Met respect en compassie geschreven

GEDWONGEN

Thea van Bodegraven-Boonstra

Cover:
Bij de dansende vrouw op de cover dacht ik als eerste: VRIJ EN BLIJ. Daarna zag ik de schaduw van de vrouw, van wie het hoofd deels wegvalt achter de titel van het boek: Gedwongen. Intrigerend.

Het verhaal:
Het verhaal gaat over een gezin met twee kinderen, dat in de greep komt van de dwangstoornis van Twan, de vader van het gezin. Wat begint als een punt waarover je van mening kunt verschillen, ontwikkelt zich gaandeweg tot het opleggen van steeds verdergaande regels, waaraan iedereen zich dient te houden. Het leidt tot ontkenning, twijfel, onzekerheid, vermijdend gedrag en ruzies onderling en ontwricht het gezinsleven volledig. Ook de liefde tussen Kim en Iwan wordt op de proef gesteld. Twan is zelden meer de man met wie Kim is getrouwd.

Kim komt tot het besef dat Twans gedrag voortkomt uit een psychische stoornis, waarvoor hij behandeld moet worden. Maar hoe krijgt ze hem zover dat hij hulp zoekt, als hij van mening is dat hij niets mankeert en anderen hem niet willen begrijpen? Wanneer Kim merkt dat ze zichzelf aan het kwijtraken is in de relatie en dat haar kinderen in hun doen en laten worden beperkt door hun vaders dwangstoornis en daaronder lijden, beseft ze dat ze moet ingrijpen. Maar hoe? En bij wie kan ze terecht?
Het voelt als verraad naar Twan toe om de gezinssituatie met anderen te bespreken, maar het kan niet anders. Van ontkenning naar erkenning blijkt een lange en niet gemakkelijke weg. Vinden Kim en Twan elkaar terug en worden ze weer het warme gezin van voor Twans dwangstoornis?

Thema:
In ‘Gedwongen’ kaart Thea van Bodegraven-Boonstra een gevoelig onderwerp aan: de ingrijpende effecten van een dwangstoornis op de naasten van de persoon wie het betreft. Niet zelden trappen familieleden in de val van het ‘meedwangen’. Ze komen tegemoet aan de eisen van de persoon met een dwangstoornis, om ruzie te voorkomen, de sfeer in huis niet te verpesten en te laten zien dat ze houden van - in dit geval - hun man en vader en veel voor hem over hebben. Wat in het boek duidelijk wordt, is dat dit niet de oplossing is, maar bijdraagt aan het van kwaad tot erger worden van de situatie. In ‘Gedwongen’ is Twan zich lange tijd niet bewust van zijn dwangstoornis. Integendeel. Hij is ervan overtuigd dat hij, uit liefde voor zijn gezin en om dat te beschermen, het enige juiste doet. Dat hij daarin steeds verder gaat, is voor hem logisch. Hij wordt boos wanneer zijn gezinsleden dat niet begrijpen en zet manipulatieve technieken, zoals ruzie maken en zwijgen, in om hen te dwingen in zijn gedachtegang en de daaruit voortvloeiende regels mee te gaan. Voor goed onderbouwde tegenargumenten en rede is hij niet vatbaar.

Mijn mening:
Voordat ik dit boek las, had ik bepaalde aannames waar het gaat om dwangstoornissen, die niet kloppen. Zo wist ik niet dat sommige mensen die deze stoornis hebben, ervan overtuigd kunnen zijn dat hen niets mankeert. Ik heb altijd gedacht dat ze weten dat hun gedrag niet klopt, maar het niet kunnen veranderen uit angst dat ze zichzelf kwijtraken. Ook wist ik niet dat een dwangstoornis zich op meerdere manieren kan uiten. Het beeld dat ik had van mensen die alles volgens vaste patronen doen, blijkt beperkt.

Wat ik knap vind, is dat Thea van Bodegraven-Boonstra erin geslaagd is om over alle personages in het verhaal met respect en compassie te schrijven. Twan mag dan hebben gezorgd voor ontwrichting van het gezin, hij wordt niet als een kwade genius afgeschilderd. Hij lijdt net zo goed onder de situatie, al is dat in het begin omdat hij het idee heeft dat de andere gezinsleden hem tegenwerken.

Thea maakt in ‘Gedwongen’ onder meer gebruik van dagboekfragmenten, flashbacks en tijdsprongen. De dagboekfragmenten van Twan aan zijn overleden vader maken veel duidelijk. De flashbacks zijn duidelijk aangegeven, maar haalden me af en toe uit het verhaal. Dat er tussen het ene en andere hoofdstuk tijd is verstreken, wordt in een enkel geval pas op een volgende bladzij duidelijk.

Mooi en treffend fragment:
Kim speelt een potje tennis met haar vriendin, waarbij al haar frustraties eruit komen:
Ze klemt haar racket vast om te voorkomen dat ze hem op de grond gaat gooien. De ene na de andere bal komt. Kim rent en slaat. ‘Wie denk je dat je bent?’
‘Je kleineert me.’
‘Schoft.’
‘Ik ben niet gek.’
Bij elke slag rollen de woorden uit haar mond. Ze zweet, ze hijgt, staat te trillen op haar benen en heeft een vuurrood gezicht. Ze zit zo in haar eigen wereldje dat ze schrikt als Isa opeens naast haar staat.
‘Volgens mij is het nu wel genoeg. Mensen vragen zich af tegen wie je staat te schreeuwen.’

Voor mij is de boodschap die Thea meegeeft er een van hoop. Als je te maken hebt met een naaste met een dwangstoornis, hoef je de gevolgen daarvan niet lijdzaam te ondergaan. Thea kan het weten. Ze is naast ervaringsdeskundige een erkend (relatie)coach bij psychische klachten of een GGZ diagnose en heeft als motto ‘Sterk in eigen kracht’. Ze heeft over dit onderwerp het hulpboek plus werkboek ‘Als helpen niet helpt’ geschreven. Meer info hierover vind je op de website van Thea: https://sterkineigenkracht.nl.