Feitelijk de beste

Dat Adam Zamoyski een uitstekend schrijver en historicus is, bewijst hij met dit boek. De bronnen zijn zeer volledig en divers. Hij gebruikt zowel Franse en Russische, waardoor een compleet verhaal ontstaat.
Hij laat ooggetuigen door middel van citaten vertellen over Napoleon en zijn Grande Armée het fatale jaar 1812. Het geeft een inkijk in de ervaringen van individuele soldaten en ook in het leven van vijand tsaar Alexander.

Daarnaast volgen we Napoleon zelf, die in december 1812 nog steeds niet wil beseffen dat het over is voor hem. Hij bagatelliseert de verliezen en vormt in mum van tijd weer een nieuw leger, maar dat kan hem niet redden van zijn ondergang.

Want 1812 was het jaar van zijn ondergang: de details over de verschrikkelijke verliezen door de gevechten en met name de kou in Rusland spreken boekdelen. Maar nooit wordt het de schrijver emotioneel te veel. Juist door dat citeren uit ooggetuigenverslagen vormt de schrijver zelf geen mening over de situatie, wat het boek leesbaar en emotioneel behapbaar maakt.

Een prachtig boek en zeker geen verering van Napoleon, wat deels op zijn plaats is. Napoleon was een vernieuwer en volhouder en verdient daarvoor lof, maar als je honderdduizenden doden ziet als een 'kleine nederlaag', gaat er iets verkeerd. Napoleon had een steekje los en de fantasten die later beschreven wat er gebeurd zou zijn als Napoleon wel had gewonnen in Rusland, evenzeer.