Belgravia, een roman als een poppenhuis

Met zijn script hield Julian Fellowes vele kijkers zes seizoenen lang in de ban van Downton Abbey, de Britse tv-serie waarin het leven van de Britse upperclass én hun bedienden aan het begin van de twintigste eeuw centraal stond. De maker van het populaire kostuumdrama is niet alleen acteur, regisseur en producent, maar ook romanschrijver. In het verleden schreef Fellowes twee romans, Snobs in 2004 en Past Imperfect in 2009, die echter geen Nederlandse vertaling kenden. Blijkbaar was het grote succes van zijn kostuumdrama wel aanleiding om zijn nieuwste roman Belgravia ook voor Nederlandse lezers beschikbaar te maken.  

Dit gebeurde in eerste instantie in feuilletonvorm. Zoals onder andere Charles Dickens dat in de negentiende eeuw deed, verscheen Belgravia de afgelopen maanden zowel in het Engels als in het Nederlands eerst in feuilletonvorm: iedere week een aflevering. Nu is het boek ook in romanvorm verkrijgbaar.    

Fellowes neemt de lezer met Belgravia in eerste instantie tweehonderd jaar mee terug in de tijd. Hij beschrijft de gebeurtenissen in Brussel aan de vooravond van de Slag om Waterloo (1815). Het Engelse leger is daar neergestreken en staat op het punt om het leger van Napoleon te ontmoeten op het slagveld. Sophia Trenchard is slechts de dochter van een ambitieuze zakenman die de bevoorrading verzorgt, maar toch valt het oog van de zoon van de graaf van Brockenhurst op haar. Ze raakt zwanger na een in het geheim voltrokken schijnhuwelijk, terwijl lord Bellasis slechts kort daarna op het slagveld omkomt. Om Sophia’s eer te behouden besluiten haar ouders haar weg te sturen voor de bevalling, maar Sophia overlijdt vlak na de geboorte van haar zoon Charles. Er wordt besloten het kind door een predikant te laten opvoeden. Vijfentwintig jaar later heeft vader James Trenchard flinke stappen gemaakt op de sociale ladder, waardoor de levens van zijn familie en die van de graaf met elkaar verbonden raken. Met als gevolg dat de lang bewaarde geheimen uit dreigen te komen.  

Met oog voor historisch detail doet Fellowes verslag van de bochten waarin de familie Trenchard zich wringt om een geheim te bewaren dat hun tocht naar de top van de society-kringen zou kunnen schaden en de pogingen van de gravin van Brockenhurst om het bestaan van haar kleinzoon te openbaren, en daarmee de erfopvolging veilig te stellen. Vanuit een alwetend perspectief wisselt Fellowes tussen de vele verschillende personages, waardoor hij een panoramisch beeld schept van een tijd waarin de ouderwetse waarden en normen met nieuwe zakelijke ambities beginnen te botsen.  

De hoeveelheid karakters drukt meteen een stempel op de roman – een overzicht van alle karakters in de roman zou overigens ook niet misstaan. Helaas blijven de personages juist daardoor erg plat. De levendige beschrijvingen van hun omgeving, kleding, handelingen en de gebruiken uit begin 19e eeuw ten spijt, want de lezer voelt niet met hen mee. De personages zijn bijna karikaturen, poppetjes die je door een decor ziet bewegen – herkenbaar, maar niet volledig écht. De lezer leest Belgravia alsof hij naar een poppenhuis kijkt. Het enige personage dat enigszins gevoelens en medeleven weet op te wekken is James Trenchard, de onbeholpen, ietwat naïeve, naar erkenning zoekende zakenman met een tomeloze ambitie.  

Natuurlijk, Fellowes won in 2002 zelfs een Academy Award, bij ons beter bekend als een Oscar, voor zijn scenario voor de tv-serie Gosford Park. Iets aanmerken op zijn kunnen is dus ook niet volkomen terecht. Want uiteindelijk is Belgravia wel een prachtig vormgegeven roman, die onderhoudend is door alle familieperikelen, waarin jaloezie, overspel, liefde en ambities een grote rol spelen. Het verhaal loopt: de plot is prima uitgewerkt, alle verhaallijnen komen op een mooie manier bij elkaar, er blijft geen enkel los eindje over. En toch komt Fellowes’ stijl op papier niet volledig tot zijn recht. Hij gunt je dan wel een blik op het reilen en zeilen in een vooraanstaande familie en hun bedienden, maar helaas blijft het daar ook bij: je kijkt mee, maar voelt het niet.