Zittend aan een grote tafel met het boek 'Liefde bij wijze van spreken' voor zich zit een select groepje lezers klaar om in gesprek te gaan met schrijver Yves Petry. De deelnemers hebben ingeschreven voor leesclub Lees! Het initiatief voor deze leesclub is genomen door festival Tilt, het grootste literaire festival in het Zuiden van Nederland en Boekhandel Gianotten Mutsaers in Tilburg.

Yves onthulde dat 'Liefde bij wijze van spreken' een autobiografisch element bevat. Toen hij vijf jaar was verongelukte Kristien, een zestienjarig meisjes dat hij kende. "Ik vroeg waar Kristien was en kreeg als antwoord dat zij nooit meer zou komen." Dit ongeluk betreft de ouders en de tweelingzus van de Vlaamse radiopresentator en schrijver Bart Stouten. Bart overleefde als enige het ongeval. Hij zei daarover in een artikel: “Dat ongeval heeft een grote impact gehad op mijn leven, tot op vandaag. Het voelt aan alsof ik twee levens heb: één voor en één na. Sinds het ongeval ben ik alleen bezig met de essentie. Ik wil geen tijd verliezen met wat minder belangrijk is.” (Zie link). Dit werd de basis van het boek.

De achterflap van het boek is door de auteur geschreven: “Alex Jespers, auteur van een weergaloze succesroman maar inmiddels op zijn retour, beseft bij aanvang van deze vertelling dat het niet zal meevallen om uit te leggen hoe hij meer dan twintig jaar geleden verzeild raakte in een driehoeksverhouding met Jasper en Kristien Fielinckx - een broer en een zus die als tieners hun ouders bij een auto-ongeluk hebben verloren. Als die geschiedenis over liefde ging, waarover gaat de liefde dan? Nog moeilijker zal het zijn om te achterhalen wat de betrekkingen tussen hen drieën daarna zo grondig deed ontsporen. Met onuitwisbare gevolgen.” Dan is het even slikken als je als deelnemer aan de leesclub zojuist gezegd hebt dat de achterflap niet zo uitnodigend was om te lezen.

Personages / Japin / Nabokov

De personages in het boek zijn veel met zichzelf bezig. Kristien en Jasper zijn na het ongeluk op zichzelf en elkaar aangewezen, maar worstelen met hoe ze met empathie en leven moeten omgaan. Kristien is in feite erg bezorgd over haar broer Jasper, die op 15-jarige leeftijd ternauwernood het ongeluk overleefd heeft. Ze voelt zich verantwoordelijk en neemt als het ware de rol van haar moeder over. Het is eigenlijk een obsessieve liefde die ze volhoudt tot haar broer ‘blokkeert.’ Ze heeft eigenlijk maar één liefde: haar broer. In feite zien we twee beschadigde mensen die met de ‘duistere’, onbesproken kanten van het leven bezig zijn en worstelen met de liefde. Daar komt dan ook nog Alex Jespers bij, die een homoseksuele relatie gezocht zou hebben met Jasper (die daar niet op uit was) en via een speciaal soort bevruchting bij Kristien vader wordt van Vera. Een van de lezers is opgevallen dat Alex Jaspers wel iets van Arthur Japin wegheeft. Yves bevestigt dat hij Japin voor ogen had (beiden zijn acteur, homoseksueel, wonen samen met hun uitgever, dezelfde initialen als was dat laatste toevallig volgens Yves).

Yves geeft aan een voorkeur te hebben om het duistere van de liefde te onderzoeken. “Mijn grootste inspiratiebron is misschien wel Nabokov. In diens boek ‘Lolita’ trouwt Humbert Humbert met Lolita’s moeder om maar zo dicht mogelijk bij de dochter te zijn. Zij doet hem denken aan het meisje waar hij als jongen verliefd op was. Het gaat om tirannieke liefde, misbruik, waarbij eigenlijk iemand het leven wordt ‘afgenomen.’ Maar toch gaat het om liefde. Dat vind ik interessant om te onderzoeken.”

Jasper = Alex

Overigens heeft Nabokov al zijn romans opgedragen aan Vera, zijn grote liefde, zijn echtgenote en muze. Laat nu het onschuldige meisje Vera in de roman van Petry de spil zijn waar het leven van Kristien, Alex en Jasper om draait. Vera verongelukt als ze 15 jaar is. Petry: “Eigenlijk zijn Jasper en Alex dezelfde persoon. Alex is haar vader. Hij is de versie van Jasper die wel schrijver is geworden. Maar eigenlijk is Jasper een beter schrijver, een kunstenaar. Immers de bestseller van Alex is eigenlijk artistiek niet zo van betekenis en Jasper is het nooit gelukt schrijver te worden”.

Literatuur en de waarheid

Yves Petry komt terug op een confrontatie met Joël De Culaer over de verhouding wetenschap en literatuur (Zie deze link). Hij pleit voor literatuur omdat die de vele dimensies die de mens/het leven kent veel waarachtiger kan verbeelden dan de wetenschap. “Ik schrijf een beetje ‘duistere’ boeken, maar er is niet zoveel vraag naar het duistere, het omgaan met onzekerheid, de onduidelijkheid in de samenleving. Toch is dat mijn motivatie, want het duistere wordt te weinig belicht. Ik wil in mijn boeken het psychologische uitdiepen. Ik denk dat je om het ware leven te leren kennen beter Shakespeare dan Darwin kunt lezen.” “Misschien kun je ze ook allebei lezen,” is de bemiddelende opmerking van één van de leesclubdeelnemers.

Mooie zinnen

Inmiddels is Petry met zijn nieuwe boek tot 2/3 gevorderd. Het moet in 2018 verschijnen. “Het zal duister genoeg zijn. Waar moeilijk over gepraat wordt daar wil ik juist over schrijven. De duisterheid is de waarheid van het leven. Het duurt lang eer ik een boek af heb. Ik herlees veel en schaaf ontzettend veel aan mijn zinnen.” Eén van die zinnen uit ‘Liefde bij wijze van spreken’ werd door Tzum uitgeroepen tot de mooiste zin van het jaar: “Ze ging naar bed met jongens op de manier waarop ze vroeger boeken las: omdat ze het gevoel had dat het van haar werd verwacht, niet omdat ze er zelf veel bijzonders van verwachtte.” Maar de lezer zal in het werk van Petry veel meer heel erg mooie zinnen aantreffen.

In de evaluatie bleek dat Petry vooral veel inzicht gegeven had in zijn boek en manier van werken. Zomaar wat reacties: “Ik kwam eigenlijk niet door het boek heen, maar ik ga het nu uitlezen.” “Ik zie nu een heel andere laag in het boek en ga het herlezen.” Er werd natuurlijk afgesloten met een signeersessie. Petry heeft er een nieuwe schare fans bij!

Lees ook www.hebban.nl/recensies/guy-doms-over-liefde-bij-wijze-van-spreken

Jan Stoel

Gezien op 29-3-2017