Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×

Literatuur onder de loep leest elkaars favorieten: De donkere kamer van Damokles

op 25 september 2019 door

Literatuur wordt zoveel leuker als je het met anderen kan delen. Daarom lezen we bij Literatuur onder de loep om de beurt een van elkaars favorieten. Zo las Harriët de favoriet Materiaalmoeheid van Nathalie, Nathalie de favoriet MAUS van Anne en Anne las Stoner, de favoriet van Ine. Nu is het haar beurt en ze las de favoriet van Gigi: De donkere kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans.

Onderwerp: Mijn liefde voor De donkere kamer van Damokles

Hoi Ine,

Al jaren probeer ik iedereen om mij heen die boeken leest, deze klassieker aan te raden. Ik las het boek als puber voor de leeslijst van mijn VWO-examen en vond het toen een spannend verhaal.

In 2013 las ik het samen met mijn dochter toen zij dit boek koos voor haar leeslijst en samen genoten we van het verhaal maar nog meer van de discussies die we over dit boek hadden. Samen ontdekten we allerlei bijzonders toen we aan de slag gingen met een analyse van deze misschien wel bekendste roman van Willem Frederik Hermans. Zoekend in secundaire literatuur die we opzochten in LiteRom, bij DBNL en bij de linkjes die we vonden bij Lezen voor de lijst, raakte ik onder de indruk van de lagen die in dit boek te vinden waren en de discussies die het verhaal in literatuurland opriepen.

Ik las Dorbeck, waar ben je? van Willem Otterspeer, een biografisch essay over deze roman. Toen drong tot me door hoe ingenieus het geschreven was en hoe interessant Nederlandstalige literatuur was. Vanaf dat moment las ik jarenlang alleen nog maar Nederlandstalige literatuur en altijd denk ik met weemoed terug aan dit verhaal, die analyse en wat dit analyseren deed voor mijn liefde voor boeken.

Zoals ik al zei probeer ik iedereen dit boek aan te smeren. Soms met succes, Guido Goedgezelschap vond het een te gek boek, en soms met minder succes want Lieke vond er niks aan. Kim Schreurs is gelukkig minstens zo gecharmeerd van De donkere kamer van Damokles als ik.

Ik hoop dat jij er van kan genieten Ine.

Groetjes, Gigi

*****

Onderwerp: RE: Mijn liefde voor De donkere kamer van Damokles

Dag Gigi,

Ik dank je heel hartelijk voor deze leestip. Ik las vroeger veel van Willem Frederik Hermans, maar dit boek was aan mijn aandacht ontsnapt. Nochtans heb je gelijk, het is een aanrader! Laat me maar meteen met de deur in huis vallen, ik gaf het 4,5 sterren (afgerond op 4).

06952b811e57f91691123f884ff35f42.jpgIk kocht een exemplaar uit november 2013. Dat heeft een andere cover dan het exemplaar dat op Hebban staat. Ik stuur je een foto mee, want die cover heeft me wat parten gespeeld. Ik vond het zo’n lelijk ding. Dat de letters van de titel al beginnen op de rug van het boek, daar heb ik geen probleem mee, maar wel met die schemerige toestand die wordt veroorzaakt door op de witte letters nog eens rode, gele en blauwe te zetten, maar dan op zo’n manier dat ze blijven dansen. Dat was voor mij geen goeie start. Een lelijk boek vond ik het. Maar ja, ik heb nu wel al een beetje ervaring met het lezen van boeken en weet ondertussen dat het toch de inhoud is die telt :-).

Het verhaal begint prachtig, herinner je je dat nog?

… Dagenlang zwierf hij rond op zijn vlot, zonder drinken. Hij stierf van dorst want het water van de oceaan was zout. Hij haatte het water dat hij niet drinken kon. Maar toen de bliksem in zijn vlot sloeg en het vlot in brand vloog, schepte hij dat gehate water met zijn handen op, om te proberen de brand te blussen!

De onderwijzer begon zelf het eerst te lachen, de klas lachte tenslotte ook mee.

Ondanks het gelach is dit meteen een harde boodschap om mee te beginnen. Een uitzichtloze situatie, want als de schipbreukeling de boot geblust krijgt, komt hij toch nog om van dorst. Hoe hij ook zijn best doet om zichzelf te redden, het zal niet baten. Tijdens het lezen van het boek is dit verhaaltje de hele tijd blijven hangen, het zou immers vreemd zijn dat Hermans dit zonder reden meegaf. 

Ik heb met verwondering het wedervaren van Osewoudt gevolgd. Lang is hij geen schooljongen gebleven. Het ‘ongeval’ waarbij zijn vader stierf, zijn moeder in een kliniek terechtkwam en hij verhuisde naar een oom, tante en nicht, bleek bepalend voor zijn verdere leven. Heel snel was hij getrouwd en nam hij de sigarenwinkel van zijn vader over. Hij bleek een nogal braaf sulletje te zijn. Hij voelde zichzelf mislukt, hij wist eigenlijk niet of zijn leven nog waarde had. De oorlog bood hem echter onverwachte kansen. Een zekere Dorbeck, die uiterlijk zo goed als zijn evenbeeld bleek te zijn, vroeg hem om hulp en zo verzeilde hij in het verzet. Het ene avontuur na het andere beleefde hij. Osewoudt was niet langer het bange burgermannetje, hij vormde zichzelf  om tot held! Dorbeck was echt een man naar zijn hart, de man die hij altijd had willen zijn, als zijn leven niet was gelopen zoals het deed. Dorbeck werd niet alleen zijn leidsman, maar ook zijn grote voorbeeld.

Ik begrijp heel goed dat je dit in jouw jonge jaren hebt gelezen als louter een spannend verhaal in een duistere sfeer, want dat is het natuurlijk ook. Zonder er veel van weg te geven voor wie onze correspondentie meeleest, kan ik natuurlijk wel neerschrijven dat de held het heel moeilijk kreeg en op zoek moest gaan naar bewijzen die zijn daden konden verantwoorden. En daarbij speelden foto’s een grote rol.

don­ke­re ka­mer (ook wel aan­een­ge­schre­ven) ver­trek waar­in het licht bui­ten­ge­slo­ten is om fo­to­gra­fi­sche pla­ten en films te ont­wik­ke­len = doka (Van Dale)

Zo had ik meteen de betekenis van de titel te pakken. In vroeger tijden, toen alle foto’s nog analoog waren, was een donkere kamer nodig om die te ontwikkelen. Op voorhand wist je niet wat het resultaat zou zijn, een afdruk was altijd weer een verrassing. En er was een grote portie nauwgezetheid vereist, want het ontwikkelen van foto’s was een delicate zaak: liep er iets verkeerd, dan kon je naar je foto’s fluiten. En omdat die foto’s zo belangrijk zijn voor de broodnodige bewijzen die Osewoudt moet leveren, hangt die doka als een zwaard van Damokles boven zijn hoofd.

Als het “zwaard van Damocles” boven je hoofd hangt, heb je het goed naar de zin, maar dreigt wel ieder moment groot onheil. De uitdrukking is ontleend aan een bekend verhaal van de Romeinse redenaar en filosoof Marcus Tullius Cicero (106-43 v.Chr.). (Historiek.net)

5c7e6d51edba2ce6bf0acd178251273b.jpg(Afb. Wikimedia.commons.org Sword of Damocles (Herbert Gandy).JPG)

Ik had het wel wat moeilijk eerst, met dit spannende verhaal. Er gebeurde zoveel waarvan ik dacht: “Nee, dit kan toch echt niet, dit is erover!” Maar toen ik eenmaal de wendingen in het verhaal voelde aankomen, vond ik alles wat ik las prachtig. En ik genoot van de onzekerheid en de twijfels waarmee de auteur zijn lezers opzadelt!

Want dit is helemaal niet alleen maar een spannend verhaal dat zich afspeelt tijdens de oorlog. Ik vond het heel fijn dat ik op voorhand niets wist over dit boek, zo heb ik ervan genoten om het gaandeweg helemaal zelf te beleven. Er zit heel veel in dit boek. Het verhaalt over identiteit: over wie iemand is of wenst te zijn. Over grote vertwijfeling. Over hoe je in een val kunt lopen of er iemand anders in wilt laten lopen. Over al dan niet geloofd worden. Over het geheugen. Over tegenstellingen. Over uitzichtloosheid. En zo komen we natuurlijk weer op het vlot terecht waarmee dit boek begon! Heel mooi allemaal.

Ik ben dus heel blij, Gigi, dat je mij ertoe hebt aangezet om dit boek te lezen. Ook ik voel er nu liefde voor. Het is een prachtexemplaar dat tot nadenken stemt en nog lange tijd zal blijven hangen. Als je nog van die goeie tips hebt, mag je me die altijd geven, want heel af en toe heb ik nog wel wat leestijd over. En ook die Dorbeck, waar ben je? mag op mijn wil-ik-lezen-lijst.  

Nogmaals bedankt en veel groeten, Ine

PS. Elders op Hebban zag ik jouw verwijzing naar Nederlands collaborateur Anton Van der Waals. Ik las ook de heel interessante tekst op DBNL over hem. Blijkbaar heeft W.F. Hermans zich heel goed geïnformeerd en was zijn verhaal gebaseerd op heel wat echte feiten over de oorlog, het verzet en de toestanden achteraf. Heel boeiend is dit voor al wie het boek al las. 

*****

Literatuur onder de loep leest elkaars favorieten:

Harriët las Materiaalmoeheid, de favoriet van Nathalie
Nathalie las MAUS, de favoriet van Anne
Anne las Stoner, de favoriet van Ine 

 



Reacties op: Literatuur onder de loep leest elkaars favorieten: De donkere kamer van Damokles

Meer informatie

Gerelateerd

Over

Willem Frederik Hermans

Willem Frederik Hermans

Willem Frederik Hermans (1921-1995) studeerde fysische geografie in Amsterdam, p...

Willem Otterspeer

Willem Otterspeer

Willem Otterspeer (1950) is hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van...