Dossier Jeffery Deaver

Of het nu gaat om zijn ‘stand alone’ boeken of om de spannende avonturen van Lincoln Rhyme en Amelia Sachs, Jeffery Deaver breekt alle records. In 1950 zag hij in Chicago het levenslicht. Met een vader als copywriter werd het schrijven hem en zijn jongere zusje (ook auteur) al vroeg met de paplepel ingegoten. Slechts elf jaar oud schreef Deaver zijn eerste ‘boek’ dat wel twee hoofdstukken telde. Sinds die tijd deed hij er alles aan om carrière te maken als fulltime schrijver. “Hoewel ik geen aspiraties had om hoogstaande literatuur te schrijven, wilde ik altijd al auteur worden. Ik begon met het schrijven van korte enge verhalen. Omdat ikzelf een beetje mollig en onhandig was en slecht in sport, waren de helden uit mijn verhalen dat ook. In tegenstelling tot mijzelf, redden zij echter wel cheerleaders en Pompoenmeisjes…”

Carrièremove
Na het schrijven voor de schoolkrant en een high school magazine was het volgen van de opleiding journalistiek aan de Universiteit van Missouri een logische stap. Al snel realiseerde hij zich dat hij te weinig achtergrond had om een felbegeerde baan bij The New York Times of The Wall Street Journal te krijgen. Een rechtenstudie aan de Fordham Law School was onontkoombaar voor het waarmaken van deze ambitie. Hoewel Deaver slechts rechten studeerde om verder te komen in de journalistiek, bleek dit vak hem op het lijf geschreven. Een carrièremove en een baan als bedrijfsadvocaat bij een toponderneming op Wall Street was het gevolg. Maar, bloed kruipt waar het niet gaan kan. Deaver begon het schrijven al snel te missen. Om de tijd te doden tijdens de lange treinreizen naar zijn advocatenjob begon hij dan ook verhalen te schrijven met een ingrediënt dat hem zelf het meeste aansprak: spanning.

En met succes, sinds 1990 schrijft Deaver fulltime. Zijn verknipte en originele verhalen leggen hem geen windeieren. Publishers Weekly noemt hem de ‘slimste plotschrijver op aarde’. Deaver is vier keer genomineerd voor de Edgar Award en zijn boeken verschijnen in 25 talen. Twee van zijn boeken zijn al verfilmd en van drie anderen zijn de filmrechten verkocht. Zijn meest bekende karakter Lincoln Rhyme leverde hem de prestigieuze Dream Award op. “Op deze prijs ben ik het meest trots. De Dream Award is een prijs voor een individu met een scheppend beroep die een realistisch portret neerzet van minder validen. Lincoln Rhyme past uitstekend in dat plaatje.”

Door schade en schande wijs
Op zijn eerste boek kijkt Deaver met gemengde gevoelens terug: ”Ik wist toen nog helemaal niets over het aanbrengen van structuur in verhalen. Ik maakte een eerste versie, checkte die op spelfouten en stuurde het vervolgens naar mijn uitgever. Er was geen sprake van enige correctie.” Hoe hij ingenieuze, spannende en perfect in elkaar passende plots moet schrijven, heeft hij inmiddels wel geleerd. Zijn voorbereiding is uitstekend, de finale van zijn boeken subliem. “Boe voor de schrijvers die het einde van het boek verwaarlozen, het is het belangrijkste onderdeel!” Gedurende acht maanden is hij bezig om een verhaal in grote lijnen uit te werken en de broodnodige research te doen. “Het is de kunst om precies genoeg achtergrondinformatie in je boek te verwerken. Aanvullende informatie moet het plot verdiepen en niet de boventoon voeren.”

Pas als hij in 150-250 pagina’s het verhaal in grote lijnen heeft uitgezet, begint hij met het schrijven van het eerste concept. Dit neemt meestal nog ongeveer twee maanden in beslag. “Je kunt op twee manieren boeken schrijven. De eerste manier is gaan zitten en gewoon beginnen met schrijven zoals ik vroeger deed. Het risico dat je dan loopt, is dat je jezelf in een bepaalde hoek schrijft waar je niet verder mee kunt. Resultaat: weggooien van een paar weken werk. Aangezien ik lui ben aangelegd, beviel die manier van schrijven me niet. Ik leerde door schade en schande dat het veel efficiënter is om eerst het raamwerk neer te zetten en daarna pas te beginnen met het daadwerkelijke schrijven.” Na de voltooiing van het concept leest Deaver het nog eens kritisch 20-30 keer over voordat zijn uitgever zelfs maar de eerste versie te zien krijgt.

The Dark Room
Deavers boeken bevatten altijd de volgende elementen: sterke karakters, ziekelijke en verknipte slechteriken, een verrassend plot, onverwachte wendingen en veel cliffhangers. Om de vaart in de verhalen te houden, spelen zij zich altijd af in een tijdsbestek van maximaal 48 uur. “Mike Spillane zei ooit, dat mensen boeken lezen om het einde te bereiken en niet om halverwege te stranden. Deze filosofie houd ik altijd in gedachte als ik schrijf.” Deaver heeft een geheel eigen manier om zijn plots te verzinnen. Hij haalt zijn inspiratie niet uit kranten en tijdschriften, maar gaat in een donkere kamer zitten nadenken hoe hij zijn lezers de meest opwindende tijd kan bezorgen in de achtbaan van het spannende verhaal. “Mijn lezers zijn mijn grootste drijfveer. Ik wil mijn lezers prikkelen en vermaken. Ik wil dat het zweet in hun handen staat, dat ze afslagen missen op de snelweg en te laat komen op hun werk omdat ze alleen nog maar kunnen denken aan het uitlezen van mijn boek.”

Schrijven kan Deaver eigenlijk overal zolang de omgeving maar rustig is. “Ik schrijf in vliegtuigen, hotelkamers, in de keuken, de slaapkamer etc. Soms draai ik Jazz of klassieke muziek.” Evenals bij het verzinnen van zijn plots prefereert hij ook bij de uitwerking ervan een donkere omgeving.”Als het echt op schrijven aankomt, doe ik alle lichten uit, leef me in de scène in en ga met mijn ogen dicht aan de slag. Ja, ik kan blind typen maar soms raken mijn vingers per ongeluk de verkeerde toetsen. Het resultaat, een paar paragrafen met ‘cryptische tekst’…”


Writersblock bestaat niet…Deaver schrijft ongeveer 10 uur per dag en dat gaat hem meestal vrij makkelijk af. In het cliché ‘writersblock’ gelooft hij niet. “Ik heb altijd gezegd dat een writersblock niet bestaat; het enige dat blokkeert zijn je ideeën. Als je een taal beheerst en de grondbeginselen van de schrijftechniek, kun je altijd schrijven zolang je weet wàt je wilt schrijven. Ik loop op dit punt ook wel eens vast. Ik stel mezelf dan de vraag:’Wat wil ik nou eigenlijk zeggen?’ Als ik daar geen antwoord op kan geven, dan neem ik wat afstand en probeer een andere benadering.”

Lonely at the top?
Hoewel Deaver zijn tijd grotendeels besteedt aan het schrijven, hecht hij aan een sociaal leven. “Het beroep van schrijver is erg eenzaam, daarom vind ik het leuk om activiteiten te ontplooien die me in contact brengen met andere mensen. Ik houd ervan mensen te vermaken en voor hen te koken. Zo heb ik eens middeleeuws banket georganiseerd en een Romeins buffet gemaakt voor 50 mensen met authentieke Romeinse recepten. Maar, meestal houd ik het wat simpeler—de Franse, Ierse, Italiaanse, Aziatische en Indische keuken zijn mijn favorieten.” Toch is het beroep van thrillerschrijver niet altijd een pré voor het opdoen van nieuwe sociale contacten.

Voor veel mensen is het onbegrijpelijk dat Deavers eigen geest niet net zo verknipt is als zijn verhalen. “Ik schrijf niet vanuit mijn persoonlijke ervaring, geen van de karakters is een afspiegeling van mijzelf. Mijn beroep is wel eens lastig met uitgaan. Het maakt vrouwen erg nerveus als ze weten dat ik schrijf over seriemoordenaars en gekken. Ik doe dan mijn uiterste best om relaxed, grappig en gemakkelijk in de omgang te zijn. Als ik dan ook nog de rekening betaal, vinden ze het meestal wel prima…”

U vraagt, wij draaien
Hoewel Deaver nooit van plan was om meer dan één boek te schrijven over Lincoln Rhyme en Amelia Sachs, maakte het grote succes van ‘Tot op het bot’ dat hij dit aan zijn lezers verplicht was. “Ik besloot dat het goed voor mijn fans was om het duo nog een tijdje in de buurt te houden.” Deaver schrijft nu om het jaar een boek over zijn twee meest beroemde karakters. De creatie van het karakter Lincoln Rhyme ontstond enerzijds door Deavers fascinatie voor de onafhankelijkheid van de menselijke geest ten opzichte van het lichaam. Anderzijds sprak een bloedstollende slotscène tussen een hulpeloze man en een slechterik hem wel aan. “ Ik wilde een Sherlock Holmes-achtig karakter creëren dat zijn verstand gebruikt in plaats van zijn lichaam. Hij lost de misdaden op door erover na te denken in plaats van dat hij raak schiet, snel rent of een bar binnenloopt om ongemerkt aanwijzingen los te peuteren.”

Op eigen benen…
Naast de succesvolle Lincoln Rhyme serie schrijft Deaver ook jaarlijks een ‘stand alone thriller’ en produceert hij verschillende korte verhalen. Zijn ‘stand alone’ boeken staan ook echt op eigen benen. Geen boek is hetzelfde qua onderwerp of type hoofdpersoon. Door zijn onuitputtelijke fantasie en uitstekende research naar de setting en onderwerp van het verhaal stijgt hij ver boven de gemiddelde thrillerschrijver uit. “Een gouden regel is: schrijf over een omgeving waar je bekend mee bent. Als een verhaal zich afspeelt buiten New York (waar ik 20 jaar woonde) of in Noord Virginia of Californie (waar ik nu woon) dan reis ik er naar toe en doe een aantal weken research om de omgeving kleurrijk en waarheidsgetrouw neer te zetten.” De onderwerpen voor zijn stand alone boeken komen voort uit zijn eigen fascinaties. De topthriller ‘De Cyberkiller’ is daar een goed voorbeeld van. “Ik wilde mijn lezers overtuigen van de magie van de computer wereld (ik noem dat ‘The Blue Nowhere’) omdat ondanks dat computers machines zijn, ze een artistieke- en mystieke kant hebben.” Hoewel de ‘Cyberkiller’ technische elementen herbergt, blijft het ook voor leken goed leesbaar en spannend. De balans tussen technische achtergrondinformatie en het zenuwslopende plot is uitstekend in evenwicht. “Ik wilde dat zich in ‘De Cyberkiller’ in de eerste plaats een schrijnend kat en muis spel afspeelde. Hoewel dat wel plaatsvindt in Silicon Valley en computers als wapens fungeren, blijft het bovenal een klassieke thriller boordevol spanning.” Momenteel werkt Deaver aan zijn nieuwe stand alone, ‘Garden of Beasts’. Het boek verschijnt in juli 2004 in de Verenigde Staten, Australië, Canada en New Zeeland. In dit boek weet Deaver zichzelf weer te vernieuwen. “Garden of Beasts wijkt af van de boeken die ik tot nu toe heb geschreven omdat het historische elementen bevat. Het speelt zich af in 1936 waar Berlijn zich op dat moment opmaakt voor de Olympische Spelen onder het Nazi-regime.”

Over zijn nieuwste boek…In mei verschijnt Deavers nieuwste boek ‘De Illusionist’ in Nederland. Volgens Deaver zijn meest verknipte boek tot nu toe. In dit boek nemen Lincoln Rhyme en Amelia Sachs het op tegen een bekwame illusionist. Een bezoekje aan het circus inspireerde Deaver tot het schrijven van het boek. “Tussen onopgeloste moorden en illusies is een parallel te trekken, ze leiden het publiek allebei naar onverwachte plaatsen.” Om de echte Deaverfans tegemoet te komen, publiceert Crimezone alvast een recensie van 'De illusionist'. Voor diegene die echt niet tot mei kan wachten, is het boek verkrijgbaar in het Engels onder de titel ‘The Vanished man’.