Er is geen oprechtere liefde dan de liefde voor chocolade

Dit jaar las ik drie prachtige boeken van de Duitse schrijfster Anne Stern ; De hemel boven de stad, De verloren kinderen van Berlijn en Schaduw en licht. Uitgegeven door de Boekerij. De verhalen spelen zich allemaal af in het vooroorlogse Berlijn. We volgen het wel en wee van verloskundige Hulda Gold. De boeken geven een heel goed beeld van de gezondheidszorg in die tijd en laten zien hoe het Nationaal Socialisme Duitsland binnensluipt. Toen ik op zoek ging naar meer boeken van deze schrijfster viel mijn oog op Drie dagen in Augustus, in 2023 uitgegeven door Ambo/Anthos.

De Olympische Spelen

Het is augustus 1936. Terwijl een groot deel van de bevolking van Berlijn nauwelijks het hoofd boven water kan houden, lijkt de oude de pracht en praal weer terug te keren naar de stad.  Er worden nieuwe lindebomen geplant, overal hangen prachtige baniers te wapperen en toeristen uit heel de wereld flaneren door de winkelstraten. Hotels en winkeliers doen weer goede zaken. De Olympische Spelen zijn een goed doordacht stukje propaganda van Hitlers partij.

De klantenkring van chocolaterie Sawade

Bedrijfsleidster Elfie en haar collega Trude laten zich niet door deze schijn bedriegen. Vol trots presenteren de dames elke dag hun truffels, bonbons, noga en marsepein in de etalages. Door de klanten die in deze drie dagen in augustus de winkel bezoeken, ontdek je als lezers stukje bij beetje hoe de situatie er in Duitsland werkelijk voor staat. Of een klant nu medelijden (de Joodse boekhandelaar), warme gevoelens (de Egyptische bareigenaar) of koude rillingen (de Duitse officier) oproept bij de dames, Elfie en Trude behandelen iedereen met dezelfde glimlach. Maar achter hun glimlach zit angst verborgen, angst om de toekomst van hun land.

Madame Sawade

Wanneer Elfie op een dag bij de oude mevrouw Conte een doosje chocolade brengt, vertelt ze haar het geheim van haar verloren liefde. Een liefde die nauw verbonden blijkt te zijn met de chocolaterie. 

Drie dagen in augustus en een in oktober

Ik vond het een mooie boek om te lezen. Stern heeft een fijne schrijfstijl. Ik had alleen een heel ander einde verwacht. Ik verwachtte dat er iets groots stond te gebeuren na deze drie dagen. Iets vreselijks rondom de Olympische Spelen of een grote opstoot in Berlijn. Of juist een zoet einde, waarbij de hoofdpersonen allemaal hun liefde zouden vinden. Verder zou ik het logischer vinden als de tekst van de proloog (over augustus 1938) aan de epiloog zou zijn toegevoegd. Dan zou je als lezer het boek met een hoopvol gevoel dichtslaan. 

Souvenir

Op het moment dat ik dit mooie boek aan het lezen was, bracht mijn vriendin Marieke een bezoek aan Berlijn. Natuurlijk nam ze voor mij een prachtig doosje bonbons mee! De chocolaterie van Elfie op Unter den Linden 19 is er niet meer, maar de naam leeft nog altijd voort. Berlijn telt op dit moment zelfs tien Sawade filialen!

Terwijl ik mijn laatste bonbonnetje in mijn mond stak, bedacht ik me dat het verhaal en de bonbons veel overeenkomsten hebben. De ene bonbon is heerlijk, smeuïg, zacht en zoet. Terwijl de ander hard, donker en bitter is. Het ene moment smelt je hart voor de liefdevolle en sympathieke hoofdpersonen, terwijl je in het volgende hoofdstuk de angst voor het opkomende Nationaal Socialisme proeft.