Constante staat van dronkenschap

Dylan Thomas werd in het eerste oorlogsjaar van de Grote Oorlog geboren en stierf in 1953, vier jaar voordat ikzelf werd verwekt. Heeft het zin om over een dichter uit de vorige eeuw een biografie te schrijven, in een tijd waarin literatuur vergeten dreigt te worden? Ja, is het antwoord. Alleen door over schrijvers en dichters te blijven schrijven, blijft de literatuur levend. Zelfs als iemand in de krochten van verdwijnland lijkt weg te zakken. Karel Wasch begreep dat ten volle en heeft inmiddels niet één maar twéé boeken over de zo door hem bewonderde Dylan Thomas geschreven. Naast die eerste, korte biografie schreef Wasch ook over Jack Kerouac. Hij was redacteur van diverse literaire bladen en recenseert voor Literair Nederland. Tevens schreef hij de nodige poëzie en ook een roman: De belegering van de jonker.

Wie de naam Dylan Thomas hoort, denkt eerder aan drank dan aan gedichten. Zijn weermiddel tegen depressies deed velen vergeten dat hij een van de grootste dichters van zijn tijd was. En, laten we eerlijk zijn, als de ‘famous last words’ bestaan uit: ‘I’ve had 18 straight whiskies’ vraag je daar ook een beetje om. Gelukkig is er ook nog de herinnering aan Under Milk Wood, het meesterlijke stuk over twee straatjes in een Welsh stadje bij de zee. Het werd door Hugo Claus als Onder het Melkwoud vertaald en beleeft sinds die tijd opvoering na opvoering. Het verzameld werk van Dylan Thomas bestaat uit een vracht schitterende gedichten en, niet te vergeten, de korte verhalen. Gezien het vroege sterven en de levenswandel van de dichter een prestatie die er wezen mag.

Karel Wasch vroeg zich af waarop de roem van Dylan Thomas is gebaseerd. Komt het door die paar klassiekers die hij schreef? Door gedichten als ‘Fern Hill’ en ‘Do not go Gentle into that Good Night’? Ligt het aan de fascinatie voor een genie dat ten onder ging aan drankgelag en klaploperij? Wasch besloot de weinige nog levende getuigen van het leven van Thomas op te zoeken. Ook bracht hij een bezoek aan alle plekken die belangrijk waren in het leven van de bard. De queeste levert een boek op dat doet huiveren.

Dylan Thomas werd in Swansea geboren. Zijn vader, een dichter die nooit erkenning kende, had grote verwachtingen van zijn telg. Met portretten in de kinderkamer van Shakespeare, Browning en Brooke moest dat wel gaan lukken… Het eerste bewijs van zijn ’dichterlijkheid’ is een voordracht van Richard II op school. Al op zijn achtste jaar bewijst hij te kunnen declameren als de beste. Voor een poëziewedstrijd van The Western Mail, een plaatselijke krant, stuurt hij het gedicht ‘His Requiem’ in. Hij wint de wedstrijd, zij het met plagiaat. Zijn eerste gedicht van eigen hand, ‘The Song of the Mischievous Dog’, staat in een schoolkrant. Het is een begin van een lange reeks gedichten, verhalen en essays die hij een leven lang, zelfs onder de zwaarste omstandigheden, zal kunnen blijven schrijven.

Dylan Thomas hield van woorden, noemde zich een ‘losgeslagen woordkunstenaar’ en genoot ervan woorden te herkauwen tot hij het juiste had gevonden. Al vroeg in zijn leven begint zich een patroon af te tekenen dat kenmerkend voor zijn carrière zal blijken te zijn. Hij krijgt kansen genoeg en blijkt die ook te kunnen verwezenlijken, de man bulkte immers van het talent, maar zijn gedrag zorgt steeds weer voor problemen. Het doet aan onze eigen Slauerhoff denken, ook zo’n dichter die met veel plezier geld leende en niet terug gaf, eigendom van vrienden verwoestte en steevast vertrok als zich een nieuw avontuur aandiende. Dylan Thomas komt in de biografie over als de overtreffende trap van Slauerhoff, hij drinkt wijnkelders leeg, hectoliters bier, verslijt vrouwen bij de vleet, maakt kinderen zonder er naar om te kijken, leent geld zonder ooit aan terugbetaling te denken…

En dan vergeet ik bijna dat Caitlin, zijn vrouw er ook nog was. Het moet een diabolisch stel zijn geweest. Caitlin zorgt, samen met de drank, voor menige vechtpartij. Steeds vaker melden kranten eerder hun wangedrag dan de gedichten. Het is een tragedie op zich. Want wie het al eerder genoemde gedicht ‘Do not go gently…’ kent, of de moed had zich aan de vertaling ervan te wagen, weet dat dit niet voor niets een wereldberoemd gedicht is geworden. Het is een villanelle, een boerenliedje met vast rijmschema. Slechts een handvol dichters wist in deze vorm een gedicht te schrijven dat zo wist te beklijven. Wasch maakt ook duidelijk waarom dit gedicht voor Dylan Thomas zo belangrijk was. Hij schreef het voor zijn vader die keelkanker had. Wanneer de goede man in 1952 sterft, kan zijn zoon, ziek als hij is, het gedicht niet eens voordragen. Hij is zelfs niet eens aanwezig bij de crematie… Dylan Thomas blijft liever buiten staan.

De optredens in Amerika en de druk een gezin te moeten onderhouden, wat hem overigens helemaal niet goed afgaat, is reden te meer om door te drinken. De boeken die verslag doen van die periode gaan voorbij iedere fantasie. Thomas laat weer eens zien dat weinigen zo’n puinhoop van hun leven kunnen maken. Strawinksy, de Russische componist, stoort zich daar echter niet aan. Niet alleen drinkt hij graag een goed glas met de dichter, hij wil zelfs met hem samenwerken. Maar Thomas is al te ver heen. Hij heeft serieuze black outs en de dokter raadt hem aan per direct met drinken te stoppen. Zelfs bewusteloos liggen na de zoveelste val kan geen verandering in zijn leefstijl bewerkstelligen. Door een delirium ziet hij muizen. Op 5 november 1953 wordt de zoveelste cocktailparty hem te veel. In het wereldberoemde Chelsea Hotel stort hij in, spreekt wartaal en gaat dan toch de straat weer op om verder te drinken. Zoals later blijkt, is de doodsoorzaak de combinatie van een longontsteking, de morfine die een arts hem toedient en de grote hoeveelheid alcohol in zijn lichaam.

Het moet haast ondoenlijk zijn geweest om al die anekdotes, waaruit het leven van Dylan Thomas en zijn Caitlin bestaat, in een boek onder te brengen. Daar komt nog bij dat biograaf Wasch koos voor een handzaam formaat. Slechts 161 pagina’s had hij nodig om het leven van Dylan Thomas te beschrijven. Toch zag hij kans zowel de geniale dichter aandacht te geven als zijn wangedrag. En ook alle feiten en feitjes eromheen vonden hun een plek. Doordat belangrijke plekken zoals The Boathouse, waar Thomas lang woonde, werden bezocht, krijgt een fan van de dichter meteen de behoefte om ook, net als Wasch, af te reizen en deze bedevaartplekken te bezoeken. Je kunt dan ook bij Zo lang als voor altijd is spreken van een heerlijke inleiding op het leven van Dylan Thomas. Wie meer wil weten kan immers bibliotheken over de dichter leeg lezen. Met de biografie van Wasch als basis weet je in ieder geval aan welk leven je je waagt…