Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Een uitgebreide uitleg over het wereldwijde schandaal

Tanja Krone 16 juli 2016

Op 3 april 2016 werd de wereld geschokt door de wereldwijde pers: de Panama Papers werden openbaar gemaakt. Of beter gezegd, een deel van de informatie die in 11,5 miljoen documenten, afkomstig uit de administratie van het advocatenbureau Mossack Fonseca stond. Landen als Argentinië, IJsland, Duitsland, Rusland, maar ook Groot-Brittannië bleken superrijke inwoners te hebben die aan belasting ontduiking deden via offshore brievenbusfirma's. Dit alles werd mogelijk gemaakt door Mossack Fonseca, Mossfon voor ingewijden.

In het boek Panama Papers gaat het over twee onderdelen van het gehele proces: ten eerste de informatie die uit de data worden gehaald en wat die impliceren, en ten tweede het proces van het halen van die informatie uit de data. Alles uiteraard in het diepste geheim, zelfs als er internationaal met honderden journalisten wordt samen gewerkt. Het begint vrij klein. De auteurs krijgen een mailtje van John Doe: “Ik heb data. Zijn jullie geïnteresseerd?” Natuurlijk zijn ze geïnteresseerd en zo begint een wilde speurtocht. Want hoewel er de laatste jaren meerdere lekken zijn geweest waar de dubieuze handel en wandel van de superrijken ten toon wordt gespreid, was een lek van deze orde nog nooit voorgekomen. De data bleef binnendruppelen en bleek angstaanjagend vers: de e-mails die ze onder ogen kregen, waren soms maar enkele dagen oud.

In het eerste deel van het boek ontbreekt een duidelijke structuur, en wordt alles eigenlijk chronologisch weergegeven: wat zij vinden, lezen wij. Een logische keus, maar als twee onderzoeksjournalisten al moeite hebben met de informatie te begrijpen, zal de gemiddelde lezer hier helemaal in vastlopen. Zeker aangezien een basiskennis over financiële constructies en de bijbehorende wetten aangenomen wordt. Dit terwijl de Panama Papers juist ook voor een leek financiële journalistiek interessant maakt. De begrippenlijst achterin legt wel wat uit, maar lang niet alles. Verder hebben we het hier over ingewikkelde bedrijvenconstructies, allemaal bedoeld om juist zo ondoorzichtig mogelijk te zijn. Een uitgebreidere begrippenlijst en het liefst ook een aantal diagrammen waren erg welkom geweest.

De verbazing overheerst nog in het eerste deel: zoveel geld, zoveel grote namen, en niet allemaal terroristen of leiders van 'kleptocratieën' als Rusland, hoewel er daar genoeg van tussen zitten. In het tweede deel komt de verontwaardiging. Deze constructies zijn tenminste deels verantwoordelijk voor de wereldwijde crisis en voor de armoede in Afrikaanse landen, ondanks de enorme hoeveelheden olie en goud in de grond. Het verschil tussen arm en rijk wordt hiermee goed in stand gehouden. Het is angstaanjagend om te bedenken hoe makkelijk het allemaal gaat. In dit web van corruptie is Mossack Fonseca de spin, bereden door de Duitser Mossack en de Panamese Fonseca. Uiteraard ontkent Mossfon alles.

Panama Papers is een boek voor een ieder die wil weten hoe het nou echt zit met die offshore bedrijven, wat daar in om gaat en hoe wijdverspreid het is. Vooral de laatste hoofdstukken gaan een aantal belangrijk Mossfon klanten af, zoals Lionel Messi, de beste vriend van Poetin en het halve IJslandse kabinet. Het is goed om te lezen dat er uiteindelijk ook wat gedaan wordt met de informatie, hoewel Mossfon tot op heden nog gewoon bestaat. Het boek is duidelijk in haast geschreven en vertaald, wat begrijpelijk is maar ook erg jammer. Met iets meer aandacht en structuur, had het boek een helderder geheel kunnen worden.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Tanja Krone