Breed opgezette misdaadserie over Zweden in de jaren '90

De zomer van 1994 zal in Zweden niet snel worden vergeten. Tegen de achtergrond van een zes weken durende hittegolf en een succesvol verlopend WK, speelde de oorlog in Bosnië, zorgden neonazi's voor oproer en kreeg het land voor het eerst met een massamoord te maken. Daarom kozen thrillerauteurs Pascal Engman en Johannes Selåker deze zomer als startpunt voor een nieuwe misdaadserie die in de jaren '90 speelt. De serie kreeg de titel 'Schaduwland' en het eerste deel heet In memoriam.

Voormalig journalist Engman maakte de afgelopen jaren internationaal naam als auteur met vijf thrillers die ook in het Nederlands zijn vertaald. Toonaangevend journalist Selåker is nog onbekend buiten Zweden, waar hij in 2020 debuteerde. Hij heeft een groot Zweeds #MeToo-onderzoek geleid, wat zijn weerslag heeft gehad op dit boek. De Nederlandse vertaling komt eveneens voor rekening van een duo, namelijk Petra Broomans en Madeleine Kiers.

Wanneer twee schrijvers van dit kaliber de krachten bundelen om een uitgebreide serie op poten te zetten, levert dat uiteraard een lijvige opening op. De geschiedenis die aan bod komt is voornamelijk Zweeds, maar niet uitsluitend. In de verschillende verhaallijnen komt misdaad op meerdere manieren voor. Dwars door alles heen loopt een aanklacht tegen hoe de Zweedse wetshandhaving destijds plaatsvond.

Belangrijkste hoofdpersoon is rechercheur Tomas Wolf uit Stockholm. Hij is sinds drie maanden terug uit Bosnië, waar hij deelnam aan een VN-missie en heeft wat we nu PTSS noemen. Verder is hij zijn vrouw ontrouw en kampt hij met de gevolgen van een naziverleden. Als in het plaatsje Falun een naargeestig schietincident plaatsvindt, is hij toevallig in de buurt en schiet de lokale politie te hulp. De vermoorde vrouw waar hij op af wordt gestuurd, blijkt echter geen slachtoffer van de schutter. Wel ontdekt hij een aantal overeenkomsten met een zaak die in Stockholm gaande is. Het onderzoek dat volgt, verloopt om allerlei redenen, waaronder Tomas' persoonlijke problemen, maar moeizaam.

Misdaadjournaliste Vera Berg beleeft ondertussen een roerige verhuizing van Malmö naar Stockholm. Ze heeft gebroken met haar criminele vriend Jonny en zijn achtjarige zoontje Sigge stiekem meegenomen, waardoor ze Jonny's nieuwe motorbende op haar dak krijgt. Binnen deze zenuwslopende situatie probeert ze zich staande te houden als vrouwelijke journalist in een mannenwereld. Als ze ontdekt dat de in Falun gepleegde moord overeenkomsten vertoont met een mishandeling in Malmö, gaat ze op onderzoek uit. Wanneer ze daarbij Tomas ontmoet, raken de twee verzeild in een vruchtbare maar met wantrouwen doorspekte samenwerking.

Gedurende het uitstekende eerste kwart van het boek lijkt In memoriam daadwerkelijke een groots epos te worden, maar daarna verliest het verhaal helaas aan kracht. Veel zaken en personages krijgen te weinig achtergrond en diepgang mee. Zo lezen we nergens waarom Tomas zijn gezin en baan heeft achtergelaten en naar Bosnië is gegaan, waardoor de op zich mooi beschreven worstelingen waar hij doorheen gaat matig te plaatsen zijn. Aangezien de auteurs wel opvallend veel tekstruimte over hebben voor voetbal, straatnamen en beschrijvingen van rokende, drinkende en etende mensen, lijken hun prioriteiten voor verbetering vatbaar.

Hinderlijk is ook dat plot en spanning nogal eens vooruit worden geholpen door stom gedrag van personages. Vooral Vera maakt er regelmatig een potje van, aangezien ze Sigge maar mee blijft slepen naar plaatsen waar hij gevaar loopt. Jammer, want verder krijgt haar even liefdevolle als onhandige omgang met het jongetje mooi vorm.

Ondertussen is het beeld dat van 1994 wordt geschetst meestal accuraat, maar kent het ook ongerijmdheden. Enkele personages hebben bijvoorbeeld al een destijds hypermoderne gsm, maar niemand heeft een sinds eind jaren '80 jaren alom verkrijgbare pc. In het nawoord geven de auteurs aan zich enige historische vrijheden te hebben gepermitteerd, maar afwijkingen van dit type zijn wel grof.

Al met al is In memoriam een woelige mengeling van goede en minder geslaagde onderdelen. Een eerste seriedeel dat er enerzijds meteen invliegt, maar anderzijds te veel informatie achterhoudt. Aangrijpend, spannend, irritant, vaag en interessant tegelijkertijd.