Meeslepend naslagwerk over het kleinste en meest intrigerende land van het Midden-Oosten.

In mijn kennissenkring bespeur ik niet al te veel belangstelling voor het Midden-Oosten. Men lijkt er een nogal grimmig en vreugdeloos beeld van te hebben. Libanon vormt een uitzondering. Dat dit kleine kuststaatje een bloedige geschiedenis achter de rug heeft, is weliswaar bij veel mensen grosso modo bekend, toch heeft het een benijdenswaardige, vrolijke, kosmopolitische uitstraling behouden. Dat ligt vooral aan de hoofdstad Beiroet, vaak het Parijs van het Midden-Oosten genoemd.
Die reputatie is, kan ik uit eigen ervaring zeggen, voor een deel terecht. Meer dan andere landen in het Midden-Oosten kent Libanon een liberaal, om niet te zeggen hedonistisch klimaat, en het is zeker zo dat wat buitenlandse bezoekers of ingezetenen in Beiroet aan cultuur en vertier aantroffen, in geen enkele andere hoofdstad in de regio te vinden is.
Veel buitenlandse bezoekers van Libanon doen met oprechte liefde verslag van hun belevenissen in deze mediterrane vrijplaats tussen zee en bergen, en die liefde proef je ook bij Jona Lendering, een historicus - of preciezer: oudheidkundige - van de uiterst nuchtere soort.
Die nuchterheid overheerst in het boek 'Libanon - een korte geschiedenis', met uitzondering van de eerste alinea, in het bijzonder de eerste zin: 'Ik was op slag verliefd toen ik Beiroet voor het eerst zag.'
Des te bewonderenswaardiger is het dat Lendering in de rest van het boek zich niet door die liefde heeft laten begoochelen en een buitengewoon evenwichtig overzicht geeft van de - zacht uitgedrukt - onrustige geschiedenis van dit land, in de heldere, beheerste, onderhoudende, een enkele keer speelse stijl die Lendering-aficionado's kennen van zijn zeer gewaardeerde blog Mainzer Beobachter.
Naarmate ik in dit boek vorderde, ontwaarde ik een interessante analogie: ik ging ervan houden zoals menigeen ook van het land is gaan houden waarover het gaat. En dat zat'm in de rijkdom aan informatie die het boek in relatief kort bestek biedt, zoals Libanon zich onderscheidt door zijn culturele rijkdom op een klein grondgebied. Het knappe is dat Lendering zijn ontzaglijke kennis zo weet te doseren dat je er niet door wordt overstelpt en je oriëntatie verliest. En er zit ook iets heel slims in de opzet van het boek: het lijkt erop dat Lendering de Libanese geschiedenis als katalysator gebruikt om de voornaamste historische ontwikkelingen vanaf de vroege oudheid tot heden in het Midden-Oosten kaart te brengen. Want als klein land (vier keer zo klein als Nederland) was het zijn noodlot dat het al die historische ontwikkelingen op stormachtige wijze over zich heen heeft gekregen, dat het te weinig macht en omvang had om daaraan weerstand te bieden. En zodoende leer je in dit boek niet alleen veel over Libanon en zijn oudste historische bewoners - de geheimzinnig Feniciërs - maar ook over de Hellenistische beschaving, over Romeinen, Perzen, het ontstaan van het jodendom, het christendom (in zijn vele Midden-Oosterse vormen), het Byzantijnse rijk, de islam, de Kruistochten, het Turks-Ottomaanse rijk, de koloniale machten (Frankrijk en Engeland), de Palestijnse kwestie, en de tot nu van tragiek doortrokken zoektocht van de Libanezen naar een 'civil society'. Want dat is een van de vele paradoxen van dit land: dat het een democratie is, maar een democratie die totaal niet functioneert. Libanon heeft zo veel te bieden dat het eraan te gronde dreigt te gaan.
En daar houdt de analogie tussen het boek en zijn onderwerp op: want de grootste verdienste van dit boek is misschien wel dat het niet door zijn hoeven zakt onder de last van de hoeveelheid informatie die het biedt. Het is met andere woorden een genot om te lezen.