Drie kinderen op de vlucht

• Drie verschillende landen.                                                                                                                                                           
• Drie verschillende tijden.                                                                                                                                                           
• Drie verschillende kinderen                                                                                                                                                            
• Drie dezelfde verhalen.

De Amerikaanse schrijver Alan Gratz vertelt in Vluchteling het verhaal van Josef, Isabel en Mahmoud. De kinderen wonen met hun families in een land waar het niet meer veilig is en staan op het punt te vluchten.

Isabel, Cuba, 1994.    Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie gaat het slecht met Cuba. De Sovjet-Unie voorzag het land van grondstoffen en medicijnen en betaalde een goede prijs voor suikerriet. Veel Cubanen zijn hun baan kwijtgeraakt en hebben honger. Wanneer Fidel Castro de Cubanen in 1994 de keus geeft om te vertrekken vluchten er 35.000 mensen naar de Verenigde Staten. Ook Isabels familie vertrekt naar Miami. De overtocht in een gammel bootje verloopt echter niet zonder gevaar.

Josef, Duitsland, 1938.   Wanneer Josefs vader opgepakt wordt en in een concentratiekamp terecht komt, ziet de familie in dat er voor hen geen toekomst meer is in het land. Als hij na zes maanden vrijkomt besluiten ze direct te vluchten. Gelukkig vertrekt er vanuit Hamburg een groot schip naar Cuba. De kapitein van St. Louis belooft de meer dan 900 joods-Duitse vluchtelingen in veiligheid te zullen brengen. Na weken op zee gevaren te hebben weigert Cuba hen toe te laten. Ook in Amerika en Canada zijn de vluchtelingen niet welkom. Er zit voor de kapitein niets anders op dan terug te varen naar Europa. Zou Engeland, België, Frankrijk of Nederland hen wel op willen nemen?

Mahmoud, Syrië, 2015.  Mahmoud woont met zijn ouders, broer en kleine zusje in Aleppo. Het is er al heel lang niet meer veilig, maar wanneer hun huis gebombardeerd wordt besluiten ze te vertrekken. Via Turkije, Griekenland, Hongarije en Oostenrijk hopen ze de Duitse grens te bereiken. Het wordt een lange en zeer gevaarlijke reis.

Het is triest om te lezen dat kinderen uit verschillende landen en verschillende tijden dezelfde ellende mee maken. We hebben duidelijk niet veel van ons verleden geleerd. Om in vrijheid te mogen leven betalen gezinnen een hoge prijs. Tijdens hun reis moeten ze vele gevaren doorstaan, raken ze familieleden kwijt en worden ook nog eens verschrikkelijk uitgebuit. Wanneer ze uiteindelijk, na een lange reis, hun reisdoel bereikt hebben blijken ze er niet altijd welkom te zijn.

Om en om, in korte hoofdstukjes, worden de verhalen Josef, Mahmoud en Isabel vertelt. Wat zo bijzonder aan dit boek is dat Alan Gratz de drie verhalen in elkaar weeft. Enkele voorbeelden: Terwijl een hoofdstukje van Isabel eindigt met een lied, hoort Mahmoud op de pagina ernaast muziek. Terwijl Mahmoud en zijn familie in de Middellandse zee dreigen te verdrinken springt Josefs vader een pagina verder over boord. Op bladzijde 230 vaart de boot van Josef weer terug naar Europa, op bladzijde 231 is Isabel bang dat ze weer terug naar Cuba moet.

Wat ik erg mooi vond was dat Duitsland, het land dat in de jaren 30 en 40 onveilig voor joden was, in 2015 een veilige plek bood aan vele Syrische vluchtelingen. Alan Gratz verwerkte dit zo ontzettend mooi in zijn verhaal. Het kleine meisje wat 74 jaar geleden op de vlucht was verwelkomd nu het gezin van Mahmoud in Duitsland.

Het boek is voor jongens en meisjes van twaalf jaar en ouder. Vluchteling hoort in elke schoolbibliotheek thuis, omdat Gratz op een heel duidelijke en kindvriendelijke manier uitlegt wat oorlog en vluchten allemaal met een kind doet. Omdat de verhalen en de hoofdstukjes ook goed los te lezen zijn kan het boek ook in de klas worden gebruikt. Op veel scholen worden er inzamelingsacties voor goede doelen zoals Unicef, War Child of Stichting Vluchteling georganiseerd. Wanneer je voorafgaand aan zo’n actie enkele hoofdstukken uit dit boek voorleest zullen de kinderen begrijpen waarom het werk van deze organisaties zo hard nodig is. Het boek is, dankzij de vele korte hoofdstukjes, ook het ideale boek voor een leesmarathon. Wanneer een school een actie voor vluchtelingenkinderen organiseert kan dit boek makkelijk in één dagdeel worden voorgelezen.

De voorleesmarathon                                                                                                                    

• Maak een intekenlijst voor alle 53 hoofdstukken.                                                                         
• Kopieer de hoofdstukken en deel ze uit, zodat de 53 voorleeskinderen thuis goed kunnen oefenen. Vergeet hiervoor geen toestemming te vragen aan uitgeverij Kluitman.                                                                                                                           
• Maak je actie bekend in de schoolnieuwsbrief, de plaatselijke kranten enz.                          
• Maak een lokaal gereed voor deze activiteit en hang informatie op.                                                                                             
• Zet een grote stoel neer waar de voorlezers in plaats kunnen nemen.                                 
• Zet een grote collectebus neer op een opvallende plaats.                                                       
• Bezoekers en luisteraars kunnen na elk hoofdstuk in en uit wandelen.                                           
• Laat het voorlezen maar beginnen!                                                                                                           
• Het is leuk om de voorlezers na afloop een oorkonde te geven.