Het oorlogsschip als varend bedrijf

Van oudsher bevinden zich aan boord van Nederlandse marineschepen
zeelieden die zorg dragen voor de scheepsadministratie en daarnaast
een rol spelen bij de logistiek. In de zeventiende en achttiende
eeuw werden zij kortweg 'schrijver' genoemd.

Zij hadden velerlei taken. Schrijvers waren de kapitein of vlagofficier
behulpzaam bij de werving van het scheepsvolk, maakten de
monsterrol op, deden aan boord het schrijfwerk voor de bevelhebber,
traden op als diens woordvoerder of afgezant en hielden het
scheepsjournaal bij. Voorts waren zij betrokken bij de bevoorrading
van de schepen, voorzagen de bemanning van scheepskleding en
andere goederen, verstrekten tijdens de reis voorschotten en verrekenden
deze in de door hen bijgehouden schuldrollen, traden op
als secretaris van de zeekrijgsraad, vervaardigden testamenten en
beheerden nalatenschappen van gestorven of gedeserteerde opvarenden.

In deze studie gaat het dus niet, zoals zo vaak, om de bevelhebber
op zoek naar roem en fortuin, maar om de dekofficier die tijdens een
zeeslag pal naast hem stond. De schrijver vormde een cruciale schakel
binnen de marineorganisatie van de Republiek der Verenigde
Nederlanden. Zijn werkzaamheden bevestigen dat overheidstaken
en particuliere commerciële belangen nauw met elkaar waren verweven.
Schrijvers waren sleutelfiguren, zowel op de schepen als aan
de wal. Zij speelden een belangrijke rol bij het functioneren en professionaliseren van de Nederlandse oorlogsvloot.