Kruip in de huid van dit onbekende stukje geschiedenis

Het boek ‘Eens ging de zee hier tekeer’ vertelt over de aanleg van de afsluitdijk en het deels droogleggen van de Zuiderzee. Het vertelt over de gevolgen voor het landschap, de vis en de vissers. Het boek is ingedeeld in drie delen: Oude zee, Nieuw leven en Zonder meer (met een prachtige dubbele betekenis). Elk deel bestaat uit verschillende hoofdstukken met elk een ander thema. Binnen deze thema’s worden, aan de hand van persoonlijke verhalen, de levens van vier families uit vier verschillende plaatsen beschreven: Urk, Volendam, Spakenburg en Wieringen.

Wat meteen opvalt, is het mooie taalgebruik van Eva Vriend. Feiten en verhalen wisselen elkaar in een fijn tempo af en veel alinea’s eindigen met een soort literaire uitsmijter. Heel mooi gedaan! Zoals te verwachten bij een non-fictie boek krijg je nogal wat informatie en feiten voor je kiezen. Maar telkens als de stroom aan informatie je overweldigt, wordt het afgewisseld met een mooi, ontroerend of spannend verhaal. Vooral de verhalen over de ‘op zee gebleven’ vissers maken indruk. Een bijzondere vermelding verdient ‘Het verhaal van de visservrouw’. Het vertelt over een van de vrouwen die helemaal naar Rotterdam en Den Haag afreist om verhaal te halen waarom er geen visvergunning wordt afgegeven. En met succes, want ze kreeg die vergunning. Uit zulke verhalen spreekt de sterke rol die de vrouwen innemen in de gemeenschap.

Het is overduidelijk dat Vriend voor het schrijven van dit boek de verhalen uit eerste hand heeft opgetekend door verhalenavonden met de inwoners van de Zuiderzee plaatsjes te organiseren. Ze kruipt in de huid van de personages waardoor we niet alleen de feiten lezen, maar ook de gevoelens, de gedachtes en de twijfels.

De verhalen lijken soms wat van de hak op de tak te springen, omdat we per hoofdstuk (en daarmee per thema) van de ene naar de andere familie gaan. Omdat dezelfde namen meerdere keren vooromen (Cees, Cees en Kees) is het opletten geblazen. Vriend verklaart in het nawoord deze keuze en daarmee neem je deze verwarring voor lief. Sterker nog; juist door deze aanpak leest dit boek als een roman. Gelukkig staat er in het boek een stamboomoverzicht dat houvast kan bieden.

Daarnaast bevat het boek een kaartje van Nederland voor en na de afsluitdijk en inpoldering en het boek bevat foto’s van de families. Allemaal hele mooie aanvullingen die het verhaal nog rijker maken.

Eve Vriend heeft met ‘Eens ging de zee hier tekeer’ niet zomaar een non-fictie boek geschreven. Het boek leest door alle persoonlijke verhalen als een roman. Het vertelt een stuk geschiedenis dat voor velen misschien verborgen is gebleven. Op school hoorden we de succesverhalen van de mannen die de afsluitdijk grotendeels met de hand hebben gebouwd. Van de ingenieurs die zo knap waren dat ze van zee land konden maken. Maar nergens hoorden we het verhaal van de vissers en hun families, van wie hun bron van inkomsten en zelfs de zee – hun landschap – werd afgenomen. Eva Vriend maakt ook korte metten met het kortzichtige beeld dat we vaak hebben van plaatsen als Urk en Volendam. Door met de mensen mee te leven en hun geschiedenis te leren, begrijp je waarom de dingen zijn zoals ze zijn.

De mooie zinnen, de afwisseling van feiten, de verhalen uit de eerste hand en de korte hoofdstukken geven het boek een fijne cadans die ervoor zorgt dat je telkens wilt blijven doorlezen.