Zusjes

De verloren dochter is het tweede boek van Armando Lucas Correa. Correa vertelt het aangrijpende verhaal van een, door de oorlog verscheurd, joods gezin uit Berlijn.

New York, 2015   De tachtigjarige Elise Duval heeft altijd gezwegen over haar verleden. Wanneer de kleindochter van haar zus (met een stapel brieven van Elises moeder) voor haar deur staat, komen oude herinneringen weer naar boven.

Berlijn, 1933- 1939   De familie Sternberg woont in Berlijn. Amanda is eigenaar van een boekhandel en haar man Julius een succesvol hartspecialist. Wanneer de spanningen aanwakkeren maakt Julius plannen het land te verlaten. Nog voordat Julius zijn plannen rond heeft, wordt hij door de Gestapo opgepakt. Vanuit het kamp regelt hij voor zijn beide dochters een plaats op de Saint Louis naar Cuba. Amanda kan het niet over haar hart verkrijgen beide dochters te verlaten en besluit alleen haar oudste dochter Vienna naar haar broer in Cuba te laten vertrekken.

Heute-Vienne (Frankrijk) 1939-1947   Amanda en Lina duiken onder bij een goede kennis in Frankrijk. Samen met Claire en haar dochter Danielle vormen ze jarenlang een hechte familie. Helaas worden Amanda en Lina verraden en komen ook zij in een kamp terecht. Opnieuw komt Amanda voor een moeilijke keuze te staan. Amanda laat nu ook haar jongste kind vertrekken. Ze vertrouwt haar toe aan Claire. Vanaf nu heet Lina Elise Duval en is Daniëlle haar zus.

De cover   Uitgeverij de Boekerij is een beetje aan het knippen en plakken geslagen met de cover. Op de Amerikaanse cover vind je namelijk dezelfde twee meisjes terug als op de Nederlandse versie. Alleen lopen de zusjes Elise en Daniëlle op de Amerikaanse versie door een Frans akkerland en op de Nederlandse door een verlaten stadje. Na het bombardement vluchten de twee zusjes weg uit het stadje en lopen door het akkerland naar de abdij, waar ze een veilig onderkomen hopen te krijgen. Na de dood van hun (pleeg)moeder staan de Daniëlle en Elise er alleen voor. Een van de meisjes lijkt nog eenmaal om te kijken naar het leven wat achter hen ligt. Op veel covers van oorlogsboeken vind je een koffertje terug. Ook Danielle en Elise slepen een koffertje met zich mee. Een koffertje staat symbool voor vluchten. In de koffer zitten de meest dierbare spullen van een vluchteling, maar ook spullen die noodzakelijk zijn. Het koffertje is alles wat ze nog van hun oude leven over hebben. Ook op Correa’s eerste roman Het Duitse meisje vind je een koffertje terug. De titel van het boek vind ik erg mooi gekozen. Aan het begin van het boek vond ik Viera de verloren dochter. Viera vertrok moederziel alleen op de Saint Louis van Hamburg naar Cuba. Moeder Amanda verloor haar oudste dochter Viera en was ontroostbaar. Halverwege het boek was Lina (Elise) de verloren dochter. Moeder Amanda hielp haar dochter ontsnappen uit het kamp maar zou nooit te weten komen of Lina en Claire de vlucht zouden overleven. Pas in 2015 wanneer Elise op sterven ligt en haar leven overdenkt, blijkt haar pleegzusje Daniëlle de echte verloren dochter te zijn geweest. Zowel Viera als Elise groeide op bij hun oom en tante, maar wat er na de dood van Claire van Daniëlle terecht is gekomen weten we niet. Lezen we dit misschien in Correa’s volgende boek?

Oorlogsboeken   Vijfenzeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog verschijnen er nog steeds nieuwe verhalen over deze vreselijke tijd. Waarin onderscheiden de boeken van Correa zich nu van al die andere duizenden oorlogsromans? Naast een prachtig en ontroerend verhaal biedt de Cubaanse schrijver zijn lezers ook interessante informatie over een stukje uit de geschiedenis wat bij het grote publiek niet zo bekend is. Zo stond in Het Duitse meisje het drama met de Saint Louis centraal en biedt dit boek veel informatie over het bloedbad van het Franse dorp Orandour-sur-Glane https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedbad_van_Oradour-sur-Glane.

Thema’s   De verloren dochter is een aangrijpend verhaal over oorlog, overleven, keuzes maken, familiebanden, moed, geloof en vriendschap. Het maken van onmogelijke keuzes staat centraal in dit verhaal. Niet alleen moeder Amanda moest tot tweemaal toe een onmogelijke keuze maken, ook pater Marcel, moeder Claire en kok Marie-Louise. Het verhaal zet je als lezer aan het denken. Wat zou ik doen als ik voor deze keuzes zou komen te staan?

Ik was weer erg onder de indruk van het verhaal. Toch heb ik wel wat aanmerkingen. Als ik Correa tegen zou komen zou ik hem vragen het begin en het eind van het boek aan te passen. Het boek start met een bezoek van Ida en Anna Rosen aan Elise Duval. Lezers die Het Duitse meisje niet gelezen hebben, hebben geen idee wie deze dames zijn. Ze verdwijnen ook weer net zo snel als ze gekomen zijn. Een introductie of korte terugblik had prettig geweest. In het vorige boek zijn Ida en haar dochter Anna op bezoek geweest bij de zus van Anna’s grootvader Gustavo in Cuba. Oudtante Hannah was een Joodse Duitse vluchteling. Na het vertrek van haar broer uit Cuba nam Hannah de zorg voor zijn zoontje Louis op zich. Bij hun afscheid gaf de oude vrouw hen een fotoalbum en een doosje met brieven. Ze vroeg het meisjes een nieuw verhaal uit te pluizen; het verhaal van Anna’s Joodse Duitse grootmoeder Viera. Ook had ik het mooi gevonden als Ida en Anna in het laatste hoofdstuk van dit boek nog even om de hoek kwamen kijken. In het verhaal worden toch de ontbrekende puzzelstukjes uit Anna’s leven neergelegd. Het is toch jammer dat we als lezers niet te weten komen hoe het meisje op het verhaal van haar grootmoeders familie reageert. Tot slot begrijp ik niet waarom Elise zelf nooit op zoek gegaan is naar haar zus Viera in Cuba. Ik heb zelden de behoefte gehad een ander eind aan een boek te willen schrijven, maar in dit geval zou ik het echt dolgraag willen doen.

Recensie Het Duitse meisje https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/het-duitse-meisje-armando-lucas-correa