Geen heilige, maar wel een held

Wanneer de hoog bejaarde Myron Kaminsky zijn einde voelt naderen, overdenkt hij zijn leven. Ondanks dat hij jarenlang als priester in het Poolse leger heeft gediend, was zijn leven niet onbesmet. Myron heeft een hoop misstanden begaan en wil nu met zichzelf in het reine komen. Hij spreekt zijn levensverhaal in op een dicteerapparaat en vraagt de jonge journaliste Roza het op papier te zetten. Roza krijgt ook de taak zes oldtimers af te leveren.

Samen met zijn goede vriend Tanek maakte Myron deel uit van de 1e Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek. Het leger bracht de jonge mannen naar Frankrijk, Schotland, België en Nederland. Ondanks het rooms-katholieke celibaat liet Myron bij elk vertrek een zwangere vrouw achter. Miriam Guensberg beschrijft in Vrachtbrief 6 episodes uit Myrons leven. De verhalen zijn steeds op dezelfde manier opgebouwd. We lezen over de vrouw die Myron beminde, de auto waar ze samen voor vielen en hoe het de vrouw (na Myrons vertrek) vergaan is. Myron werd na de oorlog een groot verzamelaar van oldtimers. Aan het eind van zijn leven schonk hij ze aan zijn nazaten. Op de website https://www.vrachtbrief-roman.com/ kun je Myrons oldtimers uitgebreid bewonderen.

Blz 94: De rol van onze Poolse divisie in de Tweede Wereldoorlog is altijd onderbelicht gebleven. Het feit dat we Engelse uniformen droegen, was misschien wel een van de redenen. Aanvankelijk werd er maar al te vaak gedacht dat we Tommy’s waren. Gelukkig onderscheidden we ons wel door eigen emblemen. Op de linkermouw van ons uniform prijkte de helm waar een gestileerde pluim uit stak. Onze baret werd gesierd door een witte adelaar. Ik spiegelde me aan die koninklijke vogel als ik door gemis overvallen werd. En dat was dagelijks.

Dit boek is het laatste deel van Miriam Guensbergs drieluik over het Poolse bevrijdingsleger, waar haar eigen vader ook deel van uit maakte. De boeken zijn afzonderlijk van elkaar te lezen. In het eerste deel Poolse tranen maakten de lezers uitgebreid kennis met Myrons beste vriend Tanek en hun gezamenlijke grote liefdes, de Poolse Wisla en de Nederlandse Sofie. Deel twee Ooit draaide om de Poolse Ewa en hun dochter Margje (om met Margje in contact te komen veranderde Mylon zijn naam in Tony Kowalski). Het was leuk om hen in dit boek weer opnieuw te ontmoeten.

In dit laatste deel worden niet alleen de zes liefdesaffaires van Myron besproken.  Guensberg brengt ook het kindermisbruik binnen de rooms-katholieke kerk ter spraken en geeft haar lezers een pittig geschiedenislesje. Uitgeverij Wolters-Noordhoff kan hier nog wat van leren! Mijn kinderen hebben op de basisschool nooit wat geleerd over de rol van het Poolse leger bij de bevrijding van ons land. Toch waren deze helden erbij in Gelderland, Drenthe, Overijssel en Groningen! 

Blz 160: Onze divisie bevrijdde Breda op 29 oktober 1944. Generaal Maczak was binnen de militaire beperkingen waarmee hij werd geconfronteerd, blijven zoeken naar humane strategieën. Zo wist hij Breda te sparen door de stad van drie zijden binnen te vallen, waardoor de Duitsers zich zonder artilleriebeschietingen en vernielingen in noordelijke richtingen konden terugtrekken.

De titel van het boek heeft een dubbele betekenis. Bij het afleveren van de oldtimers overhandigde Roza (een door Myron vervaardigde) vrachtbrief. Enkele voorbeelden van zo’n brief: Hierbij verkoop ik, Tony Kowalski, de Tatra 87 aan Layla Sadowski. Het geld is reeds per bank ontvangen. Hierbij verkoop ik, Tony Kowalski, de Jaguar SS100 aan James Mackay. Het geld is reeds per bank ontvangen. Hoewel kleindochter Layla (uit een Pools avontuurtje) en kleinzoon James (uit een Schotse scharrel)  in werkelijkheid geen geld overgemaakt hebben, hebben ze er toch een hoge prijs betaald. Beide groeide op bij ongelukkige ouders die een eind aan hun leven maakten. Ook slaat de titel op de vracht die Myron zijn hele leven met zich mee moest dragen. Hij voelde zich niet alleen schuldig aan het feit dat hij de vrouwen aan hun lot overgelaten had, maar ook dat hij het misbruik binnen de katholieke kerk niet wereldkundig kon maken. Door zijn vele liefdesaffaires kon de kerk hem makkelijk chanteren. Met hulp van Roza en een peper dure oldtimer vindt Myrons misbruikdossier na zijn dood alsnog de weg naar de pers.

Blz 132: De eerste jaren na de oorlog vonden in ons verkwanselde vaderland aan de lopende band moordpartijen en vervolgingen plaats. De oud-strijders die naar Polen terugkeerden, hebben dat geweten. Ze hadden onder westers bevel gevochten, wat in de ogen van de Stalinisten gelijkstond aan landverraad. Soldaten en officieren zin opgepakt en in showprocessen veroordeeld tot levenslange gevangenisstraffen. Het merendeel is onder verdachte omstandigheden omgekomen. Om over wraakacties naar familieleden maar te zwijgen.

Het zou mooi zijn als er bij de aankomende 4 mei herdenkingen en lezingen wat meer aandacht aan onze Poolse helden zou worden besteed. In Noordwijk geven ze het goede voorbeeld. Miriam Guensberg gaat die dag ,bij boekhandel van der Meer, in gesprek met haar lezers. Aanvang 15.00 uur. Vooraf reserveren: info@boekhandelvandermeer.nl.

http://www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl/

https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/poolse-tranen-miriam-guensberg