4 en 5 mei: herdenking en feest

Boeken voor 9 t/m 14 jaar
Jeugdboeken waarin de Tweede Wereldoorlog centraal staat, geven een beeld van het leven in die moeilijke jaren en wat het betekende om geen vrijheid te kennen. Ging het vroeger in oorlogsboeken voor kinderen vaak om helden die pal stonden voor het vaderland, in boeken van nu is de toon niet meer zwart-wit. Verschillende kanten van het verhaal worden bekeken en er wordt meer gerelativeerd. Iemand is niet alleen goed of slecht en keuzes worden vaak bepaald door de omstandigheden. Vaak zijn oorlogsboeken voor kinderen een waarschuwing voor het heden: vergaande onverdraagzaamheid leidt tot afschrikwekkende oorlogen, nog steeds.

Dagelijks leven
Hoe de Tweede Wereldoorlog het dagelijks leven raakte komt naar voren in Oorlogsgeheimen, De nacht van 2 april en Bommen op ons huis. Hoe het was en vooral hoe het vóélde een joods kind te zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat lees je in Wie niet weg is wordt gezien, Ondergedoken als Anne Frank en in Witte zwanen, zwarte zwanen. In Buiten is het oorlog wordt een zorgvuldige en liefdevolle beschrijving gegeven van het leven van Anne Frank, die inhoudelijk zo dicht mogelijk bij de historische bronnen en feiten blijft. Anne, zoals bekend, overleeft de oorlog niet. In vrijwel alle jeugdboeken over de oorlog doen de hoofdpersonen dat wel, maar niet in Groeten van Leo. Een kind in kamp Westerbork en in Hanna’s reis. De verhalen zelf hebben een open einde, maar het nawoord geeft duidelijkheid. Het prentenboek De bevrijding van het Stedelijk geeft herinneringen aan de oorlog in contrast met het leven in vrijheid.

Overleven
Veel boeken gaan over zien te overleven, bijvoorbeeld Eenzaam in de oorlog, De jongen die tien concentratiekampen overleefde, Een andere wereld, Juwelen van strass, Vergeten oorlog en Davidster. Geheim verzet en Oorlogswinter laten de belangrijke rol van het verzet zien en andere facetten van de oorlog als concentratiekampen, onderduiken, jodenhaat en de NSB. Over het gevaar van een machtswellustige dictator gaat Elke seconde telt. Wat goed is of fout en alle nuances daartussen komen aan de orde in Gevangen vogel, Oorlog zonder vrienden, Schimmen uit het verleden en Oorlog in de klas. Dit laatste boek laat ook zien hoe lang traumatische ervaringen kunnen doorwerken, evenals de boeken Ik kan nog steeds niet vliegen, Anna is er nog, Bajaar en Winterijs.

Avontuur
Lees voor spanning en avontuur tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog: Oorlogskinderen en Het geheim van de oorlogskist. De Tweede Wereldoorlog buiten Nederland, daarover gaan Soldaat Wojtek (Polen), Alleen beer mocht mee (Nederlands-Indië) en Mister Orange (VS).

Al deze boeken zijn te vinden in de lijst Tweede Wereldoorlog.

Entoen.nu
Nog meer boeken over de Tweede Wereldoorlog, en ook films, websites en musea zijn de vinden op entoen.nu.

Dichter bij 4 mei
Sinds 1998 organiseert het Nationaal Comité de dichtwedstrijd ‘Dichter bij 4 mei’. Veertien jongeren tussen de 14 en 19 jaar uit de provincie Zeeland, waar dit jaar de 5 mei-lezing wordt gehouden, bereikten de finale, die gewonnen werd door Isa Hamerlinck van csw Van de Perre in Middelburg. Zij zal op de Dam spreken na de twee minuten stilte. Drie andere finalisten dragen hun gedichten voor bij herdenkingen in de voormalige kampen Westerbork, Vught en Amersfoort.

Foto Isa Hamerlinck: (c) Wiebe Arts - Nationaal Comité 4 en 5 mei

Oorlogsmonumenten-app
Nederland heeft meer dan 3500 monumenten. Achter deze monumenten gaan verhalen schuil. Op de gratis app Oorlogsmonumenten in Beeld zijn die verhalen te vinden. De app werkt op basis van GPS-locaties en toont de monumenten die het dichtst bij je in de buurt staan. De monumenten worden in een betekenisvolle context geplaatst door middel van historisch filmmateriaal, Polygoonjournaal, foto’s en originele getuigenverhalen. Het materiaal is afkomstig uit de collecties van Beeld en Geluid, het Nationaal Archief, EYE Film Instituut Nederland, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. De app volgt de route van de bevrijding van Nederland en wordt maandelijks aangevuld.

Nationaal Monument Kamp Vught
Op dinsdag 5 mei, Bevrijdingsdag, is de première van In het spoor van ooggetuigen: een theatrale vertelling die aangeboden wordt als rondgang door Nationaal Monument Kamp Vught aan kinderen vanaf 8 jaar en hun ouders. Deze vertelling, ontwikkeld door Droomproducties i.s.m. NM Kamp Vught, zal daarna regelmatig aangeboden worden op zondagmiddag.

Theatervoorstellingen
Door heel Nederland zijn op maandag 4 mei om 21.00 uur in het kader van het landelijke project ‘Theater Na de Dam’ theatervoorstellingen te zien, gebaseerd op verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. In Dordrecht zal Hier was het daarnaast ook te zien zijn op dinsdag 5 mei om 19.30 uur. Voor het maken van de voorstelling spraken de spelers (11 t/m 19 jaar) met ouderen die de oorlog meemaakten en deden ze onderzoek bij Museum 1940-1945.

Musical Soldaat van Oranje
De musical Soldaat van Oranje vertelt het indrukwekkende verhaal over een Nederlandse verzetsheld tijdens de Tweede Wereldoorlog. De musical die doet beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, draait inmiddels vijf jaar en zal nog t/m december te zien zijn. Voor ca. 12 jaar en veel ouder.