Als schrijver is John Boyne al lang geen onbekende meer. Met zijn boek De jongen in de gestreepte pyjama heeft hij menig hart veroverd. De quote op de flap van Een ladder naar de hemel is dan ook veelbelovend: “Een ingenieuze roman waarmee John Boyne bewijst een van de meest overtuigende auteurs van zijn generatie te zijn.” Anne, Saar, Harriët en Helena doken in het boek!

Overal in de wereld zijn verhalen. Het hoeven niet eens die van jou te zijn. Dat is waar schrijver Maurice Swift van overtuigd is. Maurice heeft ambitie. Hij hoeft in zijn leven maar twee dingen te zijn: schrijver en vader. Zijn gebrek aan fantasie is echter een handicap voor zijn schrijverschap. Hij kan ingenieus met woorden spelen, schrijft de mooiste zinnen aan elkaar, maar zijn verhalen zijn oersaai.

Reeds vroeg in zijn carrière komt Maurice in Berlijn de schrijver Erich Ackermann tegen. Erich is eenzaam, heeft een verhaal te vertellen en Maurice intrigeert hem. Na een gezellige avond besluit Erich zijn verhaal aan Maurice te vertellen. Maar al gauw blijkt dit een grote vergissing te zijn geweest.

Op de achterflap van het boek staat het volgende:

“Een ladder naar de hemel is een psychologisch kat-en-muisspel dat laat zien dat de wereld aan je voeten ligt als je bereid bent tot het uiterste te gaan.”

Werd deze quote voor jou waargemaakt en op welke manier?

Saar: Een ladder naar de Hemel greep me niet meteen van de eerste bladzijde, maar trok wel meteen mijn aandacht. Naarmate het boek vordert werd ik echter gegrepen en kon ik niet meer stoppen met lezen. Ik moest weten wat er precies allemaal gebeurd was en waarom. De beweegredenen van Maurice zijn de voornaamste factor waarom je wilt verder blijven lezen, maar tegelijk vraag je je ook af wanneer hij nu eens door de mand zal vallen. Voor mij werd deze quote dus wel waargemaakt, omdat het boek echt las als een psychologische thriller.

Helena: Ook bij mij duurde het even voor ik in het boek kwam te zitten. Ten eerste werd ik wat op het verkeerde been gezet door het personage van Erich Ackermann, die niet de hoofdpersoon bleek te zijn. Toen ik doorhad dat het om Maurice zou gaan verder, ging het allemaal wat vlotter. De quote over ‘bereid zijn tot het uiterste te gaan’ vond ik wel intrigerend vooraf. Nu ik het boek gelezen heb, is er anders invulling aan gegeven dan ik had ingeschat, maar dat is juist ook wel kenmerkend voor de boeken van Boyne vind ik.

Anne: Ik heb Een ladder naar de hemel in één dag uitgelezen en was meteen vanaf de eerste pagina verkocht. Wel grappig vond ik dat het verhaal dat ik verwacht had aan de hand van de flaptekst eigenlijk al afgerond was na het eerste deel, dus was ik vooral heel benieuwd wat er allemaal nog zou volgen. Ik snap het citaat zeker en ben het er grotendeels ook mee eens, wel is het denk ik van belang om daarbij op te merken dat zeker de wereld aan je voeten ligt als je niets en niemand schuwt, maar tegelijk blijkt ook in dit boek weer eens dat je daar als persoon niet per se beter of gelukkiger van wordt.

Harriët: Het koste mij wel even tijd voor het boek mij in zijn greep kreeg. Ik had net als Helena wat moeite met wie nu de hoofdpersonage in dit verhaal was. Toen ik doorhad dat het iets anders in elkaar zat dan ik in eerste instantie dacht werd het steeds lastiger het boek weg te leggen. En het is zeker een psychologisch spelletje wat er gespeeld wordt zoals de quote al aangeeft. Als lezer wil je absoluut weten hoe ver de hoofdpersoon bereid is te gaan om te zorgen dat de wereld aan zijn voeten ligt.

Boyne gebruikt wel een heel opvallend perspectief in zijn roman. Hij start zijn verhaal vanuit het perspectief van de mensen die Maurice ontmoeten en eindigt pas in het laatste deel met het verhaal vanuit het perspectief van Maurice. Wat vond je van het gebruik van dat perspectief?

Saar: Door de verandering van perspectief zit de roman eigenlijk zo ingenieus in elkaar. Het zorgt niet alleen voor spanning gedurende het hele verhaal, omdat je maar stukje per beetje informatie krijgt. Het wisselen van perspectief zorgt er vooral voor dat je een ruimer en breder perspectief krijgt over hetgeen Maurice op zijn kerfstok heeft. In eerste instantie leef je mee met zijn slachtoffers, met de mensen die hij gebruikt. Op het einde van het boek krijg je echter ook zijn perspectief en worden daarmee de ‘slechte bedoelingen’ die de dader heeft gerelativeerd. Maurice handelt namelijk niet vanuit slechte bedoelingen, maar puur vanuit ambitie. En vanuit zijn standpunt is alles op een heel andere manier gebeurd.

Helena: Heel slim gevonden, dat perspectief, zoals gezegd werd ik er aanvankelijk door op het verkeerde been gezet. Je bent als lezer dan immers aangewezen op de waarnemingen van de andere personages en je mag zelf je conclusies gaan trekken over het gedrag van Maurice. Dat maakt het boek wel aantrekkelijk om te lezen, omdat je toch onwillekeurig theorieën gaat bedenken over wat er gebeurd is en nog zal gaan gebeuren, waardoor je meer betrokken raakt bij het boek.

Anne: Ja, de opbouw is heel belangrijk in dit boek en heel goed gekozen door Boyne. In het begin lijkt het inderdaad alsof Maurice slechts een bijkomend personage is, een toevallige voorbijganger, hoewel het boek uiteindelijk wel degelijk om hem draait.  Het lijkt wat te ‘afgemaakt’ dat Boyne aan het einde alles uitlegt en afsluit, maar het laat de lezer wel met een bevredigd gevoel (en in mijn geval zelfs een glimlach) achter. Heel knap geschreven!

Harriët: Heel knap gedaan door Boyne, de veranderingen van perspectief. Je leest zo wat anderen van het hoofdpersonage vinden en hoe ze tegen zijn acties aan kijken. Het is bij elke wisseling van perspectief echter wel even wennen omdat het om een nieuw personage in het verhaal gaat die je als lezer nog niet eerder bent tegen gekomen. Dat je uiteindelijk ook nog het verhaal vanuit het perspectief van Maurice krijgt maakt het plaatje van de hoofdpersoon wel mooi compleet.

Een ladder naar de hemel wordt gepromoot als een pageturner, als een spannend psychologisch boek. Waarom valt dit boek volgens jou toch onder literatuur?

Saar: In eerste instantie neig ik het perspectief te vermelden. De roman is wel chronologisch opgebouwd, maar samen met de sprongen in de tijd die Boyne maakt, verandert hij ook van perspectief. Het zijn niet enkel de belangrijkste personages uit het leven van Maurice die aan bod komen, maar ook mensen die hem even leren kennen, vertellen hun versie van het verhaal.

Daarnaast is de opbouw van de roman literair te noemen. Bepaalde zaken over Maurice vermoed je al door de wijze waarop de verschillende tegenspelers over hem vertellen, maar pas op het einde vallen alle puzzelstukjes op hun plaats.

Ook de personages van Boyne zijn ingenieus uitgewerkt. Door hun ogen zie je hoe Maurice zich ontwikkelt, hoe hij door het leven gaat en zijn rol speelt. Slachtoffers spelen geen slachtofferrol, maar hebben hun eigen fouten en zwaktes die ze toch zoveel mogelijk proberen verstoppen. Geen clichés, maar echte mensen nemen hun plaats in in Een ladder naar de hemel.

Helena: Boyne is een rasverteller, heeft een prettig leesbare schrijfstijl en beschrijft vaak op humoristische wijze zowel zijn personages als allerlei meer of minder waarschijnlijke situaties waarin zij zich bevinden.

“‘Sorry dat ik je zo overval,’ zei ze toen ze binnen kwam stormen en een groot valies, van een formaat dat zelfs Mary Poppins als onpraktisch zou hebben afgewezen, op de vloer liet vallen, waar het met een flinke dreun neerplofte. Ze ontdeed zich vlot van jas, sjaal en handschoenen, een merkwaardige combinatie aangezien het juli was en New York achter de ramen lag te smelten. De kamer vulde zich met een onmiskenbaar muffe lichaamsgeur. Henrietta waste zich alleen op zaterdag, wist Maurice, om de natuurlijke rijkdommen van de aarde te bewaren, en die dag was het helaas vrijdag.”

Er wordt steeds voldoende informatie gedoseerd om de interesse van de lezer voor de verhaallijn vast te houden. Daarnaast is het de grote kracht van het boek dat Boyne erin nadenkt over wat het nu betekent om schrijver te zijn, over het verschil tussen werkelijkheid en fictie en in hoeverre een verhaal ‘eigendom’ zou kunnen zijn van een schrijver of zelfs van een lezer. Het zijn boeiende gedachtegangen waarmee Boyne zijn verhaal als het ware mee aan elkaar heeft gelijmd.

Anne: Ik denk allereerst dat de verschillende dingen elkaar sowieso niet per definitie hoeven uit te sluiten. In veel literaire verhalen zitten psychologische aspecten en de uitwerking daarvan maakt iets geslaagd of niet. Met het label pageturner kan ik het alleen maar eens zijn, ik las het boek in sneltreinvaart uit. Wat ik vooral heel opvallend vond was inderdaad de reflectie op de literaire wereld, hoe hard die kan zijn en op het schrijverschap in het algemeen.

“In die tijd zei je dat je voor altijd klaar was met schrijven. Dat je maar één goed idee had gehad en zelfs dat was niet van jou geweest, het was het verhaal van iemand anders, dat je alleen maar op papier had gezet, waarbij je niet geprezen werd om de kwaliteit van het boek zelf, maar om de manier waarop je een man met een verleden als verrader had ontmaskerd.”

De opbouw zoals we hierboven bespreken maakt dit boek ook literair interessant, evenals het feit dat de verschillende delen in het boek eigenlijk ook best los van elkaar te lezen zouden zijn geweest.

Harriët: Net als Anne denk ik dat een spannend psychologisch boek zeker literatuur kan zijn. In dit boek zit dit voor mij met name in de opbouw van het verhaal. Boyne laat je steeds kleine stukken van het verhaal zien op een manier die je aandacht absoluut vast weet te houden. Daarnaast laat hij je nadenken over wat betekent om schrijver te zijn, van wie zijn de verhalen die je leest en wie is er verantwoordelijk voor de gevolgen die deze verhalen kunnen hebben. De vele verwijzingen die je in het boek tegenkomt naar andere boeken en schrijvers laat ook zien dat Boyne zijn klassiekers kent en waarschijnlijk zelf ook een veellezer is.

Wat is je eindoordeel?

Saar: Boyne nam me in Een ladder naar de hemel in houdgreep en deed me telkens weer verlangen om de volgende bladzijde te lezen. De personages in deze roman zijn prachtig ontwikkeld. Hun gedachtegang is goed te volgen en verraad telkens andere motieven en perspectieven. Het is maar door wie zijn ogen je kijkt…

Hoewel Boyne in het begin de tijd neemt om het verhaal te laten ontwikkelen en de context te scheppen, vond ik het einde iets te snel afgewikkeld. Er is over nagedacht, dat zeker, maar in vergelijking met de tijd die hij neemt om zijn verhaal op gang te doen komen, ging het mij iets te snel. Toch bleef ik niet met een teleurgesteld gevoel achter. Op de laatste bladzijden wist hij mij toch weer te verrassen.

Van mij krijgt het boek dan ook vier sterren.

Helena: Inmiddels heb ik al behoorlijk wat boeken van John Boyne gelezen. Mijn favorieten zijn De grote stilte en Wat het hart verwoest. Alhoewel ik Een ladder naar de hemel (volgens Maurice zelf trouwens een beeld van ‘ambitie als zinloze energieverspilling’) niet zijn beste boek tot nu toe vind, heb ik er wel erg van genoten, vooral vanwege de interessante bespiegelingen over het schrijverschap. Ik gaf het boek vier sterren.

Anne: Van mij krijgt het boek ook vier sterren. Een ladder naar de hemel is heel anders dan zijn vorige twee romans Wat het hart verwoest en De grote stilte, en eveneens heel anders dan zijn jeugdiger werk, waaronder bijvoorbeeld De jongen in de gestreepte pyjama en De jongen op de berg. Toch komt veel thematiek wel terug; de Tweede Wereldoorlog, homoseksualiteit en het vaderschap. Ondanks het gebruik van herkenbare thema’s bewijst Boyne met Een ladder naar de hemel wederom een zeer diverse schrijver te zijn. Een auteur die de lezer steeds opnieuw weet te verrassen met zijn goede opbouw, prettige schrijfstijl en passages vol humor.

Harriët: Voor mij is dit het tweede boek dat ik lees van John Boyne. Eerder las ik De jongen in de gestreepte pyjama. Hoewel je beide boeken niet kunt vergelijken qua opzet en inhoud, hebben ze allebei die prettige schrijfstijl. Een ladder naar de hemel is een boek dat qua opbouw en perspectief steeds weer verrast, humor heeft, tot nadenken stemt en mij op de laatste pagina’s met een grote glimlach achter laat. Het boek krijgt van mij 4 sterren.

Heb jij de nieuwe John Boyne al gelezen en wat vond je ervan?