Vergeet Ariel, maak kennis met de echte meermin

Monique Roffey (1965) heeft haar wortels in Trinidad en woont tegenwoordig afwisselend in Londen en Port of Spain. Ze schreef al zes Engelstalige romans, een memoire en verschillende korte verhalen, essays en artikelen. De meermin van Black Conch won de Costa Book of The Year prijs in 2020. Het is ook het eerste boek van haar hand dat in het Nederlands werd vertaald, door Kees Mollema.

De oude visser David Baptiste haalt herinneringen op aan 1976, ’toen het allemaal gebeurde’. Tijdens zijn eenzame tochten op zee rond het Caribische Black Conch haalt hij vaak zijn gitaar tevoorschijn. Hij lokt met zijn getokkel een merkwaardig wezen uit de diepten van de oceaan. Het lijkt een vrouw maar ook een vis. David is meteen diep onder de indruk van deze verschijning en hoopt het vaker te mogen zien. In diezelfde periode vindt er een viswedstrijd plaats waar zelfs sportvissers uit Amerika aan mee doen. Op de dag van de wedstrijd vaart David ook mee met zijn bootje. Het zeewezen dat later als meermin bekend wordt en de naam Aycayia draagt, wordt gelokt door het geronk van zijn boot. Een drama volgt; Aycayia wordt gevangen door de Amerikaanse vissers. David weet haar te redden en tijdens het verblijf van de meermin bij David thuis verandert zij langzaam weer in de vrouw die zij eeuwen geleden was. Met hulp van mejuffrouw Arcadia Rain, haar dove zoon Reggie en haar minnaar Life weet hij te voorkomen dat de Amerikanen Aycayia over zullen dragen aan een museum.

Roffey heeft met dit boek een mooie mengeling van mythen, legenden en sprookjes neergezet. Vergeet de pracht en praal van Ariel, de kleine zeemeermin van Disney. Aycayia is ‘the real deal’. De auteur werd geïnspireerd door het beroemde gedicht van Pablo Neruda, 'The Mermaid and the Drunks', vreemde zaken na een viswedstrijd in Charlotteville, Tobago in 2013 en een verhaal over Aycayia in legenden uit het Caribisch gebied. Ook Eilanden in de Golfstroom van Ernest Hemingway heeft Roffey geholpen dit boek te schrijven, zo valt in het nawoord te lezen.

Het boek wordt afwisselend verteld door een alwetende verteller, de meermin en David de visser. Dit maakt dat er ook verschillende soorten taalgebruik te vinden zijn in dit boek. De verteller is enigszins literair te noemen, maar de woorden van David, die via zijn memoires tot de lezer komen, zijn doorspekt met de taal die op het eiland gesproken wordt, door zowel de nazaten van de slaven die er op de plantages werkten als die van de grootgrondbezitters, waar mejuffrouw Rain onder valt. Deze spreektaal maakt dat je het verhaal vaak met een glimlach kunt lezen. De meermin heeft een heel eigen taal, zij gebruikt nog de taal van haar volk de Taíno die voor de komst van de Spanjaarden in de 15e eeuw de Caribische Eilanden bevolkten. Haar woorden worden gebracht in korte poëtische stukjes die wel als liederen gezien kunnen worden. Eenmaal aan land leert ook zij de mengeltaal van de eilanders en de gebarentaal van Reggie. Deze afwisseling zorgt er voor dat het boek vlot leest, de lezer blijft steeds nieuwsgierig naar wat er nog gaat komen. Toch moet er ook wel een kleine kanttekening geplaatst worden bij deze manier van vertellen. Het verhaal wordt zo van drie verschillende kanten belicht, wat de nodige herhalingen met zich meebrengt. Soms roept dit wat verwarring op; wie is aan het woord en waar ben je als lezer in het verhaal?

Een belangrijk thema in dit boek is liefde, niet alleen tussen David en zijn meermin maar ook tussen de blanke Arcadia Rain en haar minnaar van kleur Life. Die relatie brengt ook een ander belangrijk thema naar voren: racisme, waar in de kleine gesloten gemeenschap van het eiland niet aan te ontkomen valt. Roffey heeft met dit kleurrijke verhaal een mooi en interessant boek geschreven. Het laat het Caribisch leven in al zijn facetten uitkomen.