Liefdesverklaring aan Barcelona

Dertien jaar duurde de Spaanse Successieoorlog waarin Catalonië zich lijnrecht tegenover de rest van Spanje opstelde. Het was de strijd waarin ze uiteindelijk haar Catalaanse Wetten en Vrijheden verloor, en daarmee haar onafhankelijkheid. In zijn roman Victus schetst auteur Albert Sánchez Piñol de aanloop naar de val van Barcelona. 

Sánchez Piñol, geboren Catalaan, is antropoloog en auteur. Zijn eerste en bekendste roman La pell freda (2003) was een wereldwijd succes met maar liefst 31 vertalingen. Hij wordt dan ook beschouwd als een van de belangrijkste Catalaanse auteurs van het moment. Hoewel Sánchez Piñol zijn werk normaal gesproken in het Catalaans schrijft, is Victus het eerste boek dat hij in het Castiliaans, ofwel Spaans, neerpende. Niet alleen daarmee slaat de auteur een andere richting in. Ook het schrijven van een historische roman doet hij voor het eerst, en met succes.

In Victus geeft hij het woord aan Martí Zuviría, een 98-jarige Catalaanse banneling die de laatste jaren van zijn leven in Wenen doorbrengt. Hij dicteert daar zijn memoires aan een arme Oostenrijkse vrouw van middelbare leeftijd, Waltraud, en neemt de lezer zo mee op reis naar het eerste grote Europese conflict in de geschiedenis.

Het levensverhaal van Martí Zuviría, ook wel Zuvi genoemd, start in Frankrijk. Zijn vader, beducht voor de politieke situatie in Spanje, stuurt hem de grens over voor een opleiding, waar de brutale en vroegvolwassen Martí echter al gauw van school wordt getrapt. Met een beetje geluk wordt hij daarna onder de hoede genomen van de markies van Vauban, een Franse vestingbouwkundige die in de 17e eeuw vele nieuwe belegerings- en aanvalsmethodes ontwikkelde. Hoewel Martí zich tijdens de opleiding vermaakt met de dochter van Vauban, blijkt hij ook getalenteerd en weet hij zich te ontwikkelen tot een militair ingenieur van hoog niveau. De dood van Vauban onthoudt hem echter van een belangrijke stap in zijn opleiding. Op zoek naar het Woord waar de markies op zijn sterfbed om vroeg, trekt Zuvi de grens naar Spanje over en mengt zich in de strijd van de Spaanse Successieoorlog, die ontstond na de dood van de kinderloze Spaanse koning Karel II. Frankrijk en Oostenrijk meenden daarna allebei aanspraak te kunnen maken op de troon. Castilië schaarde zich aan de kant van Frankrijk, Catalonië koos voor de Oostenrijkse kandidaat. Het lot zorgt ervoor dat Martí Zuviria in beide kampen meevecht. Hij is zelfs verantwoordelijk voor de bouwkundige versterking van de stad Barcelona, terwijl hij bijna op hetzelfde moment tekent voor de ontwikkeling van de perfecte aanvalsloopgraaf die de ondergang van de stad zal betekenen.

Gelukkig weet Sánchez Piñol tussen alle militaire tactieken, oorlogsgeweld en technische beschrijvingen ook heel wat humor te verwerken in zijn verhaal. Hoewel de overige personages soms wat vlak blijven, zorgt de relatie tussen Zuvi en Waltraud voor heel wat lachwekkende momenten. De schrijver weet de vrouw, die zelf nergens aan het woord komt, door de opmerkingen van Zuviría toch een gezicht te geven. Bovendien worden fictie en geschiedenis in Victus op een prachtige en bijzonder manier met elkaar verweven. Het gebruik van historische en fictieve personages zorgt enerzijds voor een waarheidsgetrouw beeld van een oorlog die heel Europa in beslag nam, en anderzijds voor een onderhoudend verhaal over een brutale jongeman die zich verscheurd voelt tussen zijn loyaliteit aan de grote Vauban, de verleiding zijn meesters te overtreffen in hun werk en zijn liefde voor zijn geboortestad Barcelona.

Uiteindelijk is Victus meer dan een historische roman over een van de belangrijkste momenten in de geschiedenis van Spanje. Het is een avonturenroman die de lezer meevoert vanuit Frankrijk, over de Pyreneeën en van Madrid en Toledo naar Catalonië en Barcelona. Een bildungsroman over een jonge Catalaan die tussen generaals, markiezen, officiers en soldaten zijn eigen weg moet vinden. Maar bovenal gaat het verhaal over een stad die tegen alle verwachtingen in lange tijd stand weet te houden in een oorlog die ze gedoemd is te verliezen. Want ondanks de auteurs poging de geschiedenis zo objectief mogelijk te schetsen, zelfs na letterlijk afstand te nemen door in het Spaans te schrijven, is zijn boek een ode geworden aan Catalonië en een liefdesverklaring aan de stad Barcelona en haar onverzettelijke inwoners.