WIN EEN GESIGNEERD EXEMPLAAR

In de Vlaamse pers krijgt Patricia Jozef met haar debuutroman 'Glorie' veel aandacht. In 'De Standaard der letteren' stond onder meer: "Tussen de kaften van 'Glorie' zitten een sociale komedie, een kunstenaarsroman en een familieroman".  Patricia Jozef wordt als talent aangemerkt. In Nederland is er nog niet zoveel aandacht voor haar debuutroman. Tijd voor actie dus vanuit We Love Lit. Uitgeverij De Geus heeft aan Hebban vijf exemplaren voor lezers beschikbaar gesteld. Door deze blog te volgen (de grijze knop op onze spot-pagina) én door de vraag, die zowel onderaan dit artikel als in het wedstrijdformulier staat te beantwoorden, kom je in aanmerking voor dit boek.

Korte inhoud van het boek: Wanneer filosoof Marcel maar niet aan de bak komt, vervalst hij zijn cv en bluft zich tot eventmanager aan de Antwerpse Teniersacademie. Terwijl hij de professionele schijn ophoudt, groeit zijn succes. Tot hij op een dag om onverklaarbare redenen wordt ontslagen. Na deze climax verschuift de focus naar Bodine, een kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière een kind kreeg en bang is nooit nog werk te zullen maken. In Berlijn wordt ze opgezadeld met de figuren van de Teniersacademie als ongewenste gasten in haar auto. Verschillende karakters en ambities botsen. Schijn en werkelijkheid vermengen zich moeiteloos. Wie manipuleert wie in dit humoristische verhaal?

Wat is in dit boek nu waar, autobiografisch en wat is verbeelding? Patricia Jozef werkte van harte mee aan een fact check en we leren haar in dit artikel zeker wat beter kennen.

Je hebt een kunstopleiding gevolgd en bent filosofe. Maar je bent nu schrijfster? Hoe is dat zo gekomen?

“Ik geloof dat ik langs de schilderkunst en de filosofie moest passeren om te beseffen dat ik schrijver ben.

Ik werk graag alleen, ik observeer en denk graag na. Er zijn veel verwantschappen tussen beeldende kunst, filosofie en romans. Je zoekt naar perspectieven om de wereld te benaderen, je onderzoekt gedachten en mogelijkheden.

Om in een strikt academisch kader aan filosofie te doen, is mijn denken niet rigide genoeg. Beelden hebben een directheid die er knal op kan zitten. Iets waar ik veel bewondering voor heb. Zelf vond ik dat moeilijk.

De roman voor mij dus, waar ik kan uitblinken in traagte en complexiteit, waar ik total loss kan gaan, de gekste dingen kan bedenken, zwaar en licht bij elkaar zetten, zo lang werken aan een tekst en zoveel schrappen of toevoegen als ik wil. Denken, bedenken, uitstippelen, pesten, plagen, zorgen, lachen, troosten, teasen, pleasen, verleiden, woedend zijn, vechten, dromen, dansen. Al die dingen kunnen in een roman. En dat ervaar ik als een enorme vrijheid.

Naast het schrijven, geef ik les aan migranten en vluchtelingen. Ik zie dagelijks levens passeren en hoor verhalen die me doen nadenken. Heel verrijkend is dat. Het relativeert eigen beslommeringen en wijst me elke dag opnieuw op de bevoorrechte positie waarin ik me bevind.”

 (Ontwerpfoto: Patricia Jozef)

De illustratie op de cover is van jouw hand.  Kun je iets over het omslag zeggen?

“Het mannetje is een mens voor wie het hoofd niet belangrijk is. Wat getoond wordt, is zijn kostuum, dat representeert rollen, functie, macht en degelijkheid.

Bij een maatpak heb ik een dubbel gevoel: het is vaak elegant, en toch blijf ik het iets vreemds vinden. Het hoekige, de kleur en de vorm en de stof van een maatpak is het ultieme verhullen van alles wat persoonlijk of lichaam zou zijn. Heel intrigerend. Ik moet toegeven dat ik dat soms wat aandoenlijk vind: de man in kostuum waant zich solide en neemt een pose aan.

Glorie gaat over oude en nieuwe macht. Over hoeveel energie mannen en vrouwen erin steken om iets of iemand te representeren, over de gekunstelde poses die we aannemen voor de buitenwereld.

Het mannetje draagt ook het beeld van zichzelf in een kader. In een tijd waarin mensen hun beeld of imago naar de anderen toe maximaliseren (denk bv aan Facebook), lijken we vooral te lijden onder het beeld dat we van onszelf willen maken. Onze eigen verwachtingen waaraan we proberen te beantwoorden. De grote profileringsdrang in onze maatschappij vraagt een heel bewust zelfbeeld. Tamelijk vermoeiend vind ik dat.” 

Natuurlijk is je boek fictie, maar volgens mij zitten er tal van autobiografische elementen in? Je kijkt kritisch naar de kunstwereld. Bodine is een kunstenares die het 'gemaakt' heeft maar onzeker is, worstelt met het kunstenaarschap. Is wat haar overkomt 'uit het leven gegrepen?' Heb je met Baruch Testel iemand op het oog gehad?

“Onzekerheid hoort bij creatie. Elke kunstenaar maakt momenten van falen door. Alleen is die niet voor het grote publiek zichtbaar.

Bodine is niet Patricia Jozef, want die laatste is nooit beeldend kunstenaar geweest. De kunstenaars die ik ken, vertellen wel eens over hun twijfel, over het mislukken. Ik vind dat zeer mooi en fundamenteel. Bodine wilde ik in de eerste plaats als een mens van vlees en bloed tonen, omdat dat is wat we allemaal zijn, hoezeer je ’het gemaakt’ hebt ook.

Het spel dat we allemaal spelen, om vooral onze sterke kant te tonen, is best hilarisch. Omdat we van elkaar weten dat het pose is. Ik kan dat alleen maar met mededogen beschrijven, omdat ik zelf ook meespeel. Slaan en zalven.

Als schrijver is het een voorrecht om de kanten van de mens naar boven te halen die we in het dagelijkse leven liever zorgvuldig verborgen houden in de krochten van onze menselijke complexiteit.

Met de verschillende kunstenaars in dit boek wilde ik vooral mogelijke energieën tonen en niet zozeer bestaande exemplaren. Maar omdat ik voortdurend wordt aangesproken over het personage Baruch Testel, vooruit dan, het klopt. De scène is volledig verzonnen maar is wel gebaseerd op de Antwerpse schilder Luc Tuymans. In mijn boek komt hij arrogant over, wat hij in het werkelijke leven best ook wel kan zijn. Maar het is ook iemand met een gouden hart. We dragen allemaal verschillende kanten in ons. Naargelang de situatie of de richting waarin je evolueert, wordt zo’n kant uitgelicht. Mensen zijn overlevers en ons gedrag is daar een uiting van.

Ook ik. Door het schrijven overleef ik.”  

(foto: Johan Jacobs)

Er zit ook veel humor in Glorie. Daardoor leest het boek heel prettig. Is die lichtvoetigheid bewust toegepast?

“Ik kan niet anders. Het lichtvoetige en het gekke komt er als het ware in golven uit tijdens het schrijven. Als je in stilte zit te lachen achter je laptop terwijl je een scène schrijft, denk je een moment dat je gek bent. Maar als lezers je nadien komen vertellen dat ze luidop hebben gelachen, denk je: ‘ok, ik ben dus niet gek.’ Wat altijd een geruststelling is. “

Je hebt vijf jaar aan het boek gewerkt. Kun je ons wat inzicht geven in je schrijfproces?

“Marcel was een personage dat al bestond in mijn hoofd voor ik aan Glorie begon. Maar het personage is zozeer geëvolueerd in de loop van de jaren dat geen enkele van de eerste scènes nog bestaat die ik oorspronkelijk schreef.

Ik wilde kunst van heel dichtbij beschrijven, het maakproces en het zoeken dat daarmee gepaard gaat, en toen ontstond Bodine. De nevenpersonages zoals Sarma, Herman en Jerome heb ik ontworpen om verschillende ambities te kunnen beschrijven en de spanningen daartussen. Ik zette hen samen in een auto voor een lange rit om te kijken wat er zou gebeuren tussen de verschillende karakters. Het ontploft natuurlijk. Het heerlijke is dat je als schrijver niet altijd van tevoren weet hoe.

Het schrijven van sommige scènes en dialogen ging vanzelf. Vaak ben ik verbaasd over wat ik geschreven heb. Vaak schrap ik later weer de helft. Ik herwerk eindeloos.

De opbouw en compositie van Glorie was de grootste uitdaging. Er waren dagen waarop ik dacht dat het nooit goed zou komen. Geprinte hoofdstukken op de grond uitspreiden - 6 meter lang - en daar letterlijk gaan bijzitten tot je een oplossing hebt. Puzzelen.

’s Avonds, na een dag werken, kon ik verlamd worden door de wanhoop. Maar de volgende ochtend gaf ik het een nieuwe kans.

Hoe vroeger in de ochtend, hoe moediger ik ben. Schrijven wanneer de meeste mensen nog slapen is een groot genot. Het is dan dat mijn mooiste scènes ontstaan.”

Contrasten komen in het hele boek terug:

• Het wilde leven van Bodine en haar uitspattingen in Berlijn en daar tegen over het liefdevolle moederschap.
• De energie die bijvoorbeeld de hoofdpersonages steken in het succesvol worden en daartegenover het zoeken naar rust, verstilling, de echte kernwaarden van het leven.
• Filosofische uitspraken die gaan over tegenstellingen, zoals 'Bescheidenheid is een valse waarde en totaal oninteressant.'

“Ik geloof dat ik die contrasten ook in mezelf draag. Het is niet altijd makkelijk om ze te verenigen of te laten samenleven in één mens.

Om me heen hoorde ik vele verhalen zoals dat van Bodine. Vrouwen die confuus zijn over hun moederlijke status. Of de verwarring rond erotiek wanneer men een kind baart. Geslachtsdelen en borsten worden van de ene op de andere dag functioneel. Ik vond het erg prettig om een personage te creëren dat daar middenin zit.

Ook het contrast in het boek tussen de zoektocht naar succes en de hang naar rust en verstilling is iets waar de mens vandaag meer dan ooit mee worstelt, denk ik. Vandaag lijkt wie je bent helemaal samen te vallen met wat je doet, met je beroep dus. Is glorie, of datgene waarvoor je bewonderd wordt, echt alleen dat professionele luik? Dat is jammer. En voor veel mensen lukt dat niet, wat dan voor verdriet en frustratie zorgt.

Tegenstellingen worden sterk wanneer ze samen mogen bestaan. De lach en de traan. Het banale en het verhevene. De diepe gedachte en de snelle flits. Ik hou ontzettend veel van beide en nog meer van de combinatie. Wat is de humor bij Charlie Chaplin zonder zijn tragische kant?

Het voorbeeld over bescheidenheid gebruik ik om te prikkelen. Want bescheidenheid heeft een waardevolle kant maar wordt evengoed vals en beklemmend wanneer ze opgehemeld wordt, ingezet als een waarde op zich. Belgen hebben trouwens een probleem met bescheidenheid, maar dit terzijde.

Het is amusant om een personage te creëren dat een waarde aan het wankelen durft te brengen.” 

(foto: Johan Jacobs)

Wat lag aan je debuutroman ten grondslag? Wat wil je er mee? 

“Glorie gaat over tijdgenoten die worstelen met hun identiteit. Ik wilde tonen tot welke daden mensen in staat zijn om een succesvol leven te hebben. Iemand willen zijn in grote of kleine daden, ook al zijn die niet zuiver op de graat.

Een vraag die we ons kunnen stellen in deze tijd waarin ‘wie je bent’ samen lijkt te vallen met ‘wat je doet’, is wie we dan nog zijn wanneer onze professionele identiteit wegvalt. Glorie, letterlijk, betekent: waarvoor je bewonderd wordt. Wat is dat dan? Samen met deze vraag wil ik de lezers vooral ook veel ‘leesplezier’ bezorgen en hier en daar een gedachte.”

Wil je in aanmerking komen voor een gesigneerd exemplaar van ‘Glorie’ geef dan het antwoord op de volgende vraag: Op de cover zie je dat een man het beeld van zichzelf draagt in een kader. Wat wil de kunstenares met dit beeld zeggen? Gebruik dit wedstrijdformulier om je gegevens door te geven en de vraag te beantwoorden, en dit ten laatste tegen 11 november. 

Meer weten:

• Recensie  'Glorie'
• Facebook Patricia Jozef Met daarop artikelen uit De Gazet van Antwerpen, De Morgen, De Standaard. Signeersessies
• Meer over Patricia Jozef

Jan Stoel

En de winnaars zijn....................

Er zijn heel wat deelnemers die meededen aan 'de ontrafeling van het geheim' van de cover van 'Glorie.' Er is bij de beoordeling van de inzendingen gekeken of er iets extra's geschreven werd over de cover. Dat leverde een plus op. "Mensen proberen te beantwoorden an het zelfgeschapen beeld en verwachtingen",  "het beeld dat we willen uitstralen naar anderen en waar we ons groter mee willen maken dan we zijn" en "niet de ware ik wordt getoond, wel het imago dat men wil hebben" werd bijvoorbeeld geschreven. Uiteindelijk moest er tussen de ex-aequo's geloot worden. 

Hieronder de prijswinnaars, die een door Patricia Jozef gesigneerd exemplaar gaan ontvangen. Het boek wordt vanuit Hebban verzonden. En als je het gelezen hebt, mag je er natuurlijk een recensie over schrijven als je dat wilt. Bevalt het boek je, vertel het dan vooral door onder meer via social media.

Marianne Cramer, Hetty Benedictus, Willeke van Dolderen, Nathalie Brouwers en Marvin Olbrechts. Proficiat!!!