Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het', schreef Johan Huizinga in 1935. Zo somber als de goedburgerlijke historicus waren niet al zijn vakgenoten. Aartsoptimist Pieter Geyl wenste niet in somberheid en tobberij te vervallen, maar wilde 'wekken en waarschuwen'. Maar ook hij kon zich niet onttrekken aan de 'eeuw van uitersten', zoals de twintigste eeuw wel is genoemd. Totalitaire stromingen als fascisme, nationaal-socialisme en communisme lieten historici geen rust en dwongen hen de verstilde archieven en rustige studeerkamers te verlaten. Of anders was er wel de historie van Nederland die hen opeiste omdat de emancipatie van de vrouw, de katholiek, de arbeider of de babyboomer nog niet voltooid was. Wim Berkelaar en Jos Palm bogen zich over leven en werk van een tiental historici, die zich onderscheidden door hun engagement. Met een keur aan toonaangevende hedendaagse historici spraken zij over de groten van vroeger als Johan Huizinga, Pieter Geyl, Jan Romein en Jacques Presser. Maar ook min of meer vergeten historici komen aan bod: een cultuurcriticus als P.J. Bouman, schrijver van zorgelijk gestemde bestsellers in de jaren vijftig, en een marxistisch eenzaat als Ger Harmsen. Wim Berkelaar is als historicus verbonden aan het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme aan de Vrije Universiteit. Hij schrijft voor het Historisch Nieuwsblad en het Nederlands Dagblad. Hij publiceerde o.a. 'Het is ons een eer en een genoegen'. Eredoctoraten aan de Vrije Universiteit sinds 1930.|Jos Palm is historicus en journalist. Hij schrijft voor Trouw en De Groene Amsterdammer en werkt als redacteur voor OVT, het historisch radioprogramma van de VPRO. Hij publiceerde o.a. De vergeten geschiedenis van Nederland.
