Verenigd onderwijs- en cultuurveld roept op tot ambitieus #leesoffensief

Update woensdag 14 oktober: de Leescoalitie heeft gereageerd op de kamerbrief over de stand van zaken van het Leesoffensief. Deze reactie lees je verderop in dit nieuwsbericht.

Het gaat niet goed met lezen in Nederland. Achttien organisaties uit het veld van onderwijs, cultuur en jeugdgezondheid maken zich hierover al geruime tijd zorgen en luiden nu voor het eerst gezamenlijk de noodklok. Onder aanvoering van de Leescoalitie* roepen ze de politiek op een ambitieus Leesoffensief te starten. Ze doen hierbij een dringend beroep op de Onderwijs- én Cultuurpoot van het ministerie van OCW om gezamenlijk te komen tot een actief en inclusief leesbeleid, waarin leesplezier een essentiële rol vervult.

Een goede leesvaardigheid is een basisbehoefte voor iedereen en er zijn forse investeringen en daadkracht nodig om iedereen in Nederland gelijke kansen te bieden. Dat is de kern van het manifest dat is aangeboden aan ministers Slob en Van Engelshoven, samen met twee symbolische noodklokken.

Van Engelshoven nam het manifest ook namens haar collega in ontvangst:

‘Geweldig om te zien dat er het afgelopen jaar zo veel gebeurd is en de samenwerking wordt opgezocht om betere leesvaardigheid en meer leesplezier te creëren. We nemen dit onderwerp heel serieus, en we gaan hier graag verder over in gesprek.’

Ons land telt 2,5 miljoen mensen die onvoldoende leesvaardig zijn om succesvol deel te nemen aan de samenleving. Grote groepen kinderen kunnen niet goed meekomen op school en raken al vroeg op achterstand. In alle bevolkingsgroepen in Nederland neemt het vermogen om diep en geconcentreerd te lezen af. We bevinden ons op een glijdende schaal en alleen actief en stevig gefundeerd leesbeleid kan het tij keren.

Manifest
Er zijn talloze initiatieven in Nederland om het lezen te bevorderen, het ontbreekt niet aan goede bedoelingen en er is een breed pakket van maatregelen, acties en websites. Wat echter ontbreekt is een gevoel van urgentie, samenhang in het leesbeleid en samenwerking bij de overheid en in het veld (tussen onderwijspartijen, jeugdgezondheids- en leesbevorderingsorganisaties). Ook is er geen overkoepelende visie en prioritering van doelen.

De Leescoalitie neemt het initiatief tot brede samenwerking vanuit het veld, door een gezamenlijk opgesteld manifest te publiceren. In dit manifest staan stevige ambities:

1. Elke leerling verlaat school met voldoende leesniveau. Focus hierbij op groepen die het hardst achterblijven: jongens, leerlingen in het vmbo en mbo, jongeren met een migratieachtergrond.

2. Alle leraren en onderwijsassistenten zijn voldoende toegerust om goed en motiverend leesonderwijs te geven; pedagogisch medewerkers weten hoe ze leesbevorderend moeten werken. Leesvaardigheid én leesplezier staan hierbij centraal.

3. De kunst van het lezen is een zorg voor iedereen en behoeft structurele aandacht van het kabinet, de Kamer, regionale en lokale overheden, werkgevers, vakbonden en alle mensen die verantwoordelijkheden dragen voor anderen.

Zie voor het volledige manifest met daarin alle ambities en doelen www.tijdvooreenleesoffensief.nl.

*De Leescoalitie
De Leescoalitie is een samenwerkingsverband tussen Stichting Lezen, Stichting CPNB, Stichting Lezen en Schrijven, Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum, de Koninklijke Bibliotheek, de Vereniging van Openbare Bibliotheken en het Nederlands Letterenfonds.

Het manifest wordt verder ondersteund door de PO-Raad, de VO-Raad, de Taalunie, de Schrijverscentrale, De Schoolschrijver, KNAW, SLO, Ouders & Onderwijs, LAKS, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid en de SER.  

Update woensdag 14 oktober:

Reactie Leescoalitie op Kamerbrief Stand van zaken Leesoffensief

Goede voornemens die stevig investeringsbudget vereisen om de ambities waar te kunnen maken

Gistermiddag verscheen een Kamerbrief over de stand van zaken van het Leesoffensief. Hierin onderkennen ministers Van Engelshoven en Slob dat het tij gekeerd moet worden als het gaat om de leesvaardigheid in Nederland. De leesvaardigheid moet omhoog, en de ministers geven prioriteit aan de verbinding van leesonderwijs met leesplezier. Zij spreken van een beweging die zij in gang willen helpen zetten.

Dit sluit aan bij het manifest Oproep tot een ambitieus Leesoffensief, dat gisterochtend vroeg werd gepubliceerd door de Leescoalitie*, ondersteund door elf organisaties uit het veld van onderwijs, cultuur en jeugdgezondheid. De initiatiefnemers van het manifest spreken de verwachting uit dat de ministers ook oog hebben voor de financiële implicaties die deze wens met zich meebrengt. Het is in het belang van onze hele bevolking dat het niet blijft bij voornemens, maar dat deze vertaald worden in een integrale aanpak, met een stevig investeringsbudget. Ook mogen (jong)volwassenen die het lezen niet of onvoldoende beheersen daarbij niet vergeten worden.

De Leescoalitie vraagt in haar gisteren verschenen manifest om een ambitieus leesoffensief en constateert dat uit de Kamerbrief zeker ambitie spreekt. De ministers schrijven: 'We zien al een aantal jaren dat het leesplezier daalt, en we zien ook dat de leesvaardigheid van met name zwakke lezers daalt. We vinden dit onacceptabel en leggen ons hier niet bij neer.'

Gerlien van Dalen, voorzitter van de Leescoalitie: 'De Leescoalitie deelt de beschreven visie, met ons manifest vragen we daarom om krachtig en gezamenlijk ingrijpen. De ministers geven aan wat zij op korte termijn willen doen. Hierbij gaat het om impulsen die vanuit verschillende departementen worden of moeten worden gegeven. Dus verderstrekkend dan alleen OCW. Ook dit sluit aan bij onze analyse en gewenste strategie. Met ons manifest hebben wij daartoe de eerste belangrijke stap gezet. De reactie van de ministers zien wij als een voorname steun in de rug.'

Gezamenlijke aanpak
De ministers benoemen maatregelen in vve, po, vo, bibliotheken en curriculumvernieuwing. Hiermee beogen de ministers op korte termijn stappen te zetten richting meer leesmotiverend leesonderwijs. Deze aanpak sluit aan bij de visie van de Leescoalitie en haar partners dat leesbevordering vanuit een gezamenlijke visie integraal zou moeten worden vormgegeven.

Om zowel op korte als lange termijn meer focus te krijgen op leesvaardigheid en leesplezier, willen de ministers een actie-agenda opstellen met maatschappelijke partners, zowel binnen het onderwijs als met leesbevorderings-organisaties. Dit sluit aan bij de ambitie van de Leescoalitie en de medeondertekenaars om de kracht van alle spelers in het veld te benutten. Gerlien van Dalen: “In de volgende fase van uitwerking zal de afstemming met leraren prioriteit hebben. Zij moeten vaak in moeilijke omstandigheden hun belangrijke werk verrichten. Willen wij werkelijk een slag maken, dan zijn de visie en inbreng van leraren noodzakelijk. Daarbij zal er ook oog moeten zijn voor financiële implicaties. Een integrale aanpak vergt investeringen op diverse fronten.”

Vergeet volwassenen niet
Tot slot: de kamerbrief richt zich op kinderen, jongeren en gezinsaanpak. Dit accent op de preventieve aanpak van laaggeletterdheid is uitstekend. De Leescoalitie waarschuwt om ook de investeringen in curatie niet te vergeten; de aandacht voor volwassenen die het lezen niet of onvoldoende beheersen. Zij ondervinden nu al vaak problemen op de arbeidsmarkt. Juist ook voor hun kinderen is het van belang dat ze worden voorgelezen en op weg geholpen naar een leven lang leren. Zo werken we aan eerlijke kansen voor iedereen.