Vriendschap in de oorlog

Het boek begint intrigerend. “Ik heb het aan een dief te danken dat ik juist degene gevonden heb die ik nog graag wilde zien voordat ik sterf.” Elise is eenentachtig jaar en begint te dementeren. Ze heeft haar ziekte een naam gegeven: Agnes, naar een meisje van vroeger dat dingen uit kluisjes haalde die niet van haar waren. Voordat ze alles zal vergeten, wil ze nog een keer haar jeugdvriendin Mariko opzoeken. Het boek bestaat uit vier delen. Elk deel begint het met heden (2010) en gaat verder met een terugblik vertelt door de oude dame tot aan het moment van het heden. Elise groeit op in Davenport in Iowa. Haar Duitse ouders zijn geëmigreerd naar Amerika, maar zijn nog geen staatsburger. Wanneer de Tweede Wereldoorlog het land binnendringt, wordt haar vader gezien als de vijand en wordt het gezin verbannen naar Crystal City, een interneringskamp in Texas. Zowel moeder als vader voelen zich schuldig over wat hun overkomen is. Ze denken dat als zij dàt niet hadden gedaan, dan was dàt niet gebeurd. Maar later ervaart Elise het juist als positief, als ze zegt dat als ze Mariko niet had ontmoet, ze haar huidige man niet had leren kennen. In het kamp verblijven ook Italianen en Japanners. In principe blijven de groepen gescheiden, maar de veertienjarige Elise raakt bevriend met de Japanse Mariko. Een vriendschap die haar leven verandert. Samen dromen ze over hun leven na de oorlog en die dromen blijven later een belangrijk houvast. Helaas wordt het gezin van Elise tegen hun wil teruggestuurd naar Duitsland, een land waar de oorlog in volle gang is. Telkens opnieuw moet Elise haar identiteit bepalen. In Amerika werd ze gezien als Duitse verrader en in Duitsland mag ze geen Engels praten, want ook dan is ze de vijand. Elise en Mariko beloven elkaar te schrijven, maar hun leven volgt een ander pad. Ze verliezen elkaar uit het oog, maar niet uit het hart. Na de oorlog neemt Elise een vreemd huwelijksaanzoek aan van een Amerikaanse soldaat om terug te keren naar Amerika. Nu gaat ze van de oorlog naar rijkdom en moet ze opnieuw haar identiteit vinden. Ze krijgt alle ruimte om uit te zoeken wie ze is en wat ze met haar leven wil. Dan blijkt dat ze nog steeds datzelfde meisje is gebleven.
In mooie zinnen met diepgaande gedachten heeft Susan Meissner het fictieve levensverhaal van de Duits-Amerikaanse Elise opgetekend. Ze wilde hiermee het minder bekende verhaal vertellen van de Duits-Amerikanen en Japans-Amerikanen die in de Tweede Wereldoorlog werden teruggestuurd naar hun land. Het is een boeiend verhaal geworden over schuldgevoelens, identiteit, vriendschap en keuzes. Het was fijn dat het verhaal niet steeds oversprong van het verleden naar het heden, maar ruim de tijd kreeg om te ontwikkelen en toe te groeien naar het heden. Ik heb ervan genoten.