Blogpost: Lizette van Geene

Het geheim van de schrijver

10-12-2023 door Lizette van Geene

+2 niet meer leuk × vind ik ook leuk

In 2018 las een aantal leerlingen van een gymnasium uit Amsterdam een verhaal uit mijn verhalenbundel ‘Een nacht om te horzelen.’ Ze lazen het met een opdracht; beschrijf wat je van het verhaal vindt en motiveer of dit verhaal literatuur is. En als laatste kregen ze de vraag die iedere leerling vreest; wat zou de schrijver bedoeld hebben met dit verhaal?

Ik ontving eerlijke reacties, die ik met een glimlach op mijn gezicht las. Zo schreven twee leerlingen dat ze het literatuur vonden, maar lastig leesbaar. ‘Ondanks deze kleine teleurstelling vinden wij het een werk voor in de literatuur-kast. Tot slot wensen wij u succes met uw volgende werken,’ schreven ze, heel vriendelijk. Een ander schreef; ‘Al met al vond ik het leuk om gelezen te hebben, maar iets meer verhaalstructuur had misschien ook geen kwaad gekund.’ En weer een andere leerling schreef; ‘Ik vond het een interessant verhaal om te lezen, maar als er een boodschap in zat is deze helaas aan mij ontschoten.’

Bij de laatste opmerking schudde ik verrast mijn hoofd. Zat er eigenlijk wel een boodschap in mijn verhalen? Ik dacht er niet vaak bewust over na. Was mijn schrijven minder belangrijk als de lezer niet snapte wat ik bedoelde met mijn verhalen, en waren er eigenlijk wel lezers die mijn verhalen begrepen? Begreep ik überhaupt zelf wat ik wilde zeggen, en wat als dat niet zo was? Bij de laatste versie van een verhaal ben ik vaak de urgentie kwijt waarmee ik het verhaal startte. Die fase in het schrijven is niet prettig, want dan twijfel ik niet alleen aan alle woorden, punten en komma’s, maar ook aan het belang van mijn verhaal; waar gaat het eigenlijk over?

Er is een fijne anekdote van Renate Dorrestein, die ik las in haar ‘Het geheim van de schrijver.’ Tijdens het schrijven van de negende versie van een van haar boeken, wist ze plotseling niet meer waar het verhaal over ging. Collega schrijfster Hella Haasse troostte haar ‘Ach kind, je hoeft je eigen boeken ook helemaal niet te begrijpen, je hoeft ze alleen maar te schrijven.’ Misschien is dat ook wel zo.

Want ook de lezer maakt van jouw boek een eigen verhaal, en kan compleet voorbij gaan aan wat jij bedoelde. Zo vond de eerste recensente van mijn debuutroman dat er ‘vooral in geneukt werd,’ terwijl een ander het een liefdevol verhaal vond, ’Het is intens, levensecht, oprecht. Het portret van de vriendin is diep ontroerend.’ Het leek wel of ze beiden een ander boek hadden gelezen!‘ 

Verwacht nooit en te nimmer in andermans oordeel algemeen geldige aanwijzingen te vinden voor het belang van eigen werk,’ schreef Dorrestein.' Er zal namelijk altijd iemand zijn die het verhaal vreselijk vindt, en een ander die het prijst. Met andere woorden, zegt ze, de schrijver staat er alleen voor. Terwijl we als schrijvers behoefte hebben aan houvast – en aan goedkeuring. ‘Dat,’ schrijft Dorrestein, ‘maakt ons als schrijvers kwetsbaar.’

Herkenbaar. Dus heb vertrouwen in je verhaal, en laat af en toe je boek door een groep leerlingen uit de vijfde klas analyseren, ook dat.

Lees verder op mijn site