Toen in juni het nieuwe boek van Leïla Slimani verscheen, bedacht ik me dat het leuk zou zijn om haar even in het zonnetje te zetten. Misschien hebben velen onder jullie wel al van haar gehoord, maar toch nog geen boek van haar hand gelezen. Met dit artikel probeer ik daar wat verandering in te brengen. Wie ís Leïla Slimani? 

Geschreven door: Evy
Banner: Evy 

Leïla Slimani (1981) groeide op in Marokko. De voertaal in het gezin met drie dochters was Frans. Haar vader was een ambtenaar en haar Frans-Algerijnse moeder was arts. Op haar achttiende vertrok Leïla naar Frankrijk om te studeren aan Sciences Po, het Parijse Instituut voor Politieke Studies, een erg vooraanstaande universiteit waar al veel Franse toppolitici werden opgeleid.

Na haar afstuderen ging ze aan de slag als journaliste voor het Franstalig pan-Afrikaanse weekblad Jeune Afrique en zo combineert ze haar politieke studie met haar passie voor schrijven. (Jeune Afrique werd opgericht in 1960 in Tunis en daarna gepubliceerd in Parijs.) Met haar achtergrond was het niet meer dan logisch om het merendeel van haar artikelen aan Noord-Afrika te wijden. Na enkele jaren besluit ze om enkel nog als freelancer voor Jeune Afrique te schrijven en zich ook te concentreren op het literaire schrijven. 

Slimani zelf zegt dat de journalistiek haar heeft geholpen om beter te observeren en dat ze daar ook de vruchten van plukt in haar romans. 

Prix Goncourt

Als je het over Franse Literatuurprijzen hebt, dan kan je niet om de Prix Goncourt heen. De prijs wordt begin november uitgereikt sinds 1903. Traditioneel komen de juryleden, net zoals bij de andere prijzen, samen in een Parijs restaurant om te beraadslagen. In 2016 won Leïla Slimani de Prix Goncourt met haar tweede roman Chanson douce. Daarmee veroverde ze dus de titel 'meest verbeeldingsvolle proza' van dat jaar. Leverde die titel haar wat op? Een symbolische tien euro én een enorme boost van de verkoop van haar boek! Daaruit vloeide een zekere naamsbekendheid en ook het onvrijwillige bombardement tot icoon voor vrouwen uit Noord-Afrika.

In 2017 kwam het boek op de Nederlandse markt onder de naam Een zachte hand. Eind 2019 werd het boek opnieuw uitgegeven onder een andere titel, De perfecte oppas, én met een nieuwe cover. Het moet gezegd dat beide uitgaven een heel ander gevoel uitstralen. Ik ben dan ook benieuwd hoe jullie daar over denken. 
Het verhaal is geïnspireerd op een waargebeurd verhaal en gaat over een gezin met twee jonge kinderen en hun oppas. Myriam wil terug aan het werk en zij en haar man Paul vinden als bij toverslag de perfecte oppas, Louise. Hun leven lijkt een goede wending te nemen. Louise wordt een onmisbaar element in hun leven en laat hen weer genieten. Toch weet je als lezer al dat het niet zo zal blijven gaan. Dat verklapt de proloog al door middel van de eerste zin 'De baby is dood.' Een heftig begin van een roman. Een begin dat je als lezer direct op scherp zet. Een zachte hand is een vrij dun boek, 191 blz, maar het verhaal beklijft wel. Slimani slaagt erin om het personage Louise zo neer te zetten dat ze onder je huid kruipt. Je weet niet goed of je haar leuk moet vinden, medelijden moet hebben met haar of haar afstotelijk moet vinden. 
De stijl van Slimani is in deze roman het best te beschrijven als sober. Dat benadrukt ook de leegte in het leven van Louise en geeft het verhaal een bevreemdende sfeer mee. Slimani zelf beschrijft haar stijl als klinisch, observerend. Daarmee wil ze beschrijven wat er zich voordoet, maar geen mening vormen. 

Het debuut

In Frankrijk verscheen Dans le jardin de l'ogre al in 2014. In Nederland kwam de vertaling pas na het verschijnen van Een zachte hand. De hoofdrol is weggelegd voor Adèle, een getrouwde vrouw met een jong zoontje, die verslaafd is aan seks. Slimani geeft aan dat er in dit boek veel verwijzingen naar Madame Bovary van Gustave Flaubert te vinden zijn. De auteur zegt ook dat ze dit boek als een soort van wraakactie heeft geschreven tegenover haar voormalige baas, die niet geloofde dat ze ontslag nam om een roman te gaan schrijven. Hij dacht dat ze fulltime moeder wou worden. 

Aanklacht

In 2018 verscheen de essay-bundel Seks en Leugens waarin Slimani praat met verschillende vrouwen over seksualiteit in Marokko. Het werpt een licht op een onderdrukte groep mensen in een samenleving die gedomineerd wordt door oude mannelijke tradities. Lees deze recensie van Hebban-recensent Bie Helena om een goed beeld van het boek te krijgen. 

Niet alleen met dit boek probeert Leïla Slimani actie te voeren maar in 2019 startte ze samen met collega Sonia Terrab een manifest, waar ook op social media veel aandacht voor is. Zo richtten ze het instagram-account @moroccan.outlaws.490 op. Ze willen aandacht voor abortus en buitenechtelijke relaties, want op dit moment worden er mensen berecht voor een buitenechtelijke relatie en worden er veel illegale abortussen uitgevoerd. Ze bestempelen diegenen die de wetten overtreden als 'Outlaws' maar komen ook voor hen op. De wetten moeten veranderd worden, vinden ze en daarom schreven ze een inspirerende tekst. 

"Every day, every hour, while hiding, behind closed doors, women like me, men like you, conservatives and progressives, public personalities and anonymous citizens from all backgrounds and all regions, we dare and take upon ourselves, enjoy and exist for ourselves, break our chains and ignore the laws. Because of Love."

Mathilde

In 2020 verscheen Mathilde, het eerste deel van de trilogie Het land van de anderen. De Franse Mathilde wordt tijdens de oorlog verliefd op de Marokkaanse soldaat Amine. Na de oorlog trouwen ze en vertrekken ze naar Marokko waar ze hun intrek nemen in een oude boerderij. Mathilde worstelt met de nieuwe cultuur, met de eenzaamheid op de boerderij en misschien bovenal nog wel het meeste met zichzelf. 

De roman speelt zich af in een roerige periode. Marokko verzet zich tegen de bezetting en levert onlusten en spanning op. Het gezin van Mathilde weerspiegelt die spanningen door de verschillende afkomst van man en vrouw en beslaat zo een kleine wereld in een groter geheel. Slimani's stijl is in deze roman poëtischer dan in haar voorgaande twee en dat levert een boeiende leeservaring op die broeierig aanvoelt. Net zoals het klimaat van het land en de sfeer onder de bevolking. Ze zet haar hoofdpersonage erg realistisch neer, verscheurd door haar dromen en het leven waar ze in terecht is gekomen. 

"Hoe vreemd het ook mocht lijken, Mathilde dacht nooit dat Irène of Georges haar niet zou geloven, en nog minder dat ze haar op een dag zouden komen opzoeken. Toen ze in het voorjaar van 1949 haar intrek nam op de boerderij, voelde ze zich vrij om te liegen over het leven van grondbezitster dat ze daaar leidde. Ze bekende niet dat ze de reuring van de medina miste, dat het hutjemutje wonen, wat ze een tijdlang vervloekt had, haar nu een benijdenswaardig lot leek. Vaak schreef ze 'Ik zou willen dat je me had gezien', en ze zag niet dat daarin de bekentenis van haar enorme eenzaamheid school. Ze was verdrietig omdat niemand behalve zij geïnteresseerd was in al die eerste keren, in dit leven zonder toeschouwers. Wat heeft leven voor zin, dacht ze, als je niet wordt gezien?"

Vrouwen in de hoofdrol

We kunnen wel stellen dat de boeken van Leïla Slimani de vrouwen in de hoofdrol plaatsen. Heel verscheiden vrouwen, elk met hun eigen problemen, maar het geluk lijkt hen allemaal toch door de vingers te glippen. In een interview uit 2019 praat Slimani over de vrouw als hoofdpersonage in de literatuur. Ze zegt dat velen van hen méér willen, maar dat de vraag dan rijst of het voor een vrouw toegelaten is. 

Leïla Slimani heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld van journaliste via auteur tot actievoerster, en het lijkt haar allemaal goed af te gaan. Een sterke, onafhankelijke vrouw die de lezer weet te boeien met de kleurrijke, hoofdzakelijk vrouwelijke, personages in haar boeken. Voornamelijk Mathilde is uiterst toegankelijk geschreven en combineert fictie en geschiedenis. Het is een boek dat uitnodigt om de rest van de trilogie ook te gaan lezen, maar dat is nog even wachten. 

Het hele oeuvre van Slimani is vertaald naar het Nederlands door Gertrud Maes.

Hebben jullie al wat gelezen van deze auteur of zijn jullie benieuwd naar haar boeken geworden door dit artikel?