Hij zat achter een stapeltje boeken, leunde wat achterover en keek vredig rond. Het was 11 november. Wapenstilstandsdag. Maar het was ook de laatste zaterdag van de Boekenbeurs in Antwerpen en van enig staakt-het-vuren was nog lang geen sprake. De loopgraven van Antwerp Expo zaten nog boordevol met bataljons bezoekers. Sommigen een beetje doelloos of met enige sporen van fysieke of mentale uitputting, anderen nog met energieke doelgerichtheid op oorlogspad om die perfecte selfie met Jeroen Meus of Carlos Ruiz Zafón te kunnen veroveren.

En tussen dat gewoel zat hij, Koen Peeters, de kersverse laureaat van de ECI Literatuurprijs 2017. Zijn roman De mensengenezer had de voorbije maanden al vele lovende recensies gekregen in Nederland en Vlaanderen, en op 9 november kreeg hij ook nog eens de grootste literaire prijs van het Nederlandse taalgebied overhandigd, zowel door de vakjury als door de lezersjury.

Maar wie is Koen Peeters en wat voor schrijver is hij? Ik pleit in ieder geval schuldig: ik had nog niks van hem gelezen, terwijl hij toch al een mooi oeuvre had opgebouwd en absoluut geen onbekende meer was in het literaire landschap. Daar wou ik verandering in brengen. Ik kocht dus zijn boek, liet de auteur er een mooie handtekening in zetten, had een kort, maar aangenaam gesprek met hem, en nam me daarna voor om dit stukje te schrijven voor de We Love Lit – spot.

Koen Peeters werd in 1959 geboren in het Belgische Turnhout en woont met zijn gezin in Kessel-Lo (bij Leuven). Hij studeerde communicatiewetenschappen en antropologie, en werkt al geruime tijd als manager bij een van de grootste Belgische banken. Bovendien vond hij ook nog de tijd om zijn boeken te schrijven, waaronder maar liefst elf romans, een poëziebundel, diverse verhalen en andere teksten. Een communicatie-expert met een gezin en een grote schrijversdrang: riep er iemand ‘Willem Elsschot’? Er zijn overigens nog overeenkomsten: de stijl van Peeters wordt wel eens omschreven als zakelijk en eenvoudig, maar met spitsvondige humor en ironie, en hij schrijft vaak over alledaagse onderwerpen en gebeurtenissen. Volgens kenners leest zijn werk heel vlot, maar zit het wel vol intelligente gelaagdheid en symboliek. Hij is een sterke verteller van een goed verhaal, maar laat ook veel ruimte aan de lezer voor verdere reflecties. Hij vindt dat boeken niet dienen om uitgelegd te worden, en zegt hierover:

“De lezer is ook een kunstenaar, hij maakt samen met de schrijver een boek.”

Daar ben ik het heel graag mee eens.

Zijn antropologische studie en interesses vormen ook een rode draad in zijn werk. Uit een aantal van zijn boeken spreekt een fascinatie voor vreemde culturen, en je zou kunnen stellen dat elk boek ook weer een studie van de mens in al zijn aspecten is. In interviews vermeldt hij wel eens: “Als je ver van huis gaat, in een andere omgeving, en je kijkt vanuit een ander perspectief naar jezelf, dan kan je hierdoor jezelf beter gaan begrijpen.” En is dat ook niet wat een boek voor een lezer kan doen: in een nieuwe wereld stappen, met een ander paar ogen gaan kijken, en hierdoor ook weer meer van jezelf ontdekken? Literatuur als antropologie.

Koen Peeters debuteert in 1988 met het opvallende Conversaties met K. en introduceert als hoofdfiguren de schrijver Robert Marchand (zijn alter ego?) en de “hooggeplaatste K.” door middel van een reeks anekdotes over bijzondere ontmoetingen en bezoeken doorheen België. Daarna volgen nog twee boeken met Marchand in de hoofdrol. In Bezoek onze kelders (1991) gebruikt de auteur zijn eigen verzamelwoede als uitgangspunt: hij bezit immers bijzondere collecties over de meest uitlopende zaken, zoals het koningshuis, filatelie, Belgisch-Congo, Expo 58. In 1995 krijgt hij de toenmalige AT&T Literatuurprijs (voorheen NCR-prijs) voor zijn derde boek, De postbode, een onderhoudend boek met veel humor, waarin tegelijk ook wordt geraakt aan de eventuele zinloosheid van het bestaan.

Een ander opmerkelijk boek is Grote Europese roman uit 2007, waarin 36 Europese hoofdsteden als achtergrond fungeren in een “wonderlijke en grillige Europese legpuzzel, een literair Monopoly waar je dagenlang aan de slag mee blijft”; hij haalt er de shortlist van de Libris Literatuur-prijs mee. En ook de opvolger De bloemen haalt een gerenommeerde shortlist, namelijk die van de AKO Literatuurprijs, al blijft hij met deze Kempische familiegeschiedenis wel een stuk dichter bij huis. De bloemen wint de F. Bordewijk-prijs in 2010 en volgens de jury is het een boek dat “zorgvuldig balanceert tussen ingehouden weemoed en scherpe observeringen”. De roman Duizend heuvels uit 2012 vertelt over de betoveringen van Rwanda en hiermee voegt hij de E. Du Perron-prijs toe aan zijn reeks literaire bekroningen.

Maar nu, in november 2017, zorgt dus de ECI Literatuurprijs voor De mensengenezer voor zijn grootste literaire erkenning tot nu toe. “Ik speel plots in een andere divisie”, zegt hij in een recent interview in De Morgen. Het boek gaat over de jonge Remi, die zijn vader zal moeten opvolgen als boer in de West-Vlaamse Westhoek, maar iedereen verbaast door in te treden bij de strenge jezuïeten. Daar komt hij in contact met verhalen over Congo en wordt zijn fascinatie voor de voormalige kolonie steeds groter. Volgens het juryrapport is het

“een helder geschreven boek dat het anekdotische overstijgt, een boek dat raakt aan het onzegbare en ons leert dat we niet moeten zoeken naar de waarheid, maar naar de bron.”

Ik kijk er alvast erg naar uit om De mensengenezer heel binnenkort te gaan lezen. Maar ook in 2018 zullen er zeker een aantal van zijn vorige boeken op mijn leeslijst staan, omdat ik deze auteur en zijn gevarieerde, bekroonde oeuvre beter wil leren kennen. Dat is alvast mijn eerste goede voornemen voor het nieuwe jaar.

Wie doet mee?

Kris