Essay over het schilderen (1765): schets, kleur, clair-obscur, expressie, compositie, architectuur. #diderot essai sur la peinture verscheen bij de salon van 1765, parijs. Het wordt gezien als de eerste esthetische ‘kunstkritiek’.
- #diderot essay, schreef goethe aan schiller, is a magnificent work, it speaks even more usefully to the poet than to the painter
- #diderot 1 schets: teken de buitenkant, niet wat er in zit. Volg geen stijl. Details zonder de massa te verstoren: het werk van genie
- #diderot 2 kleur: de schets geeft vorm aan wezens, de kleur geeft ze leven. Pas als je huid kan schilderen kan je alles in kleur aan
- #diderot 3 clair-obscur: de juiste verdeling van licht en schaduw. Atmosfeerperspectief, lichtoplicht en schaduwopschaduw. Reflecties.
- #diderot 3bis: schilder wat vanuit één punt zichtbaar is; voorbij dat punt zie je niets en voor dat punt zie je nog minder. Rembrandt!
- #diderot 4 expressie: een schilder zonder geheugen voor gezichten is een slechte schilder, als een acteur zonder kennis van literatuur
- #diderot 5 compositie: ordening is volledig dienstbaar aan zeggingskracht en niet aan schoonheidsidealen. Schoonheid volgt uit zegging
- #diderot 6 architectuur is de wieg van schilder- en beeldhouwkunst. Maar architectuur dankt haar perfectie aan die twee
- #diderot 7 slot: onzeker lot van elk geniaal werk. ‘t staat op zichzelf. Wie kan dat oordeelsniveau opnieuw bereiken? Een volgend genie
- #diderot taal: maria als moeder van genot. Haar mooie tieten, haar kont, waar de heilige geest op geilt? Wat voor kunst hadden we dan?
