Hoe kies jij je volgende boek uit? Laat je het afhangen van het toeval, van recensies die je las of heb je een vast lijstje dat je in het begin van elke maand opstelt? Waarschijnlijk heb je wel eens een boek gekozen omdat je op dat moment nood had aan een grappig boek, aan ontspanning, aan kennis over een bepaald thema of koos je een verhaal net omdat je getroost wilde worden. Vaak gebeurt dit soort gedrag intuïtief, je kiest de boeken waar je op dat moment nood aan hebt, die het beste aansluiten bij de situatie of het humeur waarin je je bevindt.

Dat verhalen bepaalde gevoelens kunnen opwekken en kunnen helpen om gebeurtenissen in een ruimere context te plaatsen wordt algemeen aanvaard. Mensen hebben altijd al verhalen verteld om elkaar op te vrolijken of te troosten. Het gebruik van literatuur als therapeutisch hulpmiddel is volgens mij nog niet zo wijd verspreid in België en Nederland, maar is o.m. in Engeland, de Verenigde Staten en Duitsland al jarenlang gekend. Daar wordt zelfs vaak samengewerkt tussen ziekenhuizen en bibliotheken om patiënten van de juiste boeken te voorzien. In deze gevallen wordt de oplossing voor een persoonlijk probleem expliciet in teksten gezocht, vaak niet als enige oplossing, maar wel als een ondersteunend onderdeel van het genezingsproces. Bibliotherapie is een therapie waarbij gebruik gemaakt wordt van geschreven teksten zoals zelfhulpboeken, handleidingen, romans en prentenboeken om mensen van alle leeftijden te helpen met hun psychische en fysieke problemen. (bron: Wikipedia)

Om precies het juiste boek te kunnen vinden, heb je uiteraard een enorm uitgebreide literatuurkennis nodig. Zo moet je niet alleen een overzicht hebben van non-fictieboeken (waaronder bv. zelfhulpboeken of wetenschappelijke studies over verschillende onderwerpen), maar ook goed op de hoogte zijn van fictie (poëzie, romans…). Beschik je zelf niet over deze – toch wel gespecialiseerde – kennis, kan je de hulp inschakelen van een bibliotherapeut. Deze persoon – ook wel boekencoach genoemd – luistert naar de problemen van de patiënt en stelt aan de hand van gesprekken een aantal teksten of boeken voor die thuis kunnen gelezen worden. Nadien worden deze fragmenten besproken en gekoppeld aan de eigen ervaringen, een soort mini-leesclub op individueel niveau, dus. De achterliggende idee is dat je door nieuwe inzichten ook op een andere manier naar je eigen problemen kijkt en daar zelfs een oplossing voor vindt. Studies hebben aangetoond dat bibliotherapie zinvol kan zijn bij behandeling van depressie, milde alcoholverslaving, angstgevoelens, eetstoornissen en communicatieve problemen.

Dat bibliotherapie tot de verbeelding spreekt blijkt ook uit het aantal fictieboeken die erdoor geïnspireerd werden. Ik denk hierbij aan De boekenapotheek aan de Seine (Nina George), The Bookshop on the Corner (Jenny Colgan) en De boeken van Sara Lindqvist (Katarina Bivald). In deze romans is het steeds de boekhandelaar die de rol van therapeut op zich neemt. In De boekendokter gaan ook Thomas Blondeau en Roderik Six uit van de helende krachten van literatuur.       

Voor wie liever geen therapeut bezoekt, is er het overzichtswerk The Novel Cure, dat een uitgebreid lijst van problemen en de daarbij horende boektherapieën aanbiedt. De auteurs Ella Berthoud en Susan Elderkin zijn boektherapeuten die ver gaan in hun geloof in de medicinale kracht van boeken: “This is a medical handboek – with a difference. First of all, it does not discriminate between emotional pain and physical pain, you’re as likely to find a cure within these pages for a broken heart as a broken leg. It also includes common predicaments you might find yourself in, such as moving house, looking for mr/mrs Right, or having a midlife crisis. Life’s bigger challenges such as losing a loved one or becoming a single parent are in here too. Whether you’ve got the hiccups or a hangover, a fear of commitment or a sense of humour failure, we consider it an ailment that serves a remedy. [...]”

Dit boek is sowieso een aanrader omdat het een fantastisch overzicht biedt van de wereldliteratuur. Bovendien is het erg toegankelijk opgesteld. Zo is het best interessant en vaak grappig om te kijken naar de boeken die aangeraden worden. Ben je naar je gevoel te lui, heb je de griep of wil je een boek aanraden aan iemand vol vooroordelen, The Novel Cure geeft een hoop inspiratie. Zo heb ik nog een jaar om me voor te bereiden op mijn veertigste verjaardag. In de sectie ‘being forty-something’ vind ik alvast de juiste boeken om me daarbij te helpen. Het boek werd naar het Nederlands vertaald en uitgebracht onder de titel De boekenapotheek, een publicatie die voor de gelegenheid aangevuld werd met Nederlandstalige literatuur. De auteurs beloven dat de titels die ze voorschrijven je vooruit zullen helpen in het leven: “Whatever your ailment, our prescriptions are simple: a novel (or two), to be read at regular intervals. Some treatment will lead to a complete cure. Others will simply offer solace, showing you that you are not alone. All will offer the temporary relief of your symptoms due to the power of literature to distract and transport.”

 (geschreven door Sigried)