Wat gebeurt er wanneer twee personen, een man en een vrouw, een Vlaming en een Nederlandse, hetzelfde boek lezen? Guy en Helena lazen voor We Love Lit allebei de debuutroman van Steven de Jong, Bezorgde burgers. Lees hieronder wat zij van het boek vinden.

Guy: Steven de Jong citeert Harry Mulisch: “De corpsstudent speelt net zo lang de man met de grote bek tot hij het is.” Zo denk ik er ook over… Een debutant romanschrijver met een grote bek, een heruitgevonden en nieuwe Nederlandse versie van Herman Brusselmans? Of toch niet?

Helena: Tot mijn schande heb ik nog nooit iets gelezen van Brusselmans, maar ik had inderdaad ook van diverse kanten meegekregen dat De Jong met hem vergeleken wordt. Ik word nu toch ook wel benieuwd naar Brusselmans… Ik was in ieder geval zeer aangenaam verrast door Bezorgde burgers. Wat een debuut, wat een stijl, wat een diepgang en wat een bijzondere thematiek!

Guy: Bezorgde burgers is helemaal geen gewoon, geen doorsnee romandebuut. Het is eerder een eersteling, neergeschreven door een volwassen, een ervaren auteur. Hij weet wat schrijven betekent, hoe je een roman neerzet, indien nodig gebruikt hij een harde –ruwe- taal. Kortom, een geslaagde eerste stap naar een internationale doorbraak? Als opinieredacteur bij NRC Handelsblad – nadat hij eerder jarenlang rechtbankverslaggever was bij NRC - neemt hij geen blad voor de mond, dit doet hij ook niet in Bezorgde burgers. Ook organiseerde hij debatten met lezers via internet. Dit alles levert hem heel wat maturiteit op, krijgt hij een stevige bagage mee qua kennis van de huidige maatschappij en het gedrag van de mensen. Het verhaal van een man, in een hevig gevecht verwikkeld met de hem omringende wereld, en met zichzelf. Dit is Samuel, de angstige held uit deze roman.

Helena: Het is inderdaad fascinerend om Samuel, de opstandige held van het verhaal, te volgen. Je voorvoelt dat het niet goed kan gaan, maar je blijft als lezer tegen beter weten in hoop houden dat er een ommekeer in zijn lot komt. Dat die hoop ijdel is, blijkt overigens wel uit het motto voorin het boek: Iedereen komt je te hulp, behalve als je in moeilijkheden zit (Gerard Reve). Het boek is verdeeld in drie delen, Afkeer, Inkeer en Omkeer. Ik moet eerlijk zeggen dat ik die afkeer inderdaad bij het lezen wel heb ervaren. Heel bijzonder vond ik het, dat het personage van Samuel (en later Manuel en Hugo) me desondanks enorm heeft weten te boeien, vooral vanwege zijn originele bespiegelingen over zijn situatie. Als collega of als vriend zou het me een moeilijk figuur lijken, in het boek is hij een held, die nooit sociaal-wenselijk is, die zijn instincten volgt en die daardoor compleet vervreemd raakt van de maatschappij.

Guy: Het communicatiebureau ‘Puntjes op de i’ (zijn werkgever) levert prima werk; herstellen van marketingteksten van jonge, dynamische bedrijven. Jong (!) en dynamisch is ook Steven de Jong! Bijna zou ik durven beweren dat Samuel wel wat karakteriële eigenschappen heeft van de auteur zelf… of ben ik fout? Al wens ik de schrijver geen verblijf in een gesloten inrichting. Het hoofdpersonage is opstandig in zijn denken en woedend in zelfs uitermate gefrustreerd in zijn doen. In het geval van de Jong blijkt dit dan uit zijn geschreven teksten. Een hardnekkig gevecht van een individu tegen de huidige maatschappij.

Helena: Als schrijver lijkt het me geweldig om een hoofdpersoon als Samuel neer te zetten. Steven de Jong roept op de allerlaatste bladzijde zijn lezers op om na te praten over het boek. ‘Schreeuw het uit op Twitter, krop het niet op’. Bezorgde burgers verandert je kijk op de wereld. Een Ikea-gids zal voor mij nooit meer hetzelfde zijn. Als lezer word je ook een beetje een Samuel. Vorige week zag ik op een bij mij bezorgde doos ‘Maak mij open’ staan. Ik vroeg me meteen af wat Samuel over zo’n doos zou opmerken. Wat ik ook bijzonder vond, was dat er een groot aantal religieuze motieven verstopt zitten in het boek. Het is een boek dat je op meer manieren kunt lezen, daar houd ik wel van.

Guy: Bezorgde burgers is een obscure roman, waarin flink wat vrolijkheid wordt gestopt. Zo blijft het verhaal mooi in evenwicht. Samuel wordt haarscherp ontleed als karakter, de verscholen psycholoog in de Jong weet raak te treffen. Het wordt nooit echt saai, kan ook niet, want je leest steeds maar korte fragmenten. Toch word je als lezer telkens opnieuw getriggerd om verder te blijven lezen. Bij voorkeur af en toe even wegleggen, toch en dan de draad opnieuw opnemen. Verder lezen, totdat het boek dan plots uit is. Nadien moet je even herkauwen en het boek laten bezinken.

Een leuke en tegelijk representatieve quote (precies alsof die is geschreven door ‘Vlaanderens mooiste’, Brusselmans dus: “Ondertussen speel ik op YouTube de hit af van de Vlaamse troubadour Guido Belcanto, ongekroond koning van het levenslied, brenger van troost voor prutsers in de goot. ‘Op de pechstrook van het leven. Daar, daar bevind ik mij. Hier ben ik achtergebleven. Het geluk ging aan mij voorbij. Ik verloor mijn geloof in de liefde. Mijn hart brak een keer te veel. Op de pechstrook van het leven. Ja, daar vertoef ik momenteel.’”

Helena: Op iedere bladzijde vind je wel zo’n originele passage, ik vond het wat dat betreft ook echt geweldig om te lezen. Humoristisch en origineel. Steven de Jong heeft zo’n rijke stijl dat hij zich nergens van clichés hoeft te bedienen. Het maakt de teksten uit de Ikea-gids er alleen maar platvloerser en inhoudslozer op. Je gaat jezelf afvragen wat ‘normaal’ nu eigenlijk is. Voor Samuel betekent het, dat hij zich in het laatste deel probeert aan te passen aan de werkelijkheid zoals hij die interpreteert en zich identificeert met een paspop. Het levert hilarische maar tegelijkertijd inktzwarte situaties op. Je vraagt je af hoeveel Samuels er in onze maatschappij voorkomen.

Conclusie: Eén boek, twee lezers, één oordeel. Een boek dat afstoot maar tegelijkertijd ook aantrekt. Guy en Helena zijn erg enthousiast over dit debuut en gaven het allebei 4 sterren.