Het is begin april 2025 als er een nieuwe leesclub op Hebban wordt aangekondigd. Deze keer met het debuut van een schrijfster die haar sporen in het fantasygenre al ruimschoots heeft verdiend. Het is haar eerste roman waar, na zeven jaar en veertien boeken, weer vraag naar was. Het is een boek dat daarom een tweede kans kreeg en nu in een mooie uitvoering als heruitgave in de winkels ligt. Het is De heks van Near van VE (Victoria) Schwab.

De leesclub

Vijftien lezers werden geselecteerd en een lezer sloot aan met een eigen exemplaar. Het leesclubcafé stroomde al snel vol en de boeken vonden de weg naar de lezers. De leestijd werd op 2,5 week gezet. Een eerste vraag over de eerste indruk en de verwachtingen kwam online.

Verwachtingen

Een aantal lezers is bekend met het werk van Schwab en dat schept (hoge) verwachtingen. Mede door Het onzichtbare leven van Addie la Rue dat door een aantal van hen al is gelezen en in de smaak was gevallen. De vraag is of het vergelijkbaar zal zijn of niet. Dit boek is het debuut van deze auteur en het is interessant om te ontdekken of de kwaliteit gelijk is aan haar latere boeken. De leeftijdsindicatie van 13-15 jaar doet vermoeden dat het als 'jeugdboek' minder diepgang heeft, ook iets om tijdens het lezen te ontdekken. Lezers die nog niet bekend zijn met Schwab zien deze leesclub als een mogelijkheid om kennis met het fantasygenre te maken. Vooral het ‘sprookjes-effect’ is iets wat de meeste lezers aantrekt.

We starten met een eerste vraag over 'de verwachtingen' en gaan dan lezen. Tegen het einde van de leestijd komen de resterende 9 vragen in het discussietopic online. Voor het beantwoorden van de vragen zit het boek dan nog vers in het geheugen. Om de twee dagen wordt een vraag online gezet en is er ruimte om te discussiëren.

We bespreken de cover en de titel, de personages, het fantasy gehalte in het boek, schrijfwijze en opbouw, het bonusverhaal, heksen, mooie zinnen (en schrijven er zelf ook 1). tot slot kijken we terug naar de verwachtingen en in hoeverre die zijn uitgekomen en bespreken wat er verder ter tafel komt.

De cover en de titel

De eerste vraag betreft de cover en de titel. De cover is voorzien van een boom en een kraai en gouden letters voor de titel. Helaas blijken de gouden letters wat te vervagen door het vasthouden. Maar de cover is mooi en past bij het verhaal, net als de titel die duidelijk aangeeft waar het om draait in het verhaal.

Cheell: Ik vind het wel leuk dat er een afbeelding op de cover is geplaatst die specifieke elementen uit het boek weergeeft. Het draagt vanaf het begin bij aan de mystieke sfeer met een enigszins duistere tintje die in het boek hangt.

ElineH: De titel is eigenlijk heel duidelijk. Het verhaal speelt zich af in het dorpje Near. Daar worden al jaren verhalen verteld over de heks. Dit is ook terug te vinden in de kinderrijmpjes. Als er kinderen beginnen te verdwijnen denkt iedereen meteen aan de heks.

DaanR: Wat ik wel leuk vind, is dat de titel na het lezen van het boek een soort van dubbele laag krijgt omdat Cole nu technisch gezien als "De Heks van Near" kan worden beschouwd.

Personages

Lexi is het hoofdpersonage van het boek. Als we het over haar hebben blijken we gelijkgestemd te zijn. Naast ‘sterk’, 'ondernemend', ‘pittig’ en ‘sterk’, wordt ze  ’eendimensionaal’ ‘voorspelbaar’ en ‘simpel en rechtlijnig’ genoemd. Ze verandert niet gedurende het verhaal. Door het korte tijdsbestek waarin het speelt kan het ook niet. De term 'plotgedreven', een manier van schrijven waardoor de ontwikkeling van de personages vlakker blijft, valt al snel.

Lifebetweenbooks: En het klopt inderdaad dat het boek vooral op het plot leunt en minder op de personages, iets wat ik wel een beetje jammer vind omdat ik wel houd van goed uitgewerkt, verrassende personages…

Het verhaal wordt verteld vanuit Lexi als ik-personage. De consequentie is daardoor dat ook de andere personages weinig worden uitgewerkt. Je ziet ze door de ogen van Lexi. Het geeft een gevoel van gemis, want er wordt gesproken over ‘beste vriendin Helena’, maar ze komt te weinig naar voren in het verhaal. En zo is het met de meeste andere personages. Jammer, er had meer ingezeten. Het personage Cole is de enige die wel op bijval kan rekenen. Hij brengt mysterie en spanning in het verhaal. 

Merel: Helena zou haar beste vriendin moeten zijn, maar omdat ze nauwelijks in het verhaal voorkomt, komt dat niet uit de verf.

Fantasy

We kijken naar het ‘fantasy-gehalte’ van het boek. Waar vinden we het terug? Is het alleen de heks? Hoe zit het met de wereldopbouw? En verder?
Qua wereldopbouw is het beperkt, de basis is een (zelfvoorzienend) dorpje dat van slag raakt als er een vreemdeling komt. Het waarom van dat laatste blijft een raadsel, ook iets wat als een gemis wordt beschouwd. Verder zijn er heksen, goed en slecht en er is enige magie. Het meest opvallend is de aanwezigheid van de wind en zijn krachten en de uitwerking daarvan is goed gedaan.

Kahlanneke: Ik vind haar omschrijvingen van de wind en de hei en bos mooi gedaan, vooral de wind die voel ik gewoon om me heen blazen. Het is een kleine beperkte plek, alleen Near en omgeving ,en dat is prima. De rest hoeft niet omschreven te worden omdat het voor de rest lijkt op onze wereld. Het dorp doet me aan als een dorp van een paar honderd jaar geleden, toen wij nog geen elektriciteit hadden.

Jessica: Dit mis ik wel een beetje omdat je niet echt weet wat er vroeger is gebeurd en waarom het dorp zo gesloten is, wat is de reden dat er vrijwel geen vreemdelingen komen. Wat is er met de rest van de wereld gebeurd?

Lifebetweenbooks: De omschrijving van de wind vond ik ook mooi! Het voelde bijna als een eigen personage.

Andrea: Voor mij komt de Fantasy naar voren door de kinderen die zonder fysieke sporen verdwijnen. Cole die de wind kan controleren met zijn magie. En natuurlijk de heks van Near zelf, die een hoop wandelende botten is.

Opbouw verhaal

Met de opbouw van het verhaal zit het wel goed. Niet echt verrassend, wel ‘safe’, maar zo werkt het wel. Lastiger is het om de aandacht van de lezers vast te houden. Het was voldoende, maar vragen die niet worden beantwoord, leiden af. Als we dan gaan kijken of er scènes zijn die echt indruk hebben gemaakt, komt er weinig naar boven.

Merel: In eerste instantie vond ik het boek mysterieus en werd ik wel nieuwsgierig. Helaas kon dat mij niet helemaal vasthouden, ik zat niet echt op het puntje van mijn stoel zeg maar. Dat veel vragen onbeantwoord bleven, zoals waarom het dorp nou zoveel moeite heeft met vreemdelingen, hielp daar niet aan mee. Een beetje mysterie mag er wel blijven, maar op een of andere manier voelde dit voor mij wat onaf.

Heeft het verhaal een moraal?

Ja, en dat vertaalt zich in het verhaal van de vreemdeling die wordt gewantrouwd en de schuld krijgt van iets waar hij/zij niets mee te maken heeft. Het spiegelt zo de wereld van Near naar de wereld waarin wij leven.

Sophia: Het moraal is de angst voor het onbekende, die overhand neemt van het logisch nadenken en redeneren. Ze geven liever de vreemdeling de schuld van de verdwijningen, dan de waarheid onder ogen te komen.Blijf zelf nadenken en volg niet zomaar de mening van anderen.

Anja: Dat je moet accepteren wie je bent en je eigen gevoel moet volgen. En dat je mensen die anders zijn niet moet wantrouwen.

Dolores: In het verhaal van De heks van Near zit zeker een moraal. En dat moraal is nog steeds erg actueel. Vreemdelingen of personen waar wij ons niet mee kunnen identificeren, die anders zijn dan wijzelf, krijgen snel de schuld van zaken die niet goed gaan. Vreemdelingen worden snel als een potentieel gevaar gezien en ze zijn makkelijk om tot zondebok te maken. Onbekend maakt onbemind. Uiteindelijk blijkt vaak dat de oorzaak van problemen niets te maken heeft met vreemdelingen en dat onze intolerantie ons belemmert om de werkelijke oorzaak van problemen te achterhalen en aan te pakken

Heksen

De titel geeft het al aan: het boek gaat over een heks. Tijdens het lezen is het niet enkel een heks, maar kent het boek er vier. Geen slechte heksen zoals sprookjes ons altijd hebben voorgeschoteld, maar gewone mensen die gericht zijn op de natuur en krachten hebben en die ze ten goede gebruiken. Het probleem zit bij de andere mensen die daar niet goed kunnen omgaan, door onwetendheid of vanuit angst voor het onbekende. Dat een ‘goede’ heks slecht wordt door de manier waarop die wordt behandeld is dan ook geen verrassing. Wat de lezers vooral opvalt is dat het niet enkel vrouwen zijn die als heks worden aangeduid, maar dat het verhaal ook een mannelijke heks kent.

Andrea: Door de inwoners wordt de heks van Near gezien als zo'n enge heks uit sprookjes. De zussen laten zien dat het verhaal van de heks van Near er toch echt anders uit ziet. Bij de zussen krijg ik het beeld van heksen zoals ze tegenwoordig vaker worden uitgebeeld: zelfstandige vrouwen, met een sterke mening, gericht op de natuur. Met Cole laat Schwab zien dat heksen niet alleen vrouwen zijn, maar dat mannen ook heks kunnen zijn.

Poppyjules: Wat ik wel goed vind, is de verbondenheid met de natuur. Daar denk ik aan bij een heks, iemand die heel erg verbonden is met de natuur, de elementen.

Dolores:  Ik vind dat zij hele menselijke heksen heeft neergezet. En daar ben ik wel blij mee. De heksen uit de kindersprookjes zoals in het sprookje Hans en Grietje zijn vaak in en in slecht. De heksen in het boek hebben magische krachten maar zijn aan de andere kant ook bijna net zo gewoon als de bewoners van Near met al hun emoties, voorkeuren en liefhebberijen. Hierdoor komen ze op mij als lezer échter over.

Het boek in maximaal tien woorden

Boeken krijgen vaak quotes mee, van andere auteurs of via recensenten. Een korte beschrijvende zin over de leeservaring of over het boek. Aan de lezers nu de opdracht om het boek te beschrijven in maximaal tien woorden.

• Andrea: Een duister sprookje, met meer dan 1 heks
• Anja: De wind blaast in dit sprookje naar een voorspelbaar einde
• Cheell: Eenvoud en mystiek verstrengelen zich in dit magische YA debuut
• Clarissa: Een prettig geschreven YA over meerdere heksen die vlot wegleest
• DaanR:  Een YA-debuut dat zo veel meer had kunnen zijn
• Dolores: Een aardig maar vlak verhaal in een veelbelovende cover
• ElineH: Sprookjesachtig debuut dat de potentie van de auteur goed weergeeft
• JD1979: Mooie sfeer, maar traag verhaal met een goed slothoofdstuk
• Jessica: Leuk en eenvoudigere versie van de boeken van V.E. schwab
• Kahlanneke: Er verdwijnen ‘s nachts op magische wijze kinderen uit Near
• Lifebetweenbooks: Een vlot verhaal over heksen, vreemdelingen en een klein dorp
• Marieke: Een YA fantasy die de lezer een spiegel voorhoudt
• Merel: Voor een YA debuut aardig, maar niet onvergetelijk
• Poppyjules:  Een veelbelovend fantasy debuut, maar jammer genoeg weinig diepgang
• Sophia: Een modern sprookje waarin kinderen op mysterieuze wijze verdwijnen

De verwachtingen achteraf bekeken

In de laatste vraag kijken we terug naar de verwachtingen die we vooraf hadden en in hoeverre die zijn uitgekomen. De verwachtingen waren al enigszins bijgesteld omdat dit een debuut was. 

De antwoorden komen overeen met de tendens die al tijdens de vragen voelbaar was, het is een aardig boek en de schrijfstijl van Schwab is erin te herkennen, maar diepgang en uitwerking ontbreken. Het boek heeft minnen en plussen en helemaal tevreden zijn de lezers niet, het is een beetje tegengevallen. Wat wel opvallend is, daar kwamen we achter door vraag 9: ‘deel de mooie zinnen uit het boek’, dat er qua schrijfstijl toch meer is te vinden dan we tijdens de eerste lezing hebben opgemerkt. Het bonusverhaal over Cole wordt alom gewaardeerd en heeft het boek waarschijnlijk gered.

ElineH:  [..] maar deels heeft de auteur mij ook nog weten te verrassen. Ik had er rekening mee gehouden dat het een debuut is en dat het wellicht minder sterk is dan later werk. Dit klopt.

Cheell: Omdat het een debuut en een YA was, waren mijn verwachtingen wat getemperd. Dat bleek terecht.

PoppyJules: Het boek voldeed niet echt aan mijn verwachtingen. Ik had spanning, magie en mysterie verwacht en bleef toch wat op mijn honger zitten. Haar schrijfstijl vond ik wel vlot en aangenaam.

Andrea: De beeldende schrijfstijl was voor mij al zichtbaar in haar debuut, het miste inderdaad nog de diepgang. In het bonusverhaal vond ik dat Schwab al gegroeid was.

Kahlanneke: Ik vond het een heerlijk boek heel erg in de stijl van VE Schwab

Merel: Fijn om mijn meningen met andere lezers te kunnen vergelijken. Met name met de mooie citaten dacht ik, oei, ik heb toch wel veel mooie dingen gemist tijdens het lezen!

DaanR: De quotes uit vraag 9 heeft me doen inzien dat dit boek misschien toch meer moois bevat dan dat ik zelf had gevonden.
Ik zag na het lezen van het boek een beetje op om het bonusverhaal te lezen, maar ik was wel aangenaam verrast. We krijgen eindelijk een beter beeld van Cole wat van hem een uitgewerkt personage maakt en niet iemand die opeens in Lexi’s leven komt.

Dolores: Ik vind het bonusverhaal eigenlijk beter geschreven. Het bonusverhaal roept bij mij , in tegenstelling tot het hoofdverhaal wel iets van gevoel op.

Vervolgens delen we nog fantasytips met elkaar, bespreken we nog ogen, kraaien en de leesclub zelf en gaan daarna over tot het schrijven van de recensies.

Sterren en conclusie

Het debuut De heks van Near was oké. De schrijfstijl van Schwab is te herkennen, maar het haalt het nog niet bij het niveau van haar latere boeken. Toch hebben we ons prima vermaakt met het lezen van het verhaal van Lexi, maar vooral met het bonusverhaal over Cole. Door de leesclub zijn we net even anders gaan aankijken tegen bepaalde onderdelen van het verhaal. 

Met 1 x twee sterren, 9 x drie sterren en 4 x vier sterren, zijn we voor De heks van Near uitgekomen op een gemiddelde van 3,2 sterren.

2 sterren
DaanR: De nadruk ligt hier zeker op “proberen”, want hoewel er tal van prachtige zinnen te vinden zijn die tonen wat voor schrijfster Schwab enkele jaren later zal worden, wordt zowel het plot als de wereld en de personages toch vooral geplaagd door weinig (tot geen) diepgang en een grote voorspelbaarheid.

3 sterren
Dolores: Een modern sprookje dat leest als een kort aangenaam briesje
Anja: Schwab schrijft prachtige poëtische zinnen

4 sterren:
Kahlanneke: Je kunt het bijna aanraken zo echt is het
Jessica: Een 4 sterren recensie omdat zij voor haar debuut een goed verhaal heeft neergezet zonder de vele ervaring die zij nu heeft.

Met dank aan Andrea, Anja, Cheell, Clarissa, Daan, Dolores, JD, Jessica, Kahlanneke, Lifebetweenbooks, Merel, PoppyJules, Sophia en Eline voor jullie inzet en enthousiasme in de leesclub. Graag tot een volgende keer.

Marieke Scheers
Coördinator leesclub De heks van Near.