Het contrast kan bijna niet groter zijn wanneer Tommy Wieringa en Paolo Cognetti het podium van het DeLaMar theater in Amsterdam op komen. Wieringa met zijn bekende kale hoofd, keurige pantalon en colbert en daarnaast Cognetti, rossige krullenkop, spijkerbroek, groene houthakkersblouse, oorbel en hond. Toch blijkt in de loop van deze literaire avond, georganiseerd door De Balie, dat beide schrijvers en hun boeken veel meer gemeen hebben dan in eerste instantie gedacht. 

tekst: Harriet

foto's: Jeanne Hinke

Paolo Cognetti is deze maand september `writer-in-residence` en woont, op uitnodiging van het Nederlands Letterenfonds, een maand boven de Athenaeum Boekhandel in Amsterdam. Last van de herrie op het Spui heeft hij niet, hij slaapt prima met geluiden om hem heen. Opgegroeid in Milaan ervaart hij de geluiden als een “lullaby”. Zijn liefde voor de bergen en het schrijven is pas ontstaan toen hij op 30-jarige leeftijd in een soort identiteitscrisis terecht kwam. Na het zien van de film 'Dead poets society’ en het lezen van het boek ‘Into the wild’ van Jon Krakauer over Chris McCandless en zijn eenzaamheid in de wildernis, wist hij een ding; hij wilde schrijver worden en een plek in de bergen hebben om de eenzaamheid op te zoeken.

Inmiddels zijn we tien jaar verder en schreef Cognetti de bestseller De acht bergen en de deze zomer verschenen De buitenjongen.

Tommy Wieringa, blij dat hij na zes weken zomervakantie met een druk gezin weer heeft overleefd, herkent zich wel in het gevoel van de eenzaamheid nodig te hebben om te kunnen schrijven. Hij vindt het moeilijk om in de stad te schrijven. Voor het boek “Dit zijn de namen” zocht hij de uitgestrekte steppe van Oekraïne op, voor “De heilige Rita” werd dit Twente.

Het zal deze avond over de boeken “De acht bergen” en “De heilige Rita” gaan maar eigenlijk gaat het over de schrijvers zelf. Hoe schrijven ze, wat inspireert ze.

In het kort:

“De acht bergen” gaat over de vriendschap tussen Pietro, een jongen uit Milaan, en Bruno, een jongen uit de Italiaanse Alpen. Over hun vele wandelingen door de bergen, de natuur, liefde en dood.

“De heilige Rita” gaat over Paul Krűzen, die samen met zijn vader al ruim 50 jaar op een boerderij in een klein grensdorpje woont. Over onzekerheid, verandering en de vader-zoon relatie.

Op het eerste gezicht lijken het twee totaal verschillende boeken. De interviewster ziet echter overeenkomsten. In beide boeken zit een personage dat niet weg wil van zijn geboortegrond. In Cognetti’s boek is dit Bruno, de jongen uit de bergen, die daar absoluut niet weg wil. In “De heilige Rita” is dat de hoofpersoon zelf, Paul Krűzen. Hij probeert wel weg te gaan uit het grensdorp, maar keert telkens terug vanwege heimwee. De vraag komt naar voren hoe beide schrijvers tot hun verhaal komen, wat is echt en wat is verzonnen?

Wieringa geeft aan dat hij stukken van verhalen ziet, karakters uit verschillende karakters samenstelt en zo een nieuw verhaal samen stelt. Cognetti doet iets wat daar erg op lijkt. Een geheel eigen verhaal verzinnen zonder gebruik te maken van mensen of verhalen om hem heen kan hij niet. Hij vergelijkt het wel met een droom. In een droom heb je echte mensen en beleef je echte dingen, echter het is toch niet echt. Zo schrijft hij ook zijn verhalen, het zijn echte mensen die waargebeurde dingen meemaken, maar die mensen bestaan niet echt en de dingen zijn ook niet waargebeurd, ze zijn samengesteld.

Paolo Cognetti vertelt dat “De acht bergen” er niet geweest zou zijn als hij ook niet in de bergen geweest was. Het is ook het gevoel dat een plek oproept wat nodig is om er over te kunnen schrijven. Wieringa vult dit aan door te zeggen dat het dan ook nodig is om weer van de plek weg te gaan. Dit zorgt voor een soort nostalgie en verlangen om er naar terug te keren wat weer nodig is om er ook over te kunnen schrijven.

Het interview met beide schrijvers wordt aangevuld met voordrachten door Jochum ten Haaf, acteur. Hij draagt onder andere een paar stukken voor uit “De acht bergen”

“Het wemelde in het bos van de afgravingen, bulten en troep, die Bruno voor me vertaalde als betrof het tekens van een dode taal. En tegelijk met die tekens leerde hij me een dialect dat ik passender vond dan het Italiaans, alsof ik  in de bergen de abstracte taal uit boeken moest vervangen door de concrete taal der dingen, nu ik die met eigen ogen zag. De lariks: brenga. De fijnspar: pezza. De alpenden: arula.”

Het benoemen van de taal van de bergen en het leren van de taal van de bergen noemt Tommy Wieringa een avontuur. Het stuk in het boek van Cognetti waar hij bijzonder van heeft genoten. Hij vergelijkt dit met de manier waarop de schrijfster Annie Proulx ook schrijft. Ook zij benoemt de dingen expliciet. Een bos is niet alleen maar dennenbomen, maar ook sparren en berken.

Aan het einde van de avond komt het nog op mannenvriendschappen, iets wat je volgens Cognetti in de huidige literatuur in tegenstelling tot de klassieke literatuur niet vaak meer tegenkomt. Zijn boek wordt niet voor niets vaak een klassiek verhaal genoemd. En ook Cognetti noemt nog de schrijfster Annie Proulx. Zij schreef het boek “Brokeback Mountain” , een verhaal over mannenvriendschap waar Cognetti inspiratie vandaan heeft gehaald. Op de vraag of de hoofdpersoon Pietro, uit De acht bergen, net als de hoofdpersoon uit Brokeback Mountain homoseksueel is, heeft de schrijver geen antwoord. Hij heeft geen idee.

Hoe verschillend beide schrijvers aan het begin van de avond ook leken, het was alleen maar buitenkant. Ik denk dat beide schrijvers na deze avond, aan de bar nog lang hebben doorgepraat over schrijven, schrijvers en wat hen inspireert.