Zeker nu het warme weer zo bij ons blijft, viel het boek Blijf bij me van Ayòbámi Adébáyò met een opvallend exotische auteursnaam, een Afrikaanse print op de cover en een Feelgood-titel direct op. Wij, Nathalie en Gigi, wilden deze combinatie aan ingrediënten nader onderzoeken en bespreken in een Buddyread.

Tekst door Nathalie en Gigi

Banner door Anne en Natalie

Ayòbámi Adébáyò  

Bij een Nigeriaanse naam die ineens opkomt met een prachtig boek durf je wel eens denken dat deze al jaren in de VS of het VK woont. De jonge schrijfster (1988) met deze prachtige accent-rijke naam behaalde echter haar master in Engelse literatuur aan de universiteit in Ife, Nigeria, waar ze ook haar jeugd doorbracht. Nadien kreeg ze een beurs om de cursus Creative Writing aan de Engelse University of East Anglia te volgen (waar onder andere ook Kazuo Ishiguro, Ian McEwan en Naomi Alderman studeerden). Daarnaast kreeg ze ook nog diverse andere beurzen en schrijfresidenties aangeboden.

By T. Obi - Main Campus, Obafemi Awolowo University, Ile-Ife, Osun State, Nigeria, CC BY 2.0, Link

Context

In dit boek wordt er geregeld naar de politieke omwentelingen in Nigeria verwezen. Omdat deze als scharniermomenten (sleutelmomenten) voor de hoofdpersonages worden gebruikt, hebben we als achtergrond bij deze buddyread wat informatie van dit immense land opgezocht.  

Het land Nigeria  

Zo blijkt één op de zes Afrikanen Nigeriaan, kan je je dat voorstellen? Het land telt meer dan 190 miljoen inwoners (cijfer 2017 CIA Factbook). Alleen al in de VS blijken 400.000 mensen eerste of tweede generatie Nigeriaanse migranten te zijn. Olie is het belangrijkste exportproducent. Nigeria telt zo’n 43 federale universiteiten, 47 staatsuniversiteiten en 75 privé-universiteiten. Er studeren veel studenten van andere Afrikaanse landen in Nigeria dankzij dit grote aanbod aan universiteiten. Als je nog meer wil weten, is dit een perfect samenvattend artikel dat de belangrijkste aspecten over het land vandaag samenvat. 

Politieke geschiedenis

Nigeria werd op 1 oktober 1960 onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk. Van belang in de recente geschiedenis is dat van 1967 tot 1993 de macht voornamelijk in de handen van de militairen lag en er een dictatuur heerste, tot er eindelijk verkiezingen volgden. Sinds 12 december 1991 is Abuja de hoofdstad. Daarvoor had de havenstad Lagos die functie. Tussen 1993 en 1999 kwamen de militairen o.l.v. generaal Babangida en generaal Abacha terug aan de macht. Vanaf 1999 worden er wel opnieuw verkiezingen georganiseerd, die altijd gepaard gaan met veel fraude en geweld, en vallen er altijd doden te betreuren. Het fundamentalistische geweld in het noorden door de Boko Haram en aanverwante fracties bedreigen de arme bevolking er nog meer. In 2019 vinden er in februari in dit dichtbevolkte land terug verkiezingen plaats. Een korte blik op de Nigeriaanse politieke geschiedenis kan je hier vinden.

Het verhaal

Yejide, die nu in de stad Jos woont, krijgt in 2008 een uitnodiging van haar nog steeds officiële echtgenoot Akin om de begrafenis van zijn vader bij te wonen. En eindelijk na al die jaren gaat ze terug om hem en zijn familie op te zoeken. Want er zijn zoveel vragen die ze beantwoord wil zien… 

Met een terugblik komen we in het jaar 1985 in Ilesha terecht waar Yejide met haar man samenwoont en een eigen succesvol kapsalon heeft. Al enkele jaren proberen zij een kind te krijgen en ondernemen ze pogingen daartoe met behulp van de klassieke geneeskunde enerzijds en methodes uit het traditionele geloof van hun oudere familie anderzijds. Het echtpaar moet een zware prijs betalen voor deze strijd en de bemoeienis van de familie om een kind te krijgen, zoals genoemd met het politieke geweld op de achtergrond.

Door Onbekend - World66, CC BY-SA 1.0, Link

Onze ervaring

‘Rotimi kon gemakkelijk veranderd worden in Olarotimi, Rijkdom blijf bij mij.’

 
Heeft dit boek ons geraakt?

N: De roman snijdt echt door merg en been, en je ziet hoe Yejide evolueert doorheen het boek, van een vrouw die weet wat ze wil tot de onzekerheid en de tegenslagen toeslaan.  

G: Er zijn maar enkele pagina’s nodig ter introductie voordat de auteur je aandacht vangt met een hartverscheurend en schrijnend verhaal. Het kost Adébáyò weinig moeite om deze aandacht vast te houden tot aan de laatste bladzijden. Ik heb meegeleefd en meegehuild met Yejide en Akin en de traumatische ervaringen in hun leven. Hun liefde is zo mooi beschreven dat de impact van de invloed van buitenaf je midden in het hart raakt.

 ‘En je huilde totdat het wit van je ogen roze kleurde.’

 
Hoe waardeerden we de opbouw van het boek?

N: Als lezer krijg je ook een aantal gebeurtenissen door de ogen van beide echtgenoten te zien, en dit is best sterk: Akin schaadt het vertrouwen van zijn vrouw, maar denkt zelf dat dit de enige manier is om zijn huwelijk te redden. Zij houdt nog steeds van haar man, maar voelt zich verraden en angstig dat hij haar wil verlaten. De liefde tussen hen is er echter nog steeds. Het onvermogen tot communicatie tussen beiden leidt tot de breuk tussen hen.  

De tijdssprongen en de veranderingen in perspectief houden het verhaal boeiend en spannend. De context is voor ons grotendeels onbekend wat best ook een voordeel kan zijn, omdat je zo begrip kan kweken voor gevoelens die universeel zijn en tegelijkertijd bevind je je in een wereld waar andere waarden en tradities gelden.

G: Ook ik waardeer de sprongen in tijd, die goed gemarkeerd worden. Het wisselen van perspectief tussen hoofdpersonages in een boek kan wel eens tot verwarring leiden maar in deze roman werkte het ondersteunend voor het verhaal. De structuur van het boek is mooi uitgewerkt, logisch en zuigt je mee door de jaren van liefde, onheil en intens verdriet.

 
Wat voegde het exotische aspect toe?

N: Veel traditionele gebruiken en bijgeloof hebben Akin en Yejide afgezworen daar ze bij de moderne, opgeleide klasse behoren. Maar uit wanhoop wordt Yejide terug naar het traditionele geloof gedreven om zich toch aan iets te kunnen vastklampen. Dit boek had me vast van het begin tot het einde.    

G: Omdat ik niet zo bekend ben met Afrika en haar tradities vroeg ik me voor het lezen af of het boek me zou bevallen. Achteraf kan ik zeggen dat juist de exotische omgeving en de tradities waar deze moderne mensen mee te maken krijgen het boek voor mij naar een hoger niveau tilden. De beeldspraak die je in Afrikaanse talen vaak tegenkomt, kwam in de schrijfstijl naar voren waardoor ik me nog meer kon identificeren met Yejide. Ik denk dat hier een compliment voor de vertaler op zijn plek is. 

 ‘De zon verdween uit de lucht en nog waren ze niet terug van de boerderij.’

 
Foto’s en meer informatie

• Foto’s van Ilesha . (Jujufilms.tv)
• Jos is de 11de stad van Nigeria, waar er regelmatig geweld de kop opsteekt tussen christelijke en moslimgroepen. De terreurgroep Boko Haram heeft er meerdere aanslagen gepleegd. Meer info.  
• Meer informatie over de Yoruba en de stad Ifé.  
• Kaart van Nigeria: