Uniek boek dat geschreven móest worden

In 2011 ontving Vásquez de belangrijke literatuurprijs, de Premio Alfaguara, voor zijn roman "El ruido de las cosas al caer" ("Het geluid van vallende dingen"). Deze wordt toegekend voor oorspronkelijke en in het Spaans geschreven romans. Hij schrijft romans, korte verhalen en essays, en vier van zijn romans zijn in het Nederlands vertaald ("De informanten", "De geheime geschiedenis van Costaguana", "Het geluid van vallende dingen" en "De reputaties"). Alle boeken verschenen bij uitgeverij Signatuur. Nu dus ook: "De vorm van ruïnes".

Op 9 april 1948 wordt de Colombiaanse politicus Jorge Eliécer Gaitán vermoord. Gevolg: er ontstaat een bloedige volksopstand en Colombia verkeert jarenlang in een oorlogstoestand. Schrijver Juan Gabriel Vásquez besluit zijn vaderland te verlaten om dit te ontvluchten. Na jaren keert hij terug. Dan blijkt dat de mythe rond Gaitán nog steeds leeft en de emoties hoog oplopen - zijn moord wordt vergeleken met die van John F. Kennedy. Er zijn allerlei samenzweringstheorieën ontstaan. Deze worden gevoed door een man genaamd Carlos Carballo, die hij toevalligerwijs ontmoet. Vásquez doet hier onderzoek naar om de waarheid naar boven te halen.

Quote uit het boek: 'Het is gewoon niet zo simpel, Carlos. U hebt drie of vier oppervlakkige overeenkomsten tussen twee moorden gevonden, inderdaad. Ik weet niet wat daar zo bijzonder aan is, want ze waren voor iedereen duidelijk. Twee moorden op belangrijke mensen die gelijkenissen vertonen. Prima. Maar van hier naar denken dat er werkelijk een verband is, dat is nogal een verschil, vindt u niet? Hoeveel manieren zijn er nou helemaal om een politicus te vermoorden?'

Vásquez blijkt een nuchtere man en dat leest prettig. Hij weet ingewikkelde verhalen leesbaar te maken. Dit heeft ermee te maken met dat het ook zijn eigen verhaal is dat hij probeert op te schrijven. Hij noemt zichzelf "erfgenaam" van de gebeurtenissen uit het verleden. Hier en daar wordt het verhaal ondersteund door een afbeelding. Dit is meestal een foto die wordt aangevoerd als bewijs voor wat steeds meer op een betoog lijkt. Een betoog die pleit voor de waarheid van wat er gebeurd is.

Is "De vorm van ruïnes" dan volledig op waarheid gebaseerd? Nee, het is een fictief werk. In een noot van de auteur lezen we dat de lezer zelf verantwoordelijk is voor alle overeenkomsten met het ware leven die hij in dit boek wil vinden. Dit prikkelt de nieuwsgierigheid. Maar pas op: wie gaat zoeken ontdekt misschien dat de geschiedenis niet zo toevallig is als ze lijkt.

"De vorm van ruïnes" is een roman voor wie verder probeert te kijken dan zijn neus lang is. Het is niet alleen een roman voor diegene die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Colombia, maar ook een roman voor wie wilt weten hoe geschiedenis wordt geschreven en zich afvraagt wat er waar van is. Bovendien gaat het over politiek. Het boek is zeer gedetailleerd en soms in lange zinnen geschreven, maar het verliest nergens zijn kracht doordat het vasthoudt aan zijn missie: op zoek gaan naar de verborgen geschiedenis van Colombia. Vásquez heeft hiermee een uniek boek geleverd dat gewoon geschreven móest worden.