Wie is Tom Kuiper?

We lopen allemaal rond met een beeld van onszelf in ons hoofd. Soms gebeurt er iets waardoor dat beeld niet langer strookt met de werkelijkheid. Dit laat Henk van Straten (1980) accountmanager Tom Kuiper overkomen in zijn roman Bidden en vallen. Hij loopt op een zondagochtend een plantsoen in en laat zich in de bosjes pijpen door een jonge man.

“Er was geen enkele reden om aan te nemen dat hij op het voorstel van de jongen zou ingaan. Er was nog niets besloten. Waarschijnlijk zou hij zo dadelijk, met een ruime boog om dat plantsoentje heen, naar huis toe lopen. In die veronderstelling was hij nog steeds toen hij stond te pinnen, en nog steeds toen hij terug naar het plantsoen liep, en nog steeds toen hij bezweet en trillend en misselijk de struiken in stapte.”

Eenmaal thuis kan Tom niet goed bevatten wat hij gedaan heeft. Wanhopig bereidt hij zich voor op een zakenreis naar Hongkong. Daar moet alles goed gaan. Maar in de dagen die volgen raakt Tom zichzelf volledig kwijt. Vlak voor vertrek naar Hongkong wordt hij in een overdekte speeltuin in elkaar geslagen. Ondanks het letsel dat hij oploopt, stapt hij toch op het vliegtuig.

In Bidden en vallen word je meegetrokken in een wervelwind van gebeurtenissen die Tom doet ‘vallen’. Van Straten heeft met Tom geen sympathiek hoofdpersonage geschapen. Hij maakt onbegrijpelijke keuzes en zijn zelfdestructieve gedrag wekt tijdens het lezen niet zelden een gevoel van irritatie op. Maar toch leef je mee met Tom. Hij worstelt namelijk met een vraagstuk waar iedereen vroeg of laat mee te maken krijgt. Want wie zijn we eigenlijk? Aan welke kapstok hangen we onze identiteit op en wat als die kapstok ineens omvalt? Wie zijn we dan?

Naast Tom voert Van Straten nog een aantal personages op die in gevecht zijn met zichzelf. Tom’s vrouw Els bijvoorbeeld. Zij probeert haar eigen bestaan te ontvluchten door zich op het Boeddhisme te storten. Haar broer Chris, een mislukt schrijver, droomt koortsig van een comeback en heeft daar alles voor over. Zelfs als dat betekent dat hij zijn eigen familie moet verraden. Zijn vriendin Anne worstelt met haar tragische verleden en heeft moeite haar leven weer op de rit te krijgen. En Farid. Een rechtenstudent en kickbokser. Hij is vooral bezig het straatschoffie dat hij vroeger was te ontlopen. Maar als hij ontdekt dat Tom zich heeft laten pijpen door zijn getroebleerde broertje Adil, slaat hij hem op klaarlichte dag in elkaar.

Van Straten vertelt het verhaal vanuit de verschillende perspectieven van zijn personages. Op die manier wordt duidelijk hoeveel moeite zij hebben om echt met elkaar te communiceren.

Als Tom in Hongkong in een coma belandt begint hij, in een wereld waar droom en werkelijkheid door elkaar lopen, aan een zoektocht naar zichzelf. Hij wordt daarbij ondersteund door James Bond acteur Daniel Craig.

“Hij was een parallel-Tom. Hij was de manifestatie van een van de ontelbare mogelijke Toms in een van de ontelbare mogelijke universums. En deze gondel was een wormgat waardoor de ene Tom naar de wereld van de andere kon reizen. ‘Wat als ik daar straks mezelf tegenkom?’ vroeg hij angstig aan Daniel Craig. ‘Gaat het dan niet gruwelijk mis?’ ”

Van Straten vertelt met Bidden en vallen een tragikomisch verhaal dat je aan het denken zet. Alhoewel sommige scènes redelijk absurd zijn, schets hij een bij vlagen pijnlijk herkenbaar beeld van een samenleving waarin mensen de connectie met zichzelf en elkaar zijn kwijtgeraakt.