Tegenvallende eerste helft

“Mijn herinneringen bestaan uit drie categorieën: dingen die ik wil vergeten, dingen die ik niet kan vergeten en dingen waarvan ik was vergeten dat ik ze vergeten was totdat ik me ze weer herinner.”

Met zo’n mooie mysterieuze zin op de eerste pagina van De knikkerverzamelaar, wekt Cecilia Ahern (1981) direct de interesse. Een veelbelovend begin van een verhaal dat qua onderwerp alle mogelijkheid lijkt te bieden net zo ontroerend te zijn als haar bestseller PS. I Love You, die ze op 21-jarige leeftijd schreef. Ook De knikkerverzamelaar gaat over verlies, over vergeten en over de band binnen een familie. Het is het verhaal van Fergus Boggs, die zijn geheugen kwijt is en van zijn dochter, die graaft in het verleden om Fergus’ verborgen geschiedenis boven tafel te krijgen en daarmee haar vader opnieuw leert kennen. De knikkerverzamelaar is uit het Engels vertaald door Daniëlle Stensen.

Aherns verhaal heeft een lange aanloop nodig om echt te gaan leven of überhaupt te boeien. Dat ligt aan Ahenrs keuze om een deel van het verhaal op te hangen aan het personage van Sabina Boggs. Alles aan haar ademt saaiheid: haar werk als badjuf in een verzorgingstehuis waar niets gebeurt, haar kabbelende gezinsleven dat ondanks problemen met haar man maar oppervlakkig beschreven wordt en daardoor nooit de impact krijgt die Ahern eraan probeerde toe te kennen. De sleur is voor Sabrina namelijk een drijfveer om haar vaders verleden te onderzoeken als ze verhuisdozen vol waardevolle knikkers vindt, die van hem blijken te zijn. Wat begint als een manier om het geheugen van haar aftakelende vader te prikkelen, eindigt in een ontmoeting met een versie van haar vader die Sabrina nooit heeft gekend.

Met de vondst van de knikkers krijgt het verhaal eindelijk jeu. Het is smullen geblazen, die geschiedenis van Fergus Boggs, opgegroeid in een groot gezin in het Dublin van de jaren ‘50. En anders dan bij het oppervlakkige verhaal van Sabrina, leren we Fergus en zijn handel en wandel goed kennen door uitgebreide beschrijvingen over zijn leefsituatie en zijn gevoelens. We kennen Fergus beter dan Sabrina hem kent. Haar vader blijkt namelijk een dubbelleven te leiden. Interessant is dat de verhaallijn twee keer verteld wordt. Van achter naar voren (Sabrina die er langzaam maar zeker achter komt wat haar vader tijdens zijn leven uitvoerde) en van voor naar achter (Fergus Boggs’ verhaal over zijn knikkerleven).

De hunkering naar de hoofdstukken waarin het verhaal van Fergus uit de doeken wordt gedaan, is groot. Het is heerlijk om op te gaan in het eenvoudige leven in Ierland dat Fergus en zijn familie leefden. Zijn levensverhaal wordt geïllustreerd en vooral ook gekenmerkt door de kwajongensstreken die zijn broers en hij uithaalden. Het is onvermijdelijk om met genoegen terug te denken aan de eigen kindertijd op het schoolplein met handen vol glazen balletjes.

Het verhaal van Fergus maakt veel goed, maar kan niet voorkomen dat het boek wat afgeraffeld aandoet. Alsof Ahern het verhaal van Fergus had bedacht en uitgewerkt, dat te mager vond en er daarom nog snel een laag overheen legde: die van Sabrina. Naast het personage dat niet genoeg is uitgewerkt, doet de tijdspanne ook vreemd aan. In het begin van het boek wordt de suggestie gewekt dat Sabrina maar een dag heeft om de geheime geschiedenis van haar vader te ontsluiten, maar wat de reden daarvoor is, blijft onduidelijk. Het verhaal van Fergus dat op de achtergrond loopt, decennia bestrijkt en een rustiger en daardoor fijner verteltempo heeft, weet gelukkig wel te boeien.

Ahern kan in dit boek niet overtuigen zoals ze deed met PS. I Love You. Er zitten mooie stukken in verwerkt met melancholie en ook blijdschap, die stof tot nadenken geven over de intrinsieke waarde van een waarheid. Maar pagina’s lang hunkeren naar het volgende hoofdstuk is lang als de verteller je maar niet weet te boeien.