De geur van een groots verhaal

De geur van woestijnen is het tweede deel uit de Stappers-serie van Guido Eekhaut. Theodora en Impi zijn de twee jongste kinderen van het geslacht Kerhonen, uit de eeuwige stad Orsenna. Ze komen elk op hun eigen manier in opstand tegen de gevestigde orde. Theodora voert haar strijd openlijk en is met de uit Leuven afkomstige Jason Banbeck op de vlucht voor de gezanten van haar vader. Ze vluchten en ‘stappen’ door universa. Impi konkelt in het geheim met leeftijdsgenoten. Haar opstandigheid krijgt vorm in de machtige stad zelf. Terwijl hun strijd langzaam verhevigt, wordt op de achtergrond een grotere, kosmische strijd zichtbaar, met Orsenna als inzet. De geur van woestijnen leest vlot en wekt voortdurend nieuwsgierigheid op naar hoe het verhaal zich verder zal ontvouwen. Stappers speelt in een multiversum waarbij Orsenna de enige unieke, constante is. De vele bekende en parallelle werelden geven een gevarieerd en caleidoscopisch decor. Met name de hoofdstukken die spelen in Afghanistan in 2010 zijn prachtig beschreven en dramatisch sterk. De boeken zijn voor de liefhebbers het grensvlak van fantasy en sciencefiction het lezen waard. Het herinnert in zijn multiversum-opzet aan de Amber-serie van Roger Zelazny.  

De praal van steden en De geur van woestijnen zijn de eerste twee delen uit een reeks waarvan het eind nog niet in zicht is. Ze vormen een sterk fundament. Veel lijnen zijn uitgezet. Er is nog weinig afgerond en dat maakt het lastig de boeken te beoordelen. Er zijn punten van zorg, waarvan pas bij het verschijnen van latere delen zal blijken hoe zwaar ze wegen. Wie behoefte heeft aan een heldere spanningsboog en enige afronding per boek, komt bedrogen uit. De plot ontvouwt zich gestaag. Aan het eind van dit deel volgen de plotwendingen elkaar in hoog tempo op. Het had weinig moeite gekost om daar meer evenwicht in te brengen. Heel hoofdstuk 11 is bijvoorbeeld een flashback die eerder in het boek gegeven had kunnen worden, of zelfs in deel 1 had kunnen staan.

De tekening van de personages kan scherper. Impi en Theodora verschillen weinig van elkaar. Er is één moment waarin het belangrijkste verschil tussen hen zichtbaar wordt: als Impi vreest dat ze net als Theodora Orsenna zal moeten verlaten. Ze heeft dan een dilemma, maar het moment wordt door de Eekhaut niet benut. Impi hoeft door externe omstandigheden zelf geen keuze te maken en het moment waarop haar personage had kunnen worden uitgediept gaat verloren. Er gaan af en toe personages dood, maar dat speelt altijd buiten de beschreven scènes. En omdat het bijpersonages zijn waar je als lezer weinig binding mee hebt, is het dramatisch effect daarvan nihil. Ook dat voelt als een gemiste kans om meer in de wereld te komen en mee te kunnen leven.

Jason Banbeck is in dit deel relatief weinig in beeld, tot op het niveau dat je je als lezer begint af te vragen wat zijn toegevoegde waarde voor de serie is. Jason staat in theorie dicht bij de lezer omdat hij uit onze tijd en van onze aarde afkomstig is. Stappers is echter geen portal-fantasy, waarbij hij als onwetende hoofdpersoon alles uitgelegd krijgt zodat ook de lezer het te weten komt. Omdat die constructie niet benut wordt hangt Jason er een beetje nutteloos bij in het verhaal. Pas aan het eind van dit deel doet ene professor Urqhart plotseling een appèl op hem. Als buitenstaander zou Jason een frisse kijk op Orsenna hebben en daardoor de ideale persoon zijn om Theodora te beschermen. Het is een ‘Gandalf over de Hobbits’-achtig betoog dat in het eeuwige Orsenna niet erg geloofwaardig overkomt. De nieuwsgierigheid die De geur van woestijnen opwekt is voor het overgrote deel oprecht een uitzien naar hoe het verder gaat. Er sluipt echter ook een soort nieuwsgierigheid in die we kennen van een televisieserie als Lost. Lukt het de schrijver om alles wat hij heeft uitgezet op een geloofwaardige manier aan elkaar te breien?  

Deze bedenkingen doen niets af aan de kwaliteiten van de serie: spannend en vermakelijk. De grootste tekortkoming is waarschijnlijk dat je van een ervaren en gelauwerde auteur als Guido Eekhaut en van uitgeverij Vrijdag eigenlijk net iets meer verwacht: episch raffinement waar je zonder aarzeling vier of vijf sterren aan geeft. Daar is nog altijd hoop op: er zijn veel lijnen uitgezet. De belofte is gedaan.