Tabé Java, Tabé Indië en Tabé Opa.

"De te eenvoudige uitleg der oorzaken heeft de geschiedenis altijd vervalst " (Gustave le Bon) Tabé Java, Tabé Indië is een van de weinige boeken in mijn leven die ik 3 x heb gelezen! De eerste keer als een geschiedenisboek over die turbulente tijd in 'ons Indië' vanaf 1945, waarbij ik veel meer leerde over: hoe het historisch/politiek gezien nu precies gegaan was. Ik wist niet dat voor de Japanse capitulatie maar na het einde van de oorlog in Nederland veel vrijwilligers naar Indië gegaan zijn. Zoals Ernst-Jan en zijn broer Gerrit-Jan Nijboer uit het gehucht De Schans, een paar kilometer van Hardenberg. Al op 17 mei 1945 tekende Ernst-Jan als oorlogsvrijwilliger bij de Koninklijke Landmacht en twee weken later tekende zijn broer bij de Mariniersbrigade. De Nederlandse regering had een grote propagandacampagne opgezet met affiches: "En nu Indië. Teken als Vrijwilliger". Dat was niet aan dovemans oren gezegd tegen de jonge mannen die vaak jaren ondergedoken hadden gezeten en de glorie van de bevrijding door de Canadese troepen hadden meegemaakt. Dus natuurlijk wilden er veel jongemannen naar Indië dat immers nog bezet was door de Japanners. Natuurlijk wilden zij Indië bevrijden, zoals de Canadezen Nederland hadden bevrijd. Zij waren meer dan gemotiveerd. En ook had de Nederlandse regering opleidingen geregeld: voor de Landmacht in Engeland en voor de Mariniers in Amerika. Maar voordat de schepen naar Indië vertrokken, had Japan de capitulatie ondertekend na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Dus de vrijwilligers waren ineens niet meer op weg naar Indië om dat te bevrijden van de Japanse bezetter maar ineens was hun opdracht veranderd en onzeker. Maar ze moesten wel naar Indië. In het "geschiedenisboek" las ik verder over de moeilijkheden die de mannen ondervonden in Australië, waar hun opleiding oorspronkelijk zou worden voortgezet en vervolgens de onmogelijkheid direct naar Indië te varen om dan te vechten tegen de Republikeinen die onder leiding van Soekarno de macht probeerden te grijpen en hun vele tegenstanders zoals de KNIL, de Nederlanders, de Indo-Europeanen, de Ambonezen, de Chinezen probeerden gevangen te nemen en vaak ook te vermoorden om hun macht uit te breiden. De Nederlanders belandden eerst in Malakka, omdat het Britse oppergezag in zuidoost Azië geen toegang wilden verlenen aan Nederlandse troepen op Java. Vervolgens wordt de geschiedenis verteld die ik in min of meerdere wijze kende: de dienstplichtigen die naar Indië gestuurd werden, de vele gevechten, het gesteggel van de Nederlandse regering met de voormalige Geallieerden om de macht in 'ons Indië' te behouden en dan de uiteindelijke Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 aan Indonesië. Er werden veel historische hiaten in mijn kennis op- en aangevuld (en dat terwijl ik geschiedenis heb gestudeerd). En toen kwam de tweede lezing, waarin ik veel herkende van de oorlogsverhalen die ik meestal vai via, dan wel in boeken had leren kennen. Maar nooit eerder had ik de gelegenheid om zulke persoonlijke beschrijvingen te lezen. Omdat Ernst-Jan een dagboek bijhield en omdat zijn broer Gerrit-Jan en hij elkaar ook regelmatig schreven terwijl zij in Indië waren, én Ernst-Jan zoveel daarvan had bewaard, én omdat zijn kleinzoon Ronald Nijboer, na die brieven en dagboeken gelezen te hebben, wilde proberen het verhaal van zijn opa en deels natuurlijk ook van zijn oudoom besluit na te reizen met zijn opa's dagboek in de hand. Als die drie voorwaarden niet vervuld zouden zijn geweest, zou dit boek nooit ontstaan kunnen zijn. Na verloop van tijd heb ik het boek toen voor de derde keer gelezen om het politiek-historische verhaal en het verhaal van Ernst-Jan in elkaar te laten passen en meer te begrijpen van het 'grote zwijgen' dat overigens na vrijwel elke oorlog voorkomt. En dan ontstaat er een zo prachtig menselijk verhaal van enthousiaste mannen die na 5 jaar bezetting door de Duitsers van Nederland en de glorie van de Bevrijders van Nederland als dé motivatie meekrijgen om zich vrijwillig te melden voor de bevrijding van 'ons Indië'. De situatie waarin zij terecht kwamen is niet zo heel erg verschillend van de vele oorlogs- en conflictsituaties waarin regeringen hun mensen inzetten en altijd hebben ingezet, terwijl zij als bestuurders feitelijk niet echt weet hadden van de werkelijke situatie ter plaatse. Het boek heeft dan ook veel indruk op mij gemaakt. En mij veel 'verteld' over mijn reeds lang geleden overleden oom, die na zijn werk voor het verzet als 1ste luitenant naar Indië werd gestuurd - en er ook nooit over heeft willen en kunnen praten. En over mijn buurman die nu in zijn 90ste jaar terwijl hij dementeert de meegemaakte afgrijselijkheden als dienstplichtige om Indië te bewaren voor Nederland regelmatig terug ziet in zijn angsten. Zij zijn slechts twee van de mannen die als jonge mannen al dan niet met overtuiging de opdracht of de vraag van de toenmalige Nederlandse regering invulden. Voor mij is het boek heel waardevol als een stuk Nederlandse geschiedenis, belicht vanuit de binnenkant door de opa van Ronald Nijboer. Hoe het enthousiasme om voor een goede zaak te gaan vechten werd omgevormd tot angst en vrees en de hoop om te overleven terwijl je kameraden en 'vijanden' ziet sneuvelen, gemarteld worden of simpelweg afgeslacht ziet worden. En als je dan overleeft en terugkeert naar je vaderland is daar het onbegrip van de achterblijvers en de latere veroordeling door de geschiedschrijvers! Zoals het met een oorlog eigenlijk altijd is. Dus veel respect voor deze nog jeugdige Ronald Nijboer (1987) die een fantastisch boek heeft geschreven dat een 'must' is voor iedereen die op welke manier dan ook een band heeft met het vroegere Nederlands Indië - maar ook voor iedereen die wil begrijpen hoe het is om in een oorlog te vechten. Welke oorlog dan ook; in het verleden, het heden en in de toekomst!