Een flintertje licht

Brighton wordt geboren in de psychiatrische kliniek Riverside en woont daar met haar geestelijk zieke moeder tot haar achttiende. Verpleegster Joann zorgt voor haar als een moeder, de albino Angel is haar vriend en de andere patiënten voelen als familie. Er zijn echter momenten dat ze beseft dat ze niet opgroeit als een gewoon meisje. Daarom wil ze ontsnappen. Maar het leven buiten de instelling is misschien nog wel moeilijker.

De auteur geeft met dit verhaal een inkijk in de psychiatrie in de jaren dertig, waar lastige meisjes en onwenselijke jongens werden ondergebracht tussen psychiatrische patiënten, waar ze dachten dat lobotomie, sterilisatie en een dwangbuis redding moesten brengen. Verborgen achter de muren, uit het zicht van familieleden, werden deze onmenselijke behandelmethodes toegepast. Een mensonterende situatie waardoor zelfs mensen die gezond binnen kwamen na verloop van tijd hun levenslust verloren en zich als patiënt gingen gedragen. Brighton wil dat aan de mensen buiten het gesticht laten zien en maakt overal foto’s van, omdat niemand haar anders zal geloven. Ze maakte geen foto’s om de goede dingen vast te leggen, maar ze maakte foto’s om het kwaad te documenteren.
Het boek bestaat uit korte hoofdstukken met een eigen titel. Het verhaal begint in 1990 met de 67-jarige Nell die een envelop ontvangt, die haar terugbrengt naar haar moeilijke jeugdjaren waarin ze nog Brigthon heette. De jaartallen boven de hoofdstukken geven aan waar de lezer in het verhaal is. De zinnen zijn zo mooi opgebouwd. Ik wil ze op een plankje zetten en er bewonderend naar kijken. Ik wil ze hardop uitspreken en de diepte en zwaarte ervan proeven op mijn tong. Ik heb ademloos gekeken naar de spagaat waarin Joann zich bevindt. Ze houdt van Brigthon en geeft veel op om haar te helpen, maar ze heeft ook geheimen en dat beschadigt haar relatie met het meisje. Het tweede gedeelte van het boek gaat over de wereld buiten de instelling. Persoonlijk vond ik dat minder interessant en zelfs een beetje te veel van het goede. Uiteindelijk vormt het verhaal een mooi afgerond geheel.
Het is een rauw verhaal dat me niet makkelijk losliet. Een verhaal over ergens bij horen en jezelf leren kennen, over namen met betekenis en onbetekenende mensen. Een absolute aanrader voor mensen die in het duister de lichtpuntjes weten te herkennen.

Het verhaal ontstond in 2014 toen Elizabeths oma een verhaal vertelde over een verpleegster, die werkte in een psychiatrische inrichting waar een patiënt een baby had gekregen. Het kind groeide op tussen de muren van de inrichting. Door dat verhaal werd de fantasie van de schrijfster geprikkeld. Dit boek was voor haar het moeilijkst om te schrijven. Eerder schreef ze romans over de Amish, de gemeenschap waarin ze opgroeide. Elizabeth vond het vooral lastig om hoop te houden in de uitzichtloze omstandigheden, maar zelfs hier waren lichtpuntjes te vinden en dat wil ze met haar boek meegeven. “Zolang ik mijn ogen openhield, was er altijd wel een flintertje licht om te volgen.” Dat is het antwoord van Nell op de vraag hoe ze het allemaal overleefd heeft.