... en ik was er nog nooit eerder.

Eigenlijk trok het land me niet zo, maarja.. die landenchallenge hè, die brengt toch wat teweeg. 

Het boek 'Het huis van de moskee' stond al een tijdje op m'n e-reader en na het succes van 'De Vliegeraar' was ik ook zeker van plan om eens wat van deze schrijver te lezen. Toch schoof ik dat steeds voor me uit. Nu was ik er wel klaar voor, ik koos het boek en ging op reis.

Het boek begint met een korte geschiedenis van het huis en z'n bewoners. We volgen het leven van Aga Djan, de sleutelbewaarder van de moskee, en zijn familie, een concierge en twee grootmoeders, die eigenlijk geen grootmoeders zijn maar ooit arriveerden als jonge bediendes. Het leven kabbelt wat door. De familie en het dorp leven volgens de traditionele waarden van de islam. Radio en tv is taboe, vrouwen lopen gesluierd. De Sjah is aan de macht en in het dorp van Aga Djan zijn ze daar niet blij mee. De Sjah is Amerika. De Sjah vindt het goed dat vrouwen ongesluierd rondlopen. Angst en ergernis is dat Amerika met z'n zondige normen Perzië overneemt.

Nostra, een broer van Aga Djan, komt af en toe terug naar het huis en neemt zelfs een ongesluierde vrouw mee, die panty's aan heeft. De inwoners van het huis zijn geschokt, terwijl Nostra ze stilletjes uitlacht en zelfs heilige ruimtes ontheiligt. De grootmoeders zien dat maar zwijgen.

Langzamerhand komen de nieuwe waarden ook naar het dorp. Ada Djan ziet zijn wereld, zoals hij deze kende, afbrokkelen. Steeds vaker zie je een tv-antenne op een dak, er worden bioscopen geopend en bovendien is er minder vraag naar zijn handel, handgemaakte Perzische tapijten. Steeds meer nepgoederen bereiken ook dit deel van Perzië.

Ondergronds hebben de meer traditionele ayatolla's contacten met Khomeini, die in Irak in ballingschap is. Op tweederde van het boek, wanneer ik zelf vind dat het allemaal wel heel erg 'kabbelt' in Senedjan, het dorp waar de moskee staat, komt het moment waarvan ik wist dat zou komen. De Sjah wordt verdreven en Khomeini landt in Teheran. Op vrij zakelijke manier wordt verteld hoe Galgal, de schoonzoon van Aga Djan en vertrouweling van Khomeini, de eerdere regeringsleiders executeert. Gruwelijk. Veel andere mensen worden ook zonder proces, op basis van roddel en 'op de verkeerde plaat op het verkeerde moment', om het leven gebracht. Aga Djan kan zijn zoon redden, door gebruik te maken van de invloed die hij ooit had en dankzij toch een sprankje mededogen van Galgal. Aga Djans invloed is ook sterk verminderd, eerst door de moderne tijd en nu door het extreme regime. Bijzonder genoeg wordt Nostra een soort vertrouweling van Khomeini.

Ik blijk niet goed opgelet te hebben bij de introductie, want jongemannen waarvan ik dacht dat ze zoons van Aga Djan waren, blijken toch neven. Sowieso weet ik niet altijd wie wie is. Dat de revolutie een zware tijd was voor de bevolking is in elk geval duidelijk. Door het drama heb ik wel het gevoel dat er eindelijk wat gebeurd, maar veel vaart zit er nog steeds niet in het verhaal.

Het lezen van dit boek geeft een inkijk in een geschiedenis, waar ik vaag wat van wist. Als geboren westerse en vrije vrouw heb ik regelmatig moeite me te verplaatsen in vooral de gedachtengang van de Perzische vrouwen. Doordat het verhaal zich rond Aga Djan en zijn gedachten centreert, kreeg ik wel meer inzicht en begrip. Sommige acties zijn voor mij niet te bevatten. Je geloof in het geloof boven je kind verkiezen, waardoor je kind sterft, bijvoorbeeld. Ook Aga Djan begrijpt dit niet. Hoewel hij conservatief moslim is, is hij zéker niet extreem.

Wanneer Khomeini sterft, verwestert Iran weer terug naar de eerdere tijden. Aga Djan kent zijn dorp niet meer terug, voelt zich eenzaam. Gelukkig vindt hij, samen met zijn vrouw, een verlorengewaande zoon terug.

Uiteindelijk, zo tegen de winter van het leven, krijgt Aga Djan een brief van één van zijn neven, waarvan hij dacht dat die in de strijd gestorven was, met een postzegel met tulpen erop. Uit Nederland? Een stukje geschiedenis van deze neef komt overeen met dat van de schrijver, in elk geval.

Mijn reis door Iran was intrigerend, rustig en ook angstig. Angstig voor wat mensen elkaar aandoen, niet alleen in Iran, helaas. Ik ben vooral heel blij dat ik in Nederland ben geboren. Iran wil ik misschien nog wel eens in het echt bezoeken, in het echt of via een ander boek van Kader Abdolah. Het lijkt wel dat ik het boek meer waardeer nu het uit is.