Prachtige variatie op een bekend thema
Over de Duitse Beate Teresa Hanika (1976) is weinig bekend. Als kind schreef zij al verhalen en gedichten. Ze heeft een aantal jaren als model gewerkt, vervolgens als fotografe. Inmiddels heeft zij al enkele Young Adult titels uitgebracht waarvan Achter de stilte als enige is vertaald, een boek over misbruik waarmee zij enkele prijzen in de wacht heeft gesleept. Haar eerste volwassen roman is inmiddels een jaar oud en is onlangs onder de titel De abrikozenboom ook in Nederland uitgebracht.
De joodse Elisabetta is een eenzame oude vrouw. Haar enige gezelschap is een onderhuurster. Verder teert zij op haar herinneringen die vooral tot leven komen door de geur van abrikozen, van de boom waarvan zij haar leven lang de vruchten heeft geplukt. De nieuwe onderhuurster heet Pola, een jonge danseres. Achteraf gezien had Elisabetta haar liever niet in huis gehad want:
“Ze droeg problemen met zich mee, zoals een poes haar jongen meesleept.”
Het is niet zozeer de persoon die haar problemen bezorgt, wel dat het meisje nare herinneringen bij haar naar boven brengt. Haar jeugdjaren waren aanvankelijk zorgeloos, maar langzaam maar zeker wierp het nazisme en de beginnende Jodenvervolging zijn schaduw vooruit. Haar getalenteerde moeder mocht niet meer zingen in het Wiener Konzerthaus, want Joodse. Ze kon het niet laten maar het werd een ander soort zingen:
“Ze zong niet meer alsof ze uit de sterrenhemel was afgedaald, ze zong alsof ze de wereld eindelijk een halt toe wilde roepen.”
De wereld draaide desondanks door. Joden kregen het steeds slechter en iedereen in de omgeving van Elisabetta verdween. Zijzelf kon door een gelukkig toeval het vege lijf redden. De prijs was hoog, levenslange eenzaamheid, met stemmen uit het verleden als voornaamste gezelschap.
De abrikozenboom is niet gemakkelijk te lezen. De herinneringen van Elisabetta zijn nogal mistig. De gebeurtenissen lopen door elkaar, ze lijkt te goochelen met namen. Uit die mist doemt uiteindelijk wel een prachtig verhaal op van de jonge Elisabetta, dat zich vooral afspeelt in de jaren vlak voor de Tweede Wereldoorlog tot aan de dag dat zij alleen achterbleef. Zonder moeder, zonder zussen, zonder vriendin en zonder nog zo veel anderen. Tot de dag dat zij alleen achterbleef, levenslang opgezadeld met “het schuldgevoel van de overlevenden.”
Natuurlijk gebeurt er van alles om diep treurig van te worden, nog steeds. Toch is De abrikozenboom niet topzwaar van ellende, integendeel. De vertedering waarmee over het verleden wordt geschreven, de vriendschappen, de verliefdheden en de twisten doen je soms bijna vergeten dat het gaat over een vrouw die een vooral triest en eenzaam leven heeft geleid. De auteur doet dat in een fraaie, soms ronduit betoverende stijl die haar dichterlijke aspiraties benadrukt.
Het verhaal van de oorlog en de Jodenvervolging is niet nieuw, het is al vaker verteld, veel vaker. Doch zelden op zo’n fraaie, indringende, onvergetelijke wijze als Beate Teresa Hanika dat in De abrikozenboom heeft gedaan.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de politie de dood van haar man bestempelt als een ongeluk, gaat Nadja zelf op onderzoek uit. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
