hoe een verdwenen eiland voort leeft in de tijd

Met een schoolreisje, op de lagere school, was ik er zelf ooit geweest. Een onbeduidende uitstulping (“terp”) in het landschap, waarvan je vervolgens achter kwam dat het ooit een eiland is geweest. Meer dan dat is er toen niet blijven hangen. Mijn belangstelling was daarom ook al snel gewekt toen ik het boek “het eiland van Anna” tegenkwam. Eva Vriend vertelt daarin het verhaal van het voormalige eiland Schokland door het verhaal te vertellen van Anna Diender en haar voorouders. Het boek volgt daarbij de structuur waarbij eerst het eiland aan bod komt, gevolgd door de grootouders, de ouders, daarna gevolgd door Anna en haar neven/nichten. De auteur beschrijft het eiland op basis van de geschiedenis van deze familie, en dat blijkt eigenlijk de perfecte manier om de identiteit te “vangen” van de voormalige bewoners van het eiland ( “de Schokkers”). Eva Vriend kruipt in de huid van Anna, organiseert verhalenmarkten en gaat bij een koor om maar zo dicht mogelijk in de buurt te komen van haar hoofdpersoon.
Het woord bestaanszekerheid lijkt in die tijd uitgevonden. De eilandbewoners moesten vechten tegen de elementen (overstromingen), en hadden een armoedig bestaan als visser. Totdat in 1859 het besluit genomen werd om het eiland te ontruimen en de bewoners gedwongen werden om te verhuizen. De nieuwkomers werden met gemengde blikken bekeken in hun nieuwe woonplaats, migratie van bevolkingsgroepen was men zeker toen niet gewoon. Soms bleef men samenklonteren in één en dezelfde buurt (Brunnepe, Kampen) of werd men verdeeld in de nieuwe leefomgeving. Wat opvalt is dat men zich in alle gevallen blijft identificeren met het eiland, eens een Schokker altijd een Schokker. Men wil nog altijd graag op het hoekje van de begraafplaats liggen waar ook andere Schokkers liggen, of wordt bij voorkeur de as na een crematie uitgestrooid over het voormalige eiland. Het bestaan als visser, de gedeelde geschiedenis van een gedwongen verhuizing en de van generatie tot generatie overgedragen liedjes versterken deze band met het eiland van hun voorvaderen. Vanzelfsprekend is dit het geval bij de eerste generatie die het eiland verliet, maar opvallend genoeg ook bij de tweede en derde generaties daarna.
Anna zelf is niet op het eiland geboren, maar droeg met trots haar afkomst mee, een geschiedenis die haar ook zeker beïnvloed heeft. Van een eenvoudige komaf ontwikkelde zich verder, en haalde op latere leeftijd zelfs de nodige diploma’s; om op basis daarvan een maatschappelijke carrière op te bouwen lag vervolgens niet voor de hand. Wie voor een dubbeltje geboren is …
Bij het uitermate vlot geschreven boek hoort een website met foto’s en tekeningen, er zijn zelfs opnames van Anna te beluisteren. Een aanrader dus voor als je er bijvoorbeeld ooit met een schoolreisje bent geweest.