De Boekenmetro: Kinderboekenweek met Bas Maliepaard
Jaren zag hij met lede ogen aan hoe de vertegenwoordiging van kinderboeken terugliep in de reguliere media. Hoewel er steeds minder aandacht voor was, bleef de behoefte aan goede informatie over jeugdliteratuur wel degelijk bestaan. ‘De zeldzame keer dat er door het DWDD-boekenpanel een kinderboek werd getipt, schoot dat meteen omhoog in de bestsellerlijst.’ Dat bewijst dat er een volwassen publiek is dat interesse heeft in informatie over kinderboeken. Dat is ook de insteek van de Grote Vriendelijke Podcast.
‘Het is heerlijk dat (bijna) alles kan in kinderboeken en daarbovenop heb je altijd te maken met het perspectief van een beginnend mens, voor wie alles nieuw is in de wereld. Dat kan heel verhelderend en inspirerend zijn voor een volwassen lezer. Ik denk dat dit precies de reden is dat er zoveel volwassenen zijn die graag kinderboeken lezen, ook als ze zelf geen kinderen hebben of niet met kinderen werken.’
Grote Vriendelijke Podcast
Hoe ze aan de naam Grote Vriendelijke Podcast komen hoeft geen kinderboekenliefhebber meer te vragen. Bas Maliepaard werkt al ruim vijftien jaar als kinderboekenrecensent, net als zijn collega Jaap Friso, die bovendien ook veel radio-ervaring heeft. ‘We besloten samen een podcast over jeugdliteratuur te beginnen, om makers het podium te bieden en ouders, leerkrachten, mensen uit het boekenvak en volwassenen die graag jeugdliteratuur lezen te informeren en enthousiasmeren voor nieuwe kinderboeken.
Zo werkt dat natuurlijk ook met kinderen. Als zij zien dat hun ouders, meesters en juffen gelukkig worden van lezen en een passie voor boeken hebben, dan is de drempel om zelf een boek te pakken automatisch lager. Als je als volwassene goed op de hoogte bent van het actuele aanbod kinderboeken, ben je bovendien beter in staat om kinderen te helpen een boek te vinden dat bij hen past.’
Kinderboekenweek
Het afgelopen jaar heeft de Grote Vriendelijke Podcast zichzelf op de kaart gezet. ‘We vinden het geweldig dat onze podcast in een jaar tijd zó warm is onthaald door het boekenvak en luisteraars,’ vertelt Bas Maliepaard. Hun enthousiasme en grote luisterbereik is ook bij de CPNB niet onopgemerkt gebleven. De stichting, die zich namens het boekenvak landelijk inzet voor leesbevordering bij kinderen en volwassenen, heeft al een aantal keer met hen samengewerkt.
Een samenwerking die past bij het idee van de podcast: ‘Maar het blijft wel journalistiek. We hechten zeer aan onze redactionele onafhankelijkheid.’ In de aanloop naar de Kinderboekenweek 2019 heeft de GVP een Zilveren Griffel uitgereikt, de winnaar van de Boekensleutel bekendgemaakt en een opname gemaakt met Anna Woltz, auteur van het Kinderboekenweekgeschenk dit jaar.
De Boekenmetro
Voor Bas Maliepaard is dit niet zijn eerste samenwerking met de CPNB. ‘In opdracht van de CPNB maak ik al een paar jaar de jaarlijkse Kinderboekenweekkrant. Die is opgezet als een gewoon dagblad, met rubrieken zoals Binnenland, Buitenland en Sport, maar alle berichten gaan over kinderboeken. Ook staan er elk jaar speciale pagina’s in rond het thema van de Kinderboekenweek. Dit jaar is dat “vervoer”.’
Het idee voor de Boekenmetro ontstond dankzij een Britse docent, Dean Boddington. Die verspreidde via Twitter zijn Reading for Pleasure Tube Map. ‘Ik vond dat zo’n tof idee, dat ik hem heb gevraagd of ik daar een Nederlandse versie van mocht maken.’ De plattegrond is te vinden in de Kinderboekenweekkrant 2019, en kan gratis worden afgehaald in boekwinkels en bibliotheken. ‘Maar we bedachten dat-ie als poster ook wel mooi zou werken. Daarom heeft de CPNB hem als download aangeboden. De poster is al bijna 6000 keer gedownload!’
De metrolijnen
Het in elkaar zetten van de Boekenmetro was nog geen eenvoudige klus. Het was belangrijk dat de lijnen direct herkenbaar zouden zijn. ‘De Harry Potter- en Leven van een loser-lijn had Dean ook op zijn kaart staan, maar de boekstations onderweg verschillen natuurlijk. Zelf heb ik daar de Dolfje Weerwolfje-lijn bij bedacht. Het leek me ook fijn als de kaart een mix zou bevatten van lichtere serieboeken en wat meer “literaire” kinderboeken. Daarom heb ik de Lampje-lijn toegevoegd, naar het veelbekroonde boek van Annet Schaap. En omdat Anna Woltz het Kinderboekenweekgeschenk van dit jaar heeft geschreven én een herkenbaar oeuvre heeft, eerde ik haar met een Anna Woltz-lijn.’
Voor het kiezen van de boeken dwaalde Bas Maliepaard veel langs de kast, las manuscripten van nog niet verschenen boeken en probeerde hij in het hoofd te kruipen van verschillende lezers. Vooral het kiezen van de boekstations waarbij de lijnen elkaar kruisen was het moeilijkste van de kaart. ‘Dat zijn ook de stations waarvan ik me kan voorstellen dat mensen het er niet mee eens zijn,’ lacht hij.
De boekstations
‘Bob Popcorn van Marancke Rinck is bijvoorbeeld een kruispunt tussen de Loser- en de Dolfje-lijn. Ik vond het boek bij de Loser-achtige boeken passen vanwege de vele, soms bijna stripachtige tekeningen in het boek en de blunders die de hoofdpersoon (dankzij Bob) maakt op school. Het is naar mijn gevoel ook een boek dat Dolfje-lezers kan aanspreken, vanwege het fantasiefiguur Bob en de vlotte, korte zinnen.’
Voor de boekstations koos Bas Maliepaard bewust voor recenter aanbod. ‘In mijn werk als recensent kom ik veel op basisscholen en daar zie ik veel dat leerkrachten niet heel goed op de hoogte zijn van het recente aanbod. De klassiekers kennen ze vaak wel, maar de nieuwe parels, vooral in de literaire hoek, minder. Het leek me dus goed om de kaart zoveel mogelijk te vullen met verse boeken, ook om veel-lezers wat te bieden.’
Stijlenmix
De Boekenmetro laat een mix van stijlen, onderwerpen en moeilijkheidsgraad zien. Op onze vraag hoe hij aankijkt tegen de scheidslijn "verantwoord lezen" en "leuk lezen", een indeling die nog vaak wordt gebruikt door lezers en mensen uit het boekenvak, heeft hij een duidelijke mening. ‘Van de term “verantwoord lezen” krijg ik een beetje jeuk, omdat het klinkt alsof dat het enige is dat verstandig en goed voor je is. Die zogenaamde scheiding tussen Kinderjury-favorieten en de Griffel-boeken, tussen populair en literair, wat voor namen je er ook aan wilt geven. Volgens mij hoeft het een het ander niet uit te sluiten.
Mijn boodschap is: laat kinderen lekker lezen waar ze zin in hebben. Losers, Mutsen, Boomhutten, Geronimo’s – maar bied als ouder en leerkracht ook andersoortige boeken aan met een grotere taalrijkdom, meer diepgang en een originelere kijk op de wereld. Er zijn genoeg schrijvers die deze kwaliteiten weten te combineren met meeslepende, filmische avonturen. Denk alleen al aan de boeken van Anna Woltz, die kunnen massa’s kinderen verleiden.’
Bas Maliepaard in het kort
Las je veel als kind?
‘Ja, ik las veel, maar werd ook ontzettend veel voorgelezen, op school en door mijn beide ouders. We bezochten wekelijks twee of drie keer de bibliotheek bij ons op de hoek. Er waren dus boeken in overvloed. Daar heb ik warme herinneringen aan.’
Hoe ben je kinderboekenrecensent geworden?
‘Als zestienjarige stuurde ik veel verhalen en gedichten op aan de Lemniscaatkrant. Ze vroegen me in de redactie en zo begon ik als tiener al recensies te schrijven en schrijvers te interviewen. Toen ik naar de School voor Journalistiek ging, richtte ik de website Leesfeest.nl op. Die viel op bij het Algemeen Dagblad en ze vroegen me te solliciteren als kinderboekenrecensent. Dat werd ik op mijn 22ste. Anderhalf jaar later stapte ik over naar Trouw en daarin schrijf ik nog steeds elke zaterdag over kinderboeken.’
Welke Boekenmetro-lijn zou je zelf kiezen als volwassene en wat zou je hebben gekozen als kind?
‘Als kind de Harry Potter- of de Lampje-lijn, ik hield van die klassieke, beetje magische verhalen. Het sleutelkruid van Paul Biegel was een van mijn favorieten in groep 4. Als volwassene zou ik voor de Woltz-lijn of de Lampje-lijn gaan.'
Welk boek mag van jou de Gouden Griffel winnen?
‘Zeb. van Gideon Samson!'
Noem een kinderboek waarvan je geen tot lage verwachtingen had, dat onverwachts een echte favoriet werd.
‘Het mysterieuze horloge van Walker & Dawn’ van Davide Morosinotto. Dat kwam uit bij uitgeverij Fantoom, die ik vooral kende van commerciële fantasy-series zoals Warrior Cats. Ik had het in mijn hoofd in die hoek ingedeeld, maar toen ik begon te lezen bleek het andere koek!’
