Het aanleren van een vreemde taal

Met andere woorden/In altre parole is het eerste boek dat Jhumpa Lahiri rechtstreeks in het Italiaans schreef. Lahiri (°1967) werd geboren in Londen uit Bengaalse ouders en groeide op in de Verenigde Staten waar ze na haar universitaire studies schrijfster werd. Thuis werd ze verplicht Bengaals te spreken. Hoewel ze de Engelse taal volledig beheerst, voelt Lahiri er zich niet volledig in thuis. Ze wil haar moedertaal en het Engels achter zich laten en zich volledig verdiepen in een andere taal, het Italiaans. Twintig jaar lang zal ze de taal van Dante bestuderen vooraleer ze definitief met haar gezin in Italië gaat wonen.

Vooraleer haar roman tot stand kwam hield ze gedurende jaren op verschillende locaties onder meer Venetië, Capri, Rome gedisciplineerd een dagboek bij, ging ze op stap met een woordenboekje en schreef ze zorgvuldig allerlei woorden en gezegden neer in een notitieboekje. Stilaan krijgt ze de Italiaanse taal onder de knie en is ze in staat degelijke conversaties te voeren. Maar tegelijkertijd beseft ze dat woorden talloze dimensies kunnen hebben, talloze nuances waardoor ze een blijvende worsteling aangaat met het Italiaans.

In Met andere woorden, onderverdeeld in hoofdstukken, vergelijkt ze het beheersen van een taal met het zwemmen in een meer waarbij je aanvankelijk langs de kant blijft zodat je weet dat -indien nodig- je voeten steeds de bodem kunnen raken. Pas later durf je het meer – ondanks de diepte – volledig oversteken. Zo beschrijft ze tijdens haar verblijf in Venetië dat de Engelse taal haar net als het water, het meest natuurlijke element in de Dogenstad, haar dreigt te verzwelgen. Toch blijft de aanhoudende drang om in het Italiaans te schrijven een kleine brug die ze moet bouwen en vervolgens moet oversteken.
In het Imperfetto meent Lahiri dat het onmogelijk is om een vreemde taal tot in de perfectie te beheersen. Tevens besluit ze dat schrijven een langgerekt eerbetoon is aan de imperfectie. Het kost haar dan ook veel moeite om een onderscheid te maken tussen het gebruik van het imperfetto (onvoltooid verleden tijd) tegenover het passato prossimo (voltooid tegenwoordige tijd). De boeken E stato cosi/Zo is het gebeurd van Natalia Ginzburg, Niente, piu niente al mondo/Niets, niets meer ter wereld van Massimo Carlotto en lectuur van Alberto Moravia, Elio Vittorini passeren door haar handen. In Niente, piu niente al mondo zal ze alle voorbeelden van het gebruik van de werkwoorden essere in de verleden tijd onderstrepen.

Jhumpa Lahiri, wiens favoriete boek de Metamorfosen van Ovidius is, vergelijkt zich in haar nawoord met Henri Matisse, die tijdens de laatste vijftien jaar van zijn leven de schilderkunst de rug toekeerde en een nieuwe techniek ontwikkelde die bestond uit het knippen van vormen uit bladen papier die al geverfd waren, in verschillende kleuren. Zo vergelijkt ze zijn stukjes papier met woorden die reeds door anderen werden gedefinieerd, maar door haar werden gekozen en gerangschikt.

Met andere woorden is een boeiend, herkenbaar en interessant boek over het wel en wee van het aanleren van een vreemde taal. Het ligt volledig in de lijn van haar vroeger werk waarin het opgroeien in een vreemde cultuur het hoofdthema is.

Lahiri debuteerde in 1999 met de verhalenbundel Een tijdelijk ongemak. De bundel werd bekroond met de Pulitzer Prize en in 29 talen vertaald. In 2003 verscheen haar debuutroman De naamgenoot. Haar tweede verhalenbundel Vreemd Land (2008) en de roman Twee broers (2013) werden eveneens bejubeld en bekroond.

Met andere woorden is aan te raden literatuur.

Linda Crivits