Lezersrecensie
Schoten in het donker
Hoewel Dylan Thomas (1914 - 1953) in het Angelsaksische taalgebied een gerenommeerd en gevierd dichter is, is hij in Nederland niet erg bekend. Ten onrechte, want de poëzie van deze bard is van een overweldigende authenticiteit en zeggingskracht.
Gelukkig publiceert Karel Wasch, zelf dichter, al jarenlang over hem, in de vorm van artikelen en biografieën, waarvan de laatste verscheen onder de titel 'Zo lang als voor altijd is' (2014). Daarnaast schreef hij de novelle 'Dylan, mijn verloren broeder' (2019), waarin hij een eigen ervaring vervlecht met het leven van Dylan Thomas.
'Schoten in de nacht' (2021) is geen verhaal zoals deze novelle dat is. Het is een fragment uit Thomas' leven en een aanvulling op de biografie. Het gaat over een drama, waarbij Dylan Thomas, zijn vrouw Caitlin en hun kinderen Llewelyn en Aeronwy samen met een aantal gasten in hun bungalow te New Quay werden beschoten door hun buurman William Killick, getrouwd met Dylans jeugdvriendin Vera Philips. Hij was een commando, Captain of the Royal Engineers, die in februari 1945, na achttien maanden afwezigheid, terugkeerde van een geheime, gevaarlijke missie in Griekenland.
Rond deze schietpartij zijn veel mythes gevlochten. Het meest extreme voorbeeld is de Engelse film 'The edge of love' (2008), waarin aan Dylan Thomas én aan zijn vrouw Caitlin ten onrechte een liefdesrelatie met Vera wordt toegeschreven en waarin de schietpartij wordt verklaard uit de jaloezie van William. Dit is evenwel ver bezijden de werkelijkheid. Dat wist ook de scriptschrijver Sharman Macdonald. Zij verklaarde dat de film "niet waar" was en aan haar fantasie was ontsproten.
Ook David N. Thomas, op wiens boek 'Dylan Thomas: a Farm, Two Mansions and a Bungalow' (2000) de film was gebaseerd, scheidde de feiten van de fantasie. Dat deed hij in een uitgebreid artikel 'Dylan Thomas and The Edge of Love: the Real Story' (2013), te vinden op de site https://sites.google.com/site/dylanthomasandtheedgeoflove/home .
In feite doet Karel Wasch in 'Schoten in het donker' hetzelfde. Hij reduceert de mythe tot zijn normale proporties. Hij maakt duidelijk dat er aan de tragiek van de schietpartij meer oorzaken ten grondslag lagen dan de (mogelijke) jaloezie van William Killick: dat deze bij terugkeer in Engeland van zijn bank hoorde dat hij rood stond omdat Vera een groot deel van zijn geld had opgemaakt aan drankgelagen met Dylan en Caitlin; dat er in het dorp werd geroddeld over een verhouding van Vera met Dylan; dat hij in Griekenland een oorlogstrauma had opgelopen; dat het huwelijk met Vera steeds meer onder druk kwam te staan; dat hij zijn toevlucht nam tot drank; dat hij op die beruchte dag, 6 maart 1945, dronken in de pub zat, waardoor de binnenkomende Dylan hem niet aan zijn gasten, de filmmakers John Eldridge en Fanya Fisher wilde voorstellen, hetgeen uitliep op antisemitische taal door William tegen de joods/communistische Fanya en gescheld door Fanya op hem, waarna in een volgende pub een handgemeen ontstond tussen Fanya en hem en tussen hem en Dylan - waarna William thuis zijn stengun en een handgranaat ging halen.
Karel Wasch weet het allemaal met veel vaart te vertellen, in een kernachtige, beeldende stijl. Hoewel hij fan is van Dylan Thomas, hemelt hij hem nergens op maar houdt hij afstand tot zijn object, waardoor hij een helder verhaal schrijft. Het is alleen jammer dat hij zijn bronnen niet vermeldt.
Zoals in de film 'The edge of love' de historische werkelijkheid wordt vertekend doordat de gebeurtenissen in gefantaseerde heteroseksuele en lesbische liefdesrelaties naar het heden worden gehaald, zo zijn ook de illustraties van Jacco de Jager in 'Schoten in het donker' soms een vertekening van de historische werkelijkheid. Zo zien we op pag. 25 de toenmalige vriendin van Thomas, Pamela Hansford Johnson, afgebeeld in hot pants - samen met de, naar een historische foto getekende, afbeelding van het paar rechtsonder op dezelfde bladzijde, waar zij een degelijke lange rok draagt. In die zin passen de illustraties niet altijd bij de tekst. De afbeelding op de boekomslag daarentegen dekt, wat mij betreft, de lading volledig.
Een andere opmerking betreft de redactie, die m.i. niet zorgvuldig genoeg is geweest. Er staan een aantal slordigheden in de tekst, zowel grammaticaal (bijv. 'tijdens een bombardement van Londen' op pag. 37; 'Aerowyn werd op een haar na geraakt' op pag.51) als qua spelling (bijv. 'mar' en 'zei' op pag. 49).
Maar deze onvolkomenheden nemen niet weg, dat Karel Wasch met 'Schoten in het donker' een zeer lezenswaardig boekje heeft geschreven, waarmee hij een nuttige aanvulling geeft op zijn biografie van Dylan Thomas en hij deze fascinerende dichter en schrijver opnieuw onder de aandacht van het Nederlandse publiek brengt. Met name voor mensen die weinig of niets van Dylan Thomas weten, is het een mooi opstapje om nieuwsgierig te worden naar zowel zijn biografie als zijn poëzie.
ISBN 9789464244786 | 56 blz. | Uitgeverij Aspekt | 2021 | www.uitgeverijaspekt.nl
Twan van Buren, 19 augustus 2022
Gelukkig publiceert Karel Wasch, zelf dichter, al jarenlang over hem, in de vorm van artikelen en biografieën, waarvan de laatste verscheen onder de titel 'Zo lang als voor altijd is' (2014). Daarnaast schreef hij de novelle 'Dylan, mijn verloren broeder' (2019), waarin hij een eigen ervaring vervlecht met het leven van Dylan Thomas.
'Schoten in de nacht' (2021) is geen verhaal zoals deze novelle dat is. Het is een fragment uit Thomas' leven en een aanvulling op de biografie. Het gaat over een drama, waarbij Dylan Thomas, zijn vrouw Caitlin en hun kinderen Llewelyn en Aeronwy samen met een aantal gasten in hun bungalow te New Quay werden beschoten door hun buurman William Killick, getrouwd met Dylans jeugdvriendin Vera Philips. Hij was een commando, Captain of the Royal Engineers, die in februari 1945, na achttien maanden afwezigheid, terugkeerde van een geheime, gevaarlijke missie in Griekenland.
Rond deze schietpartij zijn veel mythes gevlochten. Het meest extreme voorbeeld is de Engelse film 'The edge of love' (2008), waarin aan Dylan Thomas én aan zijn vrouw Caitlin ten onrechte een liefdesrelatie met Vera wordt toegeschreven en waarin de schietpartij wordt verklaard uit de jaloezie van William. Dit is evenwel ver bezijden de werkelijkheid. Dat wist ook de scriptschrijver Sharman Macdonald. Zij verklaarde dat de film "niet waar" was en aan haar fantasie was ontsproten.
Ook David N. Thomas, op wiens boek 'Dylan Thomas: a Farm, Two Mansions and a Bungalow' (2000) de film was gebaseerd, scheidde de feiten van de fantasie. Dat deed hij in een uitgebreid artikel 'Dylan Thomas and The Edge of Love: the Real Story' (2013), te vinden op de site https://sites.google.com/site/dylanthomasandtheedgeoflove/home .
In feite doet Karel Wasch in 'Schoten in het donker' hetzelfde. Hij reduceert de mythe tot zijn normale proporties. Hij maakt duidelijk dat er aan de tragiek van de schietpartij meer oorzaken ten grondslag lagen dan de (mogelijke) jaloezie van William Killick: dat deze bij terugkeer in Engeland van zijn bank hoorde dat hij rood stond omdat Vera een groot deel van zijn geld had opgemaakt aan drankgelagen met Dylan en Caitlin; dat er in het dorp werd geroddeld over een verhouding van Vera met Dylan; dat hij in Griekenland een oorlogstrauma had opgelopen; dat het huwelijk met Vera steeds meer onder druk kwam te staan; dat hij zijn toevlucht nam tot drank; dat hij op die beruchte dag, 6 maart 1945, dronken in de pub zat, waardoor de binnenkomende Dylan hem niet aan zijn gasten, de filmmakers John Eldridge en Fanya Fisher wilde voorstellen, hetgeen uitliep op antisemitische taal door William tegen de joods/communistische Fanya en gescheld door Fanya op hem, waarna in een volgende pub een handgemeen ontstond tussen Fanya en hem en tussen hem en Dylan - waarna William thuis zijn stengun en een handgranaat ging halen.
Karel Wasch weet het allemaal met veel vaart te vertellen, in een kernachtige, beeldende stijl. Hoewel hij fan is van Dylan Thomas, hemelt hij hem nergens op maar houdt hij afstand tot zijn object, waardoor hij een helder verhaal schrijft. Het is alleen jammer dat hij zijn bronnen niet vermeldt.
Zoals in de film 'The edge of love' de historische werkelijkheid wordt vertekend doordat de gebeurtenissen in gefantaseerde heteroseksuele en lesbische liefdesrelaties naar het heden worden gehaald, zo zijn ook de illustraties van Jacco de Jager in 'Schoten in het donker' soms een vertekening van de historische werkelijkheid. Zo zien we op pag. 25 de toenmalige vriendin van Thomas, Pamela Hansford Johnson, afgebeeld in hot pants - samen met de, naar een historische foto getekende, afbeelding van het paar rechtsonder op dezelfde bladzijde, waar zij een degelijke lange rok draagt. In die zin passen de illustraties niet altijd bij de tekst. De afbeelding op de boekomslag daarentegen dekt, wat mij betreft, de lading volledig.
Een andere opmerking betreft de redactie, die m.i. niet zorgvuldig genoeg is geweest. Er staan een aantal slordigheden in de tekst, zowel grammaticaal (bijv. 'tijdens een bombardement van Londen' op pag. 37; 'Aerowyn werd op een haar na geraakt' op pag.51) als qua spelling (bijv. 'mar' en 'zei' op pag. 49).
Maar deze onvolkomenheden nemen niet weg, dat Karel Wasch met 'Schoten in het donker' een zeer lezenswaardig boekje heeft geschreven, waarmee hij een nuttige aanvulling geeft op zijn biografie van Dylan Thomas en hij deze fascinerende dichter en schrijver opnieuw onder de aandacht van het Nederlandse publiek brengt. Met name voor mensen die weinig of niets van Dylan Thomas weten, is het een mooi opstapje om nieuwsgierig te worden naar zowel zijn biografie als zijn poëzie.
ISBN 9789464244786 | 56 blz. | Uitgeverij Aspekt | 2021 | www.uitgeverijaspekt.nl
Twan van Buren, 19 augustus 2022
1
Reageer op deze recensie
