Het Betere Boek is een festival dat door het Willemsfonds wordt georganiseerd sinds 2011 in Gent, in samenwerking met verschillende organisaties. Op dit festival wordt sinds het begin ook de Bronzen Uil uitgereikt aan het beste Nederlandstalige literaire debuut van datzelfde jaar. Vorige week zaterdag vond de 8ste editie plaats en ditmaal in het Minard Theater en in de nieuwe Gentse Krook-bibliotheek. Nathalie brengt hieronder verslag uit van dit evenement.

Is het toevallig dat zowel Het Betere Boek als Mind the book in 2011 het levenslicht zagen, na het opdoeken van Het Andere Boek in 2010 dat tot dan toe steeds in Antwerpen plaats vond in dezelfde periode? Ik denk het niet, maar oude koeien moeten we niet uit de gracht halen. Mind the book kon geen 7de editie organiseren in 2017, het Betere Boek wel, dat vorig jaar in het teken van Rusland stond. Tot zover wat geschiedenis. Dit jaar ging het opnieuw door en kleurde het festival blauw, wit en rood: het stond in het teken van de Franse literatuur onder de titel “Et alors, la France!”. De eregast was Philippe Claudel, maar ook succesauteurs Laetitia Colombani, Fouad Laroui, Jean-Philippe Toussaint, Joke Hermsen, Stefan Hertmans en Bart Van Loo maakten o.a. hun opwachting.

Na de twee locaties te hebben gesitueerd en de innerlijke mens nog even te hebben versterkt, startte ik met het interview met Laetitia Colombani die vorig jaar in Frankrijk een groot succes oogstte met haar debuutroman La tresse (De vlecht). In het verhaal worden de levens van drie totaal verschillende vrouwen in elkaar geweven: Smita, een ‘onaanraakbare’ of dalit uit India, droomt ervan haar dochtertje uit haar miserabele situatie te redden en naar school te laten gaan; Giula, een jonge vrouw uit Palermo, helpt mee in het atelier van haar vader, dat totaal financieel geruïneerd blijkt te zijn, als ze het van naderbij gaat bekijken wanneer haar vader een ongeval heeft gehad. Tenslotte is er de Canadese Sarah uit Montréal, een gereputeerde advocate die als hoofd van haar bureau aangeduid zal worden net als ze te horen krijgt dat ze zwaar ziek is. Alle drie de vrouwen leven in totaal andere omstandigheden in verschillende continenten, en toch hebben ze de drang naar vrijheid gemeenschappelijk. Er waren twee vertrekpunten voor Colombani die haar op weg zetten om dit boek te schrijven: ten eerste een reportage die ze had gezien op tv over de dalits in India, en onder welke omstandigheden deze vrouwen moeten leven en ten tweede een vriendin die ernstig ziek was geworden, en door wie ze in een salon met pruiken terecht was gekomen. Haar personages zijn sterke vrouwen die hun leven willen verbeteren, ze wilde haar personages echt ontmoeten en ze heeft echt lang gezocht om hen goed te leren kennen. Colombani ging op onderzoek op de drie plekken waar ze de verschillende verhaallijnen laat plaats vinden. Daarom dat er ook heel veel tijd over ging. Ze is een heel goede vertelster, en blijkt ook een cineaste en comédienne te zijn. Ze denkt dan ook enorm sterk in beelden. In haar boek komt sociologie, discriminatie en het glazen plafond voor. Het is een boek dat het heeft over ‘la résiliance’ of de veerkracht, de vertaalrechten werden ondertussen aan 32 landen verkocht en in maand 2018 zijn er al 340.000 exemplaren van over de toonbank gegaan!

By Madeleinesantandrea - Own work, CC BY-SA 3.0, Link

De volgende lezing waarvan ik de hoofdrolspeler graag beter wilde leren kennen, was die met Jean-Philippe Toussaint. Hij is geboren in Brussel en verhuisde na een aantal jaar met zijn ouders naar Parijs waar hij opgegroeid is en gestudeerd heeft. Ondertussen is hij wel regelmatig terug in België geweest, en verblijft hij bv ook regelmatig in Oostende, waar hij een appartement heeft gekocht. Qua uiterlijk moest ik even goed kijken - een kaal hoofd bepaalt niet je hele uiterlijk natuurlijk - maar hij heeft toch écht iets weg van Frank Vander Linden van De Mens volgens mij. Toussaint is vooral bekend van de reeks rond het poëtische personage Marie Madeleine Marguerite de Montalte: De liefde bedrijven, Vluchten, De waarheid omtrent Marie en Naakt. De interviewer Lode Delputte blijkt een echte liefhebber te zijn van het werk van deze auteur. Deze ondervroeg hem dus ook over vele van zijn romans, en zo vertelde Toussaint heel wat over de motieven voor verschillende romans, vooral ook over zijn eerste romans La salle de bain (De badkamer) en Monsieur (Meneer), een roman waarin het hoofdpersonage gewoon de naam Monsieur/Meneer dráágt.  Het werd dus te veel om daar kort wat over te noteren. Wat wel frappant is, was het succes van deze 2 boeken in Azië, zowel in Japan als in China! Een boek dat eerder apart staat in het werk van Toussaint, is zijn roman La réticence of De aarzeling. Delputte omschrijft het als een boek vol van horror en paranoia, en dat een lezer na lezing van dit boek de deuren van zijn huis achteraf veel beter zal sluiten. Dat is dus vooral niks voor mij met andere woorden. :-)

Na deze 2 lezingen te hebben meegemaakt in de nieuwe Gentse bibliotheek De Krook, wat trouwens een heel speciaal gebouw is, maar waar je wel lezingen in de kelderzalen moet volgen (zonder daglicht dus), ging ik naar het Minard-theater, enkele stappen verder, om de rest van de middag verder te zetten. Nee, niet helemaal want eerst at ik nog wel een lekker auberginesoepje in een soepbarretje vlakbij waar ik echter de sinaasappelstukjes uit filterde.

In theater Minard kwam er een rustpunt aan: 4 auteurs lazen voor uit hun laatste boeken, die zich tevens in Frankrijk afspelen. Kwamen aan bod: Fragmenten uit Dat is wat ik bemin van Isabelle Rossaert, Angel van Filip Rogiers, Rivieren keren nooit terug van Joke Hermsen en De bekeerlinge van Stefan Hertmans. Hoe mooi deze boeken ook (kunnen) zijn, je aandacht kan dan al eens verslappen zo midden op dag... (Dat heb ik zelfs met favoriete auteurs, dus luisterboeken zijn echt ook niet aan mij besteed!)

Maar wie stond er klaar om op het podium te komen, en voor wie de zaal volledig vol liep? Gelukkig was het dan aan eregast Philippe Claudel! Hij werd geïnterviewd door experte in de Franse literatuur Marijke Arijs. En Claudel hield me een vol uur bij de les. Ook al is hij een gevierd en beroemd auteur, heeft hij een bescheiden en beminnelijk voorkomen. En interessante dingen vertellen over zijn boeken kan hij zeker ook! Zowel in zijn laatste boek Archipel van de hond als in zijn romans zoals Het verslag van Brodeck en Het kleine meisje van meneer Linh is zijn thema in feite hoe een vreemde, de ‘andere’ in een nieuwe gemeenschap ontvangen wordt, of hoe een gemeenschap - een geïsoleerde gemeenschap op een eiland in zijn laatste boek - reageert op de vluchtelingencrisis. Het ging dan ook een tijdje over de actualiteit en over hoe auteurs hier op kunnen reageren. Volgens Claudel heeft de literatuur een andere taak dan journalisten, namelijk op langere termijn evoluties naar voor brengen door in de literatuur een vorm te geven aan wat er in de werkelijkheid gebeurt, ook al is het dan in een fictief verhaal, een fabel of parabel, of iets dergelijks. Dit probeert hij zelf toch te doen doorheen heel zijn werk. En zo kan de literatuur toch een rol opnemen die anders is dan die van journalisten die veel  korter op de bal spelen. Hij vertelde nog veel meer, maar wie dit wilde weten, had er bij moeten zijn!

De lezingenreeks in theater Minard werd afgesloten door de immer enthousiaste spraakwaterval Bart Van Loo, een Vlaamse francofiel die zijn verhalen in boeken en tevens in theaterconférences spuit. Ik had al eerder een voorstelling van hem gezien waarin hij als een ware performer de geschiedenis van Napoleon aanschouwelijk en toegankelijk maakte op zo’n manier dat je wenst dat hij je geschiedenisleraar was geweest. En waarvan je dus ook snel enkele boeken koopt, die je … vervolgens laat liggen omdat er altijd wel iets anders is om eerst te lezen! Afgaande op de populariteit van zijn boeken en hemzelf in zowel Vlaanderen als Nederland, zou dat er toch eens van moeten komen hoor. Ook zijn werk werd in de spotlight gezet. Motieven en vertrekpunten voor alle werken werden nogmaals overlopen, hij vertelde waar hij allemaal terecht kwam en wat hij allemaal had gelezen voor zijn fameuze en met alle égards ontvangen Frankrijktrilogie Eten, Lezen en Vrijen. Het eerste deel uit 2006 Parijs-retour zal boekenliefhebbers vooral aanspreken daar hij in dat boek zijn persoonlijke verhaal vertelt over hoe hij jarenlang Frankrijk heeft doorkruist in de voetsporen van de grootste 19de eeuwse Franse schrijvers. In 2011 werd deze trilogie voor het eerst in één bundel uitgegeven. Wat ik wel al ‘en stoemelings’ las van hem, is zijn in 2010 uitgegeven Elsschot, Antwerpen en Coraline waarin hij aantoont hoe je met het oeuvre van Willem Elsschot een Française kunt verleiden. Een heerlijk tussendoortje, zeker als je dit combineert met de nieuwe uitgaven van de meester, Elsschot zelve uiteraard. In 2012 volgde zijn populaire boek Chanson. Een gezongen geschiedenis van Frankrijk en in 2014 kwam zijn voorlopig laatste boek Napoleon. De schaduw van de revolutie uit. De anekdotes en situaties die hij vertelde, waren hilarisch.  Ik wist eigenlijk niet dat hij al zo lang schreef, en dat deze boeken al van zo’n tijd geleden dateren.
Vanwege zijn theatertournée en andere projecten lag het schrijven een tijdje plat, maar volgend jaar is hij er opnieuw met een boek! We kregen in première het omslag van zijn nieuwe boek De bourgondiërs te zien dat dan zal uitkomen. In weerwil tot wat de titel misschien laat vermoeden is het thema van dit boek de eenwording van de Lage Landen in de vroege Middeleeuwen, door die Franse Bourgondische voorouders ervan. Het wordt terug een wervelende meeslepende cultuurgeschiedenis, een historische roman, waar nu al naar uitgekeken mag worden!

Van Loo was hiermee een perfecte afsluiter van de interviews en een ideale opwarmer voor wie nog de prijsuitreiking van De Bronzen Uil wilde bijwonen, gepland aan het einde van deze lange dag. Het resultaat hiervan las ik echter in de trein van Gent naar Antwerpen omdat het anders toch wat te lang geduurd zou hebben allemaal. Jullie konden misschien al elders lezen dat de winnaar van deze mooie prijs dit jaar Lenny Peeters is met haar debuut Dochter. Jan had al eens een interview met haar op onze spot. Exclusief echter op onze spot binnenkort: een nieuw exclusief vraaggesprek met haar door Jan n.a.v. deze Prijs! (red: hier te lezen) De Publieksprijs van de Bronzen Uil ging naar Bert Moerman met  Niet dat het iets uitmaakt . Binnen afzienbare tijd verschijnt er daar ook nog een buddyread van door onze kritische Literatuurclubleden!

Voor mij was dit festival een ideale kennismaker met een aantal Franse auteurs die ik nog niet echt kende. Hebben jullie al boeken gelezen van de vermelde auteurs, of willen jullie dit nog gaan doen?
En wat is jullie mening over de geprezen debuten, hebben jullie ze al gelezen? Laat het zeker weten onder dit artikel.