Ontworteling of bevrijding?

Wat is de overeenkomst tussen het lied Pastorale, gezongen door Ramses Shaffy en Liesbeth List, en het recent verschenen boek Pastorale van Stephan Enter? Ramses zong 50 jaar geleden “Geen mens kan mij dwingen wanneer ik niet wil”, en Louise laat zich in het boek door niets en niemand dwingen wat geloof en studie betreft. Je zou kunnen denken dat zij zich afzet tegen haar ouders, in een verlate pubertijd is, maar het gaat veel verder. Hoever? Dat lees je hierna.
Pastorale van Stephan Enter speelt zich af in de jaren tachtig in het fictieve en gereformeerde plaatsje Brevendal op de Veluwe. Dat dorpje beschrijft Enter in prachtige en liefelijke beschrijvingen van de natuur “Aan weerszijden schoven de oevers kalm voorbij, vol gezoem en vlinders en bloeiende kruiden…”
Deze schilderachtige beschrijvingen staan in schril contrast met het levensechte karakter van Louise. Zij is student Engels, woont op kamers, rookt, drinkt en heeft een minnaar. Louise provoceert: “De zonde, riep ze opgewekt uit, dat is een imaginaire ziekte die is uitgevonden om je een imaginaire remedie aan te smeren”. Haar ernstige broer Oscar zit in 5 VWO en in het eerste hoofdstuk heeft hij goedbeschouwd één ding waarnaar hij kan uitkijken en dat is dat Louise thuiskomt deze zomer. “Zodra hij aan haar dacht, viel een deel van zijn neerslachtigheid van hem af”. Oscar benijdt Louise om haar bevrijde leven. Nu keert ze terug en Louise brengt leven op het vervallen landgoed waar Oscar en zij met hun ouders wonen. Qua expressie zijn zus en broer tegenpolen, maar elk op hun wijze worstelen ze met hun wortels. Beiden vertoeven in verschillende fases van hun ontworteling en dat is waar het omdraait in deze coming-of-age roman.
Enter brengt Oscar via Jonkie, een Molukse klasgenoot, in contact met diens zus Dona. Op slag is Oscar verliefd. Dona vertegenwoordigt het exotische en het spannende en dat is de eerste stap voor Oscar om zich los te wurmen uit de benauwende zuil. En passant hoor je vol passie de opvattingen van Jonkies vader over de Molukse geschiedenis. Deze kwestie blijft wat oppervlakkig en had net als de verliefdheid van Oscar meer belangstelling mogen krijgen.
Met Pastorale heeft Stephan Enter een coming-of-age roman geschreven die je bij de lurven grijpt. In het schilderachtig beschreven dorp Brevendal strijden Louise en Oscar met zichzelf en hun wortels. Louise is al verder met haar ontworteling en net als in het lied Pastorale laat zij zich niet dwingen wanneer zij iets niet wil. Ik zou een vervolg willen lezen of Oscar zijn ernstige mantel heeft afgeschud en zich ook niet meer laat dwingen. Dat zou zijn bevrijding zijn.