Harry, Herter en Hitler

Harry

Sinds de middelbare school heb ik bijna Harry Mulisch meer gelezen. Natuurlijk wel De aanslag, maar daar is het dan toch echt bij gebleven. Volgens mijn leraar Nederlands was er maar één schrijver en dat was de grote, grotere en nog veel grotere Mulisch. Na het lezen van Het stenen bruidsbed (waar we massaal niet doorhéén kwamen) en het bekijken van een interview met de schrijver zagen mijn klasgenoten en ik alleen maar andere grote dingen aan de schrijver: zijn bril, grijns, ego en natuurlijk zijn neus! Na het lezen van John Boyne’s boek De jongen op de berg (in juli dit jaar) kreeg ik de tip Sigfried eens te lezen. Beide hoofdpersonen groeide op, in Hitlers nabijheid, op de Obersalzberg. Toen ik het boek voor 50 cent bij de kringloop zag staan, bedacht ik dat het tijd was voor een hernieuwde kennismaking Harry.

Herter

Tot hoofdstuk 5 had ik mijn twijfels over het boek. Hoofdpersoon Rudolf Herter deed me wel sterk aan de schrijver zelf denken. Ook Herter is een beroemd schrijver, gescheiden, heeft twee volwassen dochters, is dol op het winnen van literaire prijzen, komt verwaand over en is een ouwe snoeper; hij lust niet alleen een lekker sachertaartje, maar houdt ook van een jong blaadje.

Wanneer Herter in Oostenrijk is om zijn nieuwe boek te promoten zegt hij tijdens een interview een boek te willen schrijven over Hitler. Er zijn al heel veel boeken over Hitler geschreven, maar er is er niet één waarin je Hitler echt leert begrijpen. Waar, wanneer en waardoor is het fout gegaan in zijn leven? Herter wil Hitler in een verzonnen situatie neerzetten om hem zo uit te lokken zijn zwakke punt te laten zien. Ondanks alles wat hij gedaan heeft, blijft die hysterische schreeuwer toch een mens? Of mag je Hitler geen mens meer noemen? Zat er onder dat uniformjasje een onmens verborgen, een niets een grote leegte? (dit zijn de woorden van Mulisch hoor ik heb zelf nooit leren filosoferen….)

Na afloop van een lezing in Wenen wordt Herter opgewacht door een bejaard echtpaar, Julia en Ulrich Falk. Het stel was tijdens de oorlog werkzaam op de Berghof en droeg al meer dan 60 jaar een groot geheim met zich mee. Het geheim blijkt een ongelooflijk verhaal dat naadloos aansluit bij Herters ideeën. Herter raakt er helemaal van in de ban, ziet in zijn dromen het dagboek van Eva Braun verschijnen en laat er allerlei ingewikkelde filosofische theorieën op los.

Hitler

Wanneer Eva Braun zwanger raakt, wordt er door de fürher besloten dat Julia en Ulrich de ouders van het kind zullen worden. De kleine Siegfried groeit op als Siegfried Valk en is dol op zijn oom Wolf (Adolf) en tante Effi (Eva). Niemand op de Berghof weet wie de echte ouders van Siggi zijn. Wanneer het kind zes jaar oud is, krijgt Ulrich de opdracht het kind te doden. Een mens is toch niet in staat zijn eigen kind te laten vermoorden? Toont dit verhaal van de Falks aan dat er onder dat uniform van Hitler inderdaad geen mens maar een leegte verborgen zat? Moest Siegfried dood om het kleine spoortje Joodse bloed wat door zijn aderen zou stromen? Of omdat Hitler geen toekomst voor zichzelf en zijn volk meer zag? 

Ik had graag wat minder over Herter en zijn vele vage theorieën en meer over het leven op de Berghof gelezen. Het verhaal over de kleine Siegfried zet je aan het denken. Wat als Eva en Adolf inderdaad samen een kind hadden gekregen? Zou de geschiedenis er anders uit hebben gezien? In het verhaal van het echtpaar Falk is veel aandacht voor Eva Braun. In tegenstelling tot Adolf is zij wel in staat lief te hebben; voor haar Dolf doet ze alles. Ze is ook dol op hun kleine Siegfried. Wat ik vervolgens dan weer onbegrijpelijk vind, is dat ze zijn dood zo makkelijk accepteert. Hoe kun je als moeder……Het is erg jammer dat Harry Mulisch dit niet wat meer uitgewerkt heeft. Helaas liet hij hoofdpersoon Herter uit het leven stappen voordat de schrijver het verhaal van Siegfried op papier kon zetten. Harry Mulisch verplicht zijn lezers nu eigenlijk om, net als Herter, eeuwig te blijven filosoferen over de gebeurtenissen op de Berghof.

Gigi bedankt voor je boekentip.

Foto 1: De cover van het boek Siegfried. Deze foto zou overigens ook goed staat op het boek van John Boyne. https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/de-jongen-op-de-berg-john-boyne

Foto 2: Blz 12: Op de tafel in de zitkamer van de ruime suite in hotel Sacher, waar Rudolf en zijn jonge vrouw Maria logeerden, stonden twee kleine bruine sachertaartjes. Toen ik dit las kreeg ik spontaan trek in een kopje wienermelange en een sachertaartje van mijn favoriete banketbakker van der Holst in Noordwijk!