David Hewson: ‘Sarah Lund is een psychopaat’

Wie heeft Laura Palmer vermoord? Dat vroegen we ons in 1990 af toen we massaal naar David Lynch’ Twin Peaks keken. Twee decennia later ruilen we geen VHS-banden om bij de koffiemachine maar grissen we de dvd’s van The Killing uit elkaars handen bij het Nespresso-apparaat en praten we over breipatronen van Scandinavische visserstruien. Wie heeft Nanna Birk Larsen omgelegd, luidt de nieuwe vraag voor een nieuwe generatie. De Deense cultserie The Killing heeft een fanatieke aanhang onder crimeliefhebbers.

Groot was de verbazing dan ook onder de fans toen de Britse thrillerschrijver David Hewson aankondigde een boekversie van de televisieserie te maken. Verfilmingen van romans zijn schering en inslag, de omgekeerde route wordt vooral bewandeld bij pulpversies van Star Wars, The Transformers en ander sf-vermaak. Enige argwaan was dus op zijn plaats. Maar David Hewson heeft een gedegen reputatie als de schrijver van de zich in Rome afspelende Nic Costa-reeks en verdient er sinds 2005 fulltime zijn brood mee.

De positieve Britse krantenrecensies van Hewsons versie van het Nanna-mysterie zijn terecht, hij brengt inspecteur Sarah Lund overtuigend tot leven en weet het nodige aan de televisieserie toe te voegen. Het is vooral fijn om in het brein van enigma Lund te spieken. Het regenachtige Kopenhagen van gemeentepolitiek, morsige verhuizers en uitgeputte politiespeurders had door een Scandinavische auteur kunnen bedacht zijn. En dan voegt Hewson als extraatje aan zijn bijna 700 pagina’s dikke stoeptegel ook nog een nieuw einde toe. Beter? Nieuwer? Dat moet de lezer zelf bepalen. Hewson kwam naar Amsterdam om tekst en uitleg van zijn bijzondere project te geven.

Bent u een reporter die verslag doet van het bekijken van The Killing, of voelt u zich nog steeds een romanschrijver?

‘Dit project is geen ooggetuigenverslag. Toen ik hiervoor gevraagd werd, heb ik als absolute voorwaarde gesteld dat ik het verhaal naar eigen hand mocht zetten en veranderen wat ik wilde. Mijn doel was niet om een ‘oerboekversie’ van De Killing te ‘reconstrueren’, maar om me te laten inspireren en met iets nieuws te komen. Ik heb de hoge snelheid overgenomen, de compacte dialogen. Maar televisiegesprekken zijn nogal plat, de impact komt van de acteurs. Dus ik moest extra zinnen en emoties toevoegen.

Ik had niet het originele script – ik lees geen Deens dus ik had er toch niets aan – en baseerde me op de ondertitels. Af en toe riepen die de nodige vragen op, en dan checkte ik dat in Kopenhagen bij de producers.’


Hoe heeft u twintig uur televisie tot een roman teruggebracht?

‘Ik heb het drama tot drie verhaallijnen gereduceerd. Wie vermoordde Nanna? Hoe zullen haar vader Theis en moeder Pernille haar moord overleven? En als laatste lijn: in hoeverre zijn de ambities van de politicus Troels eerlijk en niet machtswellustig? Daar doorheen zie je dat er voortdurend achtervolgingen plaats vinden. Eerst Nanna die door het bos rent, dan Lund die in actie komt, enzovoorts. Vervolgens heb ik een synopsis gemaakt voor de boekversie. Ik wist de zaak tot 526 scenes te reduceren en 211.501 woorden.’


U heeft heiligschennis gepleegd door het einde te veranderen. Waarom deed u dat?

‘In het boek overleeft Sarah Lunds collega Meyer, in de serie overlijdt hij. Ik vond het niet nodig zo’n sympathiek personage om te leggen. De Deense producers vertelden me dat ze het succes van The Killing niet hadden verwacht, ze hadden geen tweede seizoen in de planning. Anders hadden ze Meyer zeker laten leven.’


Ik bedoelde eigenlijk die andere verandering, de moordenaar van Nanna…

‘Hm, goed. De serie draait om de vraag WIE Nanna heeft vermoord. In het boek moet je weten waarom, moet je de moordenaar begrijpen. Daarvoor had ik veel meer mogelijkheden ter beschikking dan de serie. Ik kan flashbacks gebruiken, dingen uitleggen. Als je andere vragen stelt, krijg je andere antwoorden.’


Heeft u als Brit geprobeerd om in de scandinoir-traditie te schrijven?

‘Ik geloof niet dat dit verhaal nou zo specifiek Scandinavisch is. De politieprocedures zijn net zo fake als in andere thrillers. Echt politiewerk is veel te langzaam en saai, dat kun je de kijker of lezer niet aandoen. Natuurlijk ben ik naar Kopenhagen geweest, en heb rondgekeken op het hallucinerende politiebureau en het sombere stadhuis.

Maar in essentie gaat De Killing over familieverhoudingen. Scenarioschrijver Søren Sveistrup heeft een ambitieus verhaal neergepend. Een bijna Shakespeareaanse tragedie. Wat gebeurt er als mensen geen contact meer met elkaar leggen, als ze alleen maar aan zichzelf denken, zich opsluiten in hun eigen wereldje? Politicus Troels, de allochtone leraar: ze denken alleen aan eigenbelang en helpen niet om de moord op Nanna op te lossen. Het huwelijk van de ouders wordt uit elkaar gescheurd door de gebeurtenissen. Lunds collega Meyer is belangrijk. Aanvankelijk denk je dat hij een sukkel is, maar dan zie je hem bij zijn vrouw en kinderen. Hij is de enige die tegen Lund zegt dat ze niet spoort, dat ze hulp nodig heeft. Hij is een echte familieman, en neemt daardoor een aparte positie in het verhaal in.


Actrice Sofie Gråbøl maakte enorm veel indruk in haar rol als Sarah Lund. Hoe heeft u dat op papier gevangen?

‘Als auteur kan ik de gedachten van een personage, haar point of view weergeven. Daar pak ik mijn winst. Lund is een speciaal geval. Ik wilde niet teveel in haar hoofd rondkijken, het mysterie intact houden, ze moet een fenomeen blijven, ook voor mij. Ze is een natuurkracht, je kunt niet goed verklaren waarom ze is wie ze is. En dat is maar beter ook, anders krijg je clichégezeur over haar jeugd. Feitelijk is Lund een psychopaat, als je er klinisch tegenaan kijkt. Ze is impulsief, dekt niet na over de consequenties van haar daden, houdt geen rekening met de mensen in haar omgeving. Lund is monomaan en totaal geobsedeerd door de moord op Nanna.’