Interview Isa Maron

De afspraak met Isa is niet in de omgeving die in haar boek zo expliciet en sfeervol wordt beschreven. Geen donkere spelonken met druipende kaarsen, geen ketenen aan de muren, geen zwepen die wellustig vlees teisteren. In tegendeel, wij ontmoeten elkaar in een fris kantoorgebouw in Amsterdam Noord. Een pand waar veel glas en grote open ruimtes ondubbelzinnig aangeven dat hier creatieven in allerlei soorten en maten hun onderkomen hebben gevonden. Isa zelf is in vlekkeloos zwart gekleed. Lang donker haar en een open gezicht met een innemende lach. Vrouwelijk en charmant. Na langdurige research, bekwaamd in de psychologie van het extreme passiespel.

Dromer
Isa Maron werd geboren in Utrecht waar zij als dochter van liefhebbende en hardwerkende middenstanders gedoemd was een rijk fantasieleven op te bouwen: “Mijn ouders hadden een winkel in een drukke winkelstraat. Het was dus niet echt een plaats waar mijn jongere broertje en ik lekker buiten konden gaan voetballen of touwtje springen. Dus droomde ik van buiten zijn in de natuur, Ik keek graag films en ik las veel. Toen ik een jaar of tien of elf was heb ik In de ban van de ring drie keer gelezen. Ik heb mijn ouders nooit veel zien lezen. Zij werkten hard van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. “In de tijd dat er nog geen televisie was,” schepte mijn moeder altijd op, “kocht men elk weekend een boek en las dat.” Maar dat is ingehaald door de bewegende beelden. Ikzelf hield erg van lezen. Dus rende ik regelmatig naar de bieb, haalde een stapel boeken, las die en ging snel weer naar de bieb om een nieuwe stapel te halen. Ik was heel fantasierijk. Ik hield en houd nog steeds erg van die werelden waarin je alles kunt bedenken. Als kind vond ik het heerlijk om al die werelden te verkennen. Misschien was het ook wel omdat mijn ouders zo hard werkten.”


Werken met mensen
Na het gymnasium ging Isa economische wetenschappen studeren. “Ik ben economie gaan studeren in Amsterdam en later psychologie, omdat ik mensen en het menselijke miste in economie. Ik zat in het derde jaar en het enige dat ik zag waren cijfers en formules. Waar waren de mensen gebleven? Dus toen ben ik een poosje psychologie gaan doen, maar ik kwam er achter dat twee studies tegelijk wel wat veel was. Psychologie heb ik nooit afgemaakt, maar mijn economie wel. Ik ben eigenlijk bedrijfseconoom.
Daarna ben ik gaan werken, eerst bij een familieonderneming van een mannetje of dertig, waar ik alles deed, want zo werkt dat in een klein bedrijf. Dat heb ik een jaar of vier gedaan. Daarna heb ik bij Wolters Kluwer en bij Ahold marketing en communicatie gedaan. Toen bij een internetbedrijf, dat vrij kort daarna failliet ging. Ik heb toen de knoop doorgehakt en ben voor mezelf begonnen. Een bedrijf in Human Resource–diensten: coaching, teamdevelopment, strategietrajecten. In ieder geval alles wat met mensen te maken heeft. Het gaat om mensen in ontwikkeling. Het zijn eigenlijk altijd weer verhalen, waar ik zo in geïnteresseerd ben. Neem nu mensen in hun organisatie. Nou de organisatie ontwikkelt zich en de mens ontwikkelt zich. Hoe stem je dat op elkaar af. Mensen zijn erg geneigd om vasthoudend te zijn, niet flexibel. Als de omgeving gaat veranderen zie je dat mensen in paniek raken. Terwijl het juist een kans kan zijn. Aan de andere kant zie je dat mensen zich ontwikkelen, maar dat ze hun baan niet op durven zeggen en zich vervolgens vreselijk ongelukkig gaan voelen. Ze hebben nu eenmaal die hypotheek en die auto. Mijn bedrijf helpt de juiste mensen op de juiste plek te brengen.”

Schrijfgroepje
Maron is het helemaal eens met de stelling: schrijven is lezen. “Ja, ik denk dat je liefde voor verhalen moet hebben. Dat is het eigenlijk meer nog. Ik houd van alles wat een verhaal is of in zich draagt. Schrijven heb ik, zoals veel kinderen, vanaf mijn prilste jeugd gedaan. Verhaaltjes schrijven hè, ik ben dol op verhalen. Toen ik werkte, wilde ik iets leuks gaan doen met schrijven, dat niets met mijn werk te maken had. Copywriting was toen het enige wat ik kon bedenken. En dat had natuurlijk juist alles met mijn werk te maken, want dat zijn uitsluitend commerciële teksten. Dat was op zich wel leuk. Maar dat zijn geen verhalen, geen visie, geen fantasie die je de vrije loop kunt laten. Op een gegeven moment gebeurden er privé een aantal dingen waarbij ik me af ging vragen wat ik nu eigenlijk met mijn leven wilde. Nou, schrijven was één van de dingen die altijd op mijn lijstje was blijven staan. Op een dag zat ik in de tuin met een hele goede vriendin een wit wijntje te drinken en toen vroeg ze me waarom ik geen schrijfcursus ging doen, als ik zo graag wilde schrijven. Ik wist helemaal niet dat er een fictie-schrijfcursus bestond. Dus toen heb ik me aangemeld bij de schrijversvakschool om een cursus proza te gaan volgen. Dat was in 2005 en daar ben ik begonnen met het schrijven van een kort verhaal. Uit die cursus kwam een schrijfgroep voort, en sindsdien ben ik niet meer gestopt. Om de week kwamen we bij elkaar. We lazen en beoordeelden ons werk. Een van de dames uit die groep is Heleen Niele die in 2007 is gedebuteerd bij Cargo. Dat was enorm stimulerend.”

Schrijfopdracht: erotiek
“Maar ja, het is toch oefenen, techniek, commentaar krijgen van deskundigen en doen, doen, doen. Trainen. En dat leer je daar, dat doe je daar. Ik zit nu in het 2e jaar van de schrijversvakschool. Met opdrachten heb ik nooit zo’n moeite. Ik kan heel gemakkelijk inspiratie opdoen van alles. En als je het onderwerp van Passiespel bekijkt, erotiek, seks, dan is dat niet uit de lucht komen vallen. Bij de huiswerkclub hadden we de opdracht gekregen om tijdens de zomer, als de club niet bij elkaar kwam, een erotische scène te schrijven. En al die dames van de schrijfclub vonden het een fantastische, maar ook wel moeilijke opdracht. Dus iedereen ging op vakantie met de opdracht: schrijf een erotische scène. Ik zat in Frankrijk, heerlijk met een wit wijntje in de zon en ik dacht tsja…erotisch, ik had er eigenlijk geen zin in want ik had een heel ander verhaal in mijn hoofd. Maar ik wilde toch graag die huiswerkopdracht maken. Nu is het zo dat ik graag naar extremen zoek. Als ik ga nadenken over een erotische scène dan moet dat niet zijn: Jantje kust Marietje, dus begon ik te fantaseren: Wat is er aan de hand? Wat voor bijzonders kan ik mijn hoofdpersonen laten doen? En toen dacht ik, als ze nu eens aan SM doen. En toen bedacht ik dat je die gewoontes raar genoeg niet van elkaar kent. Ik bedoel, wie weet doet mijn buurvrouw wel aan SM. Ik weet het niet. Je kunt het niet zien. Dat was mijn voornaamste trigger. Hoe zou mijn buurvrouw in een situatie beland raken dat ze aan SM gaat doen? Het is niet iets wat je van je ouders meekrijgt. Hoe raak je dan in zo’n hobby of levensstijl verzeild? Daarom moet je goed nadenken over de achtergronden van je personages.”

Passiespel
“In Frankrijk heb ik toen dat gedeelte geschreven dat nu het 1e hoofdstuk in het boek Passiespel is. In dit deel zit mijn hoofdpersoon Olga in een vakantiehuisje met een volstrekt onbekende man, een soort blind date, en die man verlangt iets van haar wat ze nog nooit heeft meegemaakt. Dat hoofdstuk heb ik meegenomen naar de schrijfclub. De dames waren enorm enthousiast en bovendien had ik inmiddels in mijn hoofd zoveel verhaallijnen en beelden bij Olga gekregen, dat ik door ben gaan schrijven. Olga verveelt zich in het huwelijk, wil ontvluchten, wil andere dingen doen. Bij Olga speelt ook een soort roekeloosheid, de neiging om alles overboord te gooien. De tafel die helemaal vol staat met dingen, gewoon leeg te vegen. Zo’n soort karakter heeft ze. Daarnaast zijn er omstandigheden. Dat is bij haar een soort midlifecrisis. Ze vraagt zich af: wat heeft het leven voor zin? Wat doet het er allemaal toe? Mijn huwelijk is niet leuk, mijn baan is niet leuk, Tsja, Jezus, wat moet ik er allemaal mee?” Het zijn dus de omstandigheden waardoor ze de rigoureuze maatregel neemt en die tafel leeg veegt, want dat is natuurlijk wat ze doet. Maar als ze bijvoorbeeld een andere baan had gekregen of er was iets anders spannends gebeurd, dan had ze zich waarschijnlijk niet overgegeven aan SM met een relatief onbekende man.”

Verwarde vrouw
Olga heeft een moeilijke jeugd gehad waarbij ze door haar vader vastgebonden werd aan de stoel. Nu, als volwassen vrouw vindt ze het erotisch opwindend om vastgebonden te worden door een SM-meester. Het lijkt voor de hand te liggen dat de hoofdpersoon haar kinderjaren niet los kan laten. Isa Maron denkt daar in werkelijkheid wat genuanceerder over. “O, ik geloof dat elk mens wordt gevormd door zijn jeugd. Bij Olga is het zo dat ik haar in het verloop van het verhaal steeds meer in de war wilde laten zijn. Ze was al in de war, want ze verveelde zich in het huwelijk en wilde meer seksuele spanning, maar de druk moest oplopen.
Daarvoor wilde ik dat er in haar verleden dingen waren gebeurd die bij haar als volwassen vrouw naar boven zouden komen, als zij zich in verwarrende omstandigheden bevond. Dus als ze tijdens het SM-spel vastgebonden is of van haar meester lange tijd in een heel ongemakkelijke houding moet zitten. Daarmee kon ik de boel voor haar, psychologisch gezien, erger maken dan hij was. Ik wilde haar verwarring toe laten nemen en zodanig dat je je als lezer ook voor kunt stellen dat zij extreme dingen doet, rigoureuze maatregelen neemt, zeg maar. Dus het is niet omdat ze een rot jeugd heeft gehad dat ze nu de extreme seks opzoekt, Als mensen dat denken, zou dat jammer zijn. Kijk, hoe vervelend haar vader haar ook behandelde, het gaf haar een bepaalde manier van rust. Maar de extremen die zij nu zoekt, geven haar uitsluitend een gevoel van schijnrust. In haar jeugd werden de keuzes voor haar gemaakt door haar vader. Dat gaf een bepaalde rust”. Nu maakt ze zelf de keuzes en zijn de consequenties van die keuzes geheel aan haarzelf te wijten.”

Internet- sekswalhalla
“Het was overigens enig om de research te doen voor dit boek. Ik heb me heel erg vermaakt. Kijk de wereld van erotiek is natuurlijk gigantisch. Waanzinnig wat er allemaal gebeurt, in alle opzichten. Of het nu om romantische dineetjes gaat of om wurgseks of wat voor seks dan ook, alles is te vinden, tot het meest bizarre toe. Het intrigeert me waarom mensen dat soort dingen doen. Het is leuk dat mensen in hun seksleven een bepaald soort creativiteit hebben. Maar soms is het moeilijk om de extremen te begrijpen. Waarom ga je in hemelsnaam in een volledig afsluitbaar rubberen pak liggen met alleen een rietje door een minuscuul gat ter hoogte van je mond waardoor je adem kunt halen. Waarom doe je dat? Dat boeit mij. Wat is het in iemand dat het hem of haar een kick geeft? En het zijn heus niet allemaal gekken die zich aan die vorm van seksualiteit overgeven. Dat is niet waar. Ik vind het ook mooi in die hele erotische wereld dat mensen zo zichzelf durven te zijn. Dat ze gewoon durven toegeven wat ze prettig vinden. Dat zouden we allemaal wat meer mogen doen. Meer toegeven wat je eigenlijk wilt, maar dat is tegelijkertijd verwarrend, want als je al die keuzes voorgeschoteld krijgt, weet je het dan eigenlijk wel?
Kijk, ikzelf ben geen SM-er. Ik heb het allemaal uit de tweede hand. Maar ga maar op internet kijken en je vindt werkelijk alles. Dat heb ik trouwens ook gedaan.”


Drijfveren achter SM
“Ik heb veel filmpjes gezien op internet. Professionele SM-filmpjes waarbij vrouwen ook geïnterviewd worden. Van tevoren en achteraf. Ze leggen uit wat ze verwachten, wat ze hopen en wat ze er uiteindelijk van vonden. Het ging mij voornamelijk om die begin- en eindstukjes. Wat voor motivatie gaven die vrouwen voor hun liefde voor sado masochisme. In mijn boek beschrijf ik niet alleen de handelingen maar ga ik ook diep in op het gevoelsleven van Olga die zich aangetrokken voelt tot de wereld van de SM. Die gevoelswereld heb ik kunnen beschrijven dankzij die filmpjes op internet waar die vrouwen erover vertellen. En vervolgens heb ik een aantal boeken besteld, met name uit Amerika, want ik kon niet zo heel erg veel vinden in Nederland waarin wordt gesproken over de motivatie van vrouwen om tot die vorm van seksualiteit te komen. Er is een mooie serie boeken, Black lace en Wicked words, maar dat is meer erotiek en niet echt SM. En je hebt natuurlijk de standaardwerken zoals L’histoire d‘Ó, dat ik niet gelezen heb overigens. Ik heb het wel liggen, dus ik ben er erg benieuwd naar. Maar ik wilde het tijdens het schrijven niet lezen, omdat ik er niet door beïnvloed wilde worden. Maar er is zoveel, Mystic Rose Books bijvoorbeeld zoals De leiband en Onderdanig wil ik zijn: vrouwen en masochisme. Daarin staan belevingen van vrouwen die vertellen waarom ze bepaalde dingen doen of laten doen. Dat is ook waar ik in mijn boek veel aandacht aan besteed: wat gaat er om in het hoofd van Olga als ze zich zo onderdanig opstelt en allerlei dingen met zich laat doen waar de gemiddelde vrouw niet aan moet denken. Vertrouwen en respect zijn de sleutelwoorden. Het is een ingewikkelde manier van erotiek beleven.”


Te heftig voor uitgevers
Tijdens het schrijfproces, maar ook na voltooiing heeft Isa Maron haar boek laten lezen aan vriendinnen en haar leesclubje. De reacties waren unaniem positief. Geen vrouw vond de beschrijvingen in het verhaal te heftig. “Nee, helemaal niet zelfs. Dat viel mij juist heel erg op. Ikzelf dacht zelfs, “nou, eh, gaat ’t niet te ver?" Maar de eerste twee vrouwen die het gelezen hebben zijn mijn moeder en mijn schoonmoeder. Allebei inmiddels zeventig jaar. Een mooie testcase. Ze vonden het spannend en zelfs meeslepend. Het raakte hen wel. Op de schrijfclub zitten allemaal vrij brave dames, nou die vonden het wel beetje ver gaan. Maar verder wel geloofwaardig en niet bijzonder extreem. Maar vervolgens legde ik het boek bij uitgevers neer en die vonden het allemaal wel te extreem. Dat verbaasde me. Ik vroeg me dan ook af of ze hun doelgroep eigenlijk wel kenden. Ik vermoed dat ik, in 2006 - 2007, net iets te vroeg was. Nu heb je meer uitgevers die erotisch werk gaan uitgeven.”

Seksfantasie & sekswerkelijkheid
“Het langste heb ik gepuzzeld over de motivatie van Olga om zich in een dergelijke, voor haar onbekende, wereld van extreme seks te begeven. En ook de motivatie van haar man Michiel die haar in het begin aanmoedigt om vreemd te gaan, ter verhoging van hun eigen seksualiteit.
Later, als Olga steeds meer aan SM gaat doen en er, ondanks Michiels verzoek om er mee te stoppen, niet mee kan ophouden, is die motivatie nog belangrijker. Ook het feit dat de brave Michiel niet bij haar weggaat heeft een goede uitleg nodig. Ik had het daar bijna nog moeilijker mee dan met het verklaren waarom Olga wel de dingen deed die ze deed. Maar toch is het zo dat veel mannen fantaseren van hun vrouw die met een ander naar bed gaat. Ik kan dat niet begrijpen, maar het is natuurlijk fantasie, zoals Nancy Friday ooit wetenschappelijk heeft aangetoond dat veel vrouwen fantaseren over verkrachting. Ze zouden hun leven lang gedeprimeerd raken als het werkelijk gebeurde, maar de fantasie is er wel. En jij bent natuurlijk wel de baas van je fantasie. Er zijn toch veel mensen die hun fantasie wel willen verwezenlijken. Anders zouden er niet zoveel parenclubs zijn waar mannen hun vrouwen uitlenen en andersom. Maar misschien is het maar een heel klein percentage, dat kan. Uiteraard is het voor mij als schrijver veel interessanter om over hen te schrijven dan over alledaagse mensen met een alledaags leven die alledaagse seks hebben. Ik wilde twee uitzonderlijke mensen beschrijven en kijken in hoeverre de lezer daarin meegaat.”

Erotiek of thriller?
Passiespel heeft als genreaanduiding “erotische thriller”. Erotiek en seks zijn er te over. Dus wat dat betreft geen misverstand, maar het thrillerelement heeft een nadere duiding nodig. Isa Maron heeft er een zeer uitgesproken mening over. “Ja, ik zie het absoluut als een thriller. Het ligt natuurlijk wel aan de definitie die je van een thriller geeft. Het is geen misdaadroman, waarin een inspecteur een moord oplost. Passiespel is meer een spannend boek in de zin van een gewoon iemand die verzeild raakt in omstandigheden die ik eng vind. Omstandigheden die steeds enger worden. Wat Olga op SM- gebied meemaakt gaat steeds verder, wordt dus enger, en je ziet dat ze door blijft gaan. Als lezer denk je: mens houdt er toch in vredesnaam mee op. Gooi niet alles weg wat je hebt. Trek aan de noodrem en toch gaat ze door. Dat vind ik spannend, dat is een thriller. Verder heb ik er wel degelijk misdaad in verwerkt. Ik wilde dat de dreiging dat het ook fout kan aflopen duidelijk in het boek zou komen. Daar waar Olga mee bezig is, eist ook slachtoffers. De vorm van seksualiteit waar zij en een klein select groepje mee bezig is, is risicovol. Er vallen doden. Het kan ook Olga haar leven kosten. Ze laat zich al snel door een onbekende vastbinden in een hotel. Dat vind ik eng, het is dreigend. Ook het feit dat die onbekende Olga en ook anderen indoctrineert om steeds een stapje verder te gaan in het SM-spel en dat je niet weet tot hoever hij zal gaan. Je weet eigenlijk van tevoren dat het mis zal gaan, de man wordt steeds extremer. Dat is het thrillerelement.”
Dat een volgend boek van Isa Maron ook weer seksualiteit tot onderwerp zal hebben staat vast. Isa bevestigt het en de receptioniste in het kantoorgebouw die mij ontvangen heeft hoopt het van harte. “Ja, ik hoop van wel. Ze schrijft zo opwindend.” Nancy Friday wist het al: de vrouwenfantasie kent geen grenzen en wil zich ook helemaal niet laten begrenzen. De erotische thriller wacht een gouden toekomst.